Turkish Proverbs Which Have Similar Meanings With the Ayats Begin With ‘O You Who Have Believed’ in Quran and Smilar Arabic Proverbs

Yıl 2022, , 100 - 123, 30.06.2022

Arslan Ağar , Selim Tekin

https://doi.org/10.20486/imad.1093229

Öz

Speaking which has existed throughout the history of mankind is one of the most important characteristics that distinguishes human beings from other creatures. Thanks to this characteristic, human beings can not only explain an ordinary feeling in an ordinary way, but can also give the message in a more effective way and can have the power to affect the masses with only a single sentence just like proverbs which are succinct and very meaningful. The aim of this study is; to determine whether there is an association, in terms of meaning and content, between the Turkish proverbs and the verses of the Quran, the holy book of Islam, starting with “O you who have believed”, to determine whether these proverbs include orders, prohibitions, and advice in the relevant verses of the Quran, and also to find out the Arabian parables which are similar in meaning to these Turkish proverbs. At the first stage of the study, the number of the verses of the Quran starting with “O you who have believed”, and in which surahs these verses are, have been determined And then, it has been searched whether there is a proverb related to the most apparent parts of these verses, by examining a few tafsirs written in the last two centuries and other related sources and academic studies. As a result of the research, the Turkish proverbs which can be associated with the general content and the prominent messages of the verses, and which are considered to overlap in meaning; and the Arabian parables which are used in similar meanings to these proverbs have been given together.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Quran, Verse, Culture, Proverb

Kur’ân-ı Kerim’de ‘Ey İman Edenler’ Hitabı ile Başlayan Ayetler ile Anlamca Örtüşen Türk Atasözleri ve Arapça Benzerleri

Öz

İnsanlık tarihi ile var olan konuşma özelliği, insanı diğer canlılardan ayıran birincil vasıflardandır. Bu özellik sayesinde insan, kimi zaman sıradan bir duyguyu, sıradan bir şekilde aktarabilirken, kimi zaman da atasözleri gibi veciz ve anlam dolu tek cümle ile ileteceği mesajı daha etkili bir şekilde sunabilmekte ve kitleleri arkasından sürükleyebilecek bir güce sahip olabilmektedir. Atasözleri, yılların tecrübe ve birikimini sıkıştırılmış bir şekilde kendi bünyelerinde bulunduran, toplumların her özelliğini üzerinde taşıyan DNA’ları gibidir. Bu çalışmanın hedefi, Türk atasözleri ile, İslam’ın kutsal kitabı Kur’ân-ı Kerim’de geçen “Ey iman edenler” hitabı ile başlayan ayetler arasında, anlam ve içerik olarak ilişki kurulup kurulamayacağını, bu atasözlerinin, söz konusu ayetler içerisinde geçen emir, yasak ve tavsiyeleri barındırıp barındırmadığını belirlemek ve bu atasözleri ile anlamca benzeşen Arap mesellerini tespit etmektir. Araştırmanın ilk aşamasında, “Ey iman edenler” hitabı ile başlayan ayetlerin kaç tane olduğu ve hangi sûrelerde bulunduğunun tespiti yapıldıktan sonra, son iki asırda yazılmış birden çok tefsir incelenerek ayetlerin öne çıkan mesajları ile ilişkilendirilebilecek atasözü olup olmadığı, konu ile ilgili kaynaklardan ve akademik çalışmalardan yararlanılarak araştırılmıştır. Araştırma neticesinde, ayetlerin genel muhtevası ve öne çıkan mesajları ile ilişkilendirilebilecek, anlamca örtüştüğü düşünülen atasözleri ve bu atasözleri ile benzer anlamda kullanılan Arap meselleri bir arada verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagatı, Kur’ân, Ayet, Kültür, Atasözü

Kaynakça

• Abdelli, Abdulkader. Türkçe ve Arapçada Ortak veya Benzeşen Atasözleri. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Acaroğlu, M. Türker. Dünya Atasözleri. İstanbul: Kaya Yayınları, ts.
• Akalın, Şükrü Halûk vd. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 11. Basım, 2011.
• Aksoy, Ömer Asım. Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1981.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Kur’ân ı Kerim’in Türkçe Meâli Âlisi ve Tefsiri. İstanbul: Bilmen Basım ve Yayınevi, 1992.
• Cezâirî, Ebubekir Câbir. Eyseru’t-tefâsîr. çev. Ahmet Özdemir vd. İstanbul: Mektup Yayınları, ts.
• Çotuksöken, Yusuf. Türkçe Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. İstanbul: Toroslu Kitaplığı, 1. Basım, 2004.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dîni Kur’an Dili. İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.
• Eyüboğlu, E. Kemal. On Üçüncü Yüzyıldan Günümüze Kadar Şiirde ve Halk Dilinde Atasözleri ve Deyimler. İstanbul: Doğan Kardeş Matbaacılık Sanayii A.Ş, 1973.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tûnus: ed-Dâru’t-Tûnusiyye li’n-Neşr, 1984.
• Kalli, Halit. Türkçe Atasözleri ve Deyimlerde Tanrı Kavramına Din Psikolojisi Açısından Bir Yaklaşım. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Karaman, Hayreddin vd. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. Basım, 2006.
• Kutup, Seyyid. Fî Zılâli’l-Kur’ân. çev. Salih Uçan vd. 10 Cilt. İstanbul: Dünya Yayıncılık, 1. Basım, 1989.
• Mevdûdî, Ebu’l-A‘lâ. Tefhimu’l-Kur’ân. çev. Muhammed Han Kayanî vd. İstanbul: İnsan Yayınları, 1987.
• Oy, Aydın. “Atasözü”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 4/44-46. İstanbul: Türkiye Diyânet Vakfı Yayınları, 1991.
• Pullu, İdris. Arap Dili ve Edebiyatında Meseller, Dil ve Belâgat Yönünden Özellikleri. Konya: Selçuk Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Rîşehrî, Muhammed. es-Salâtü fi’l-kitâb ve’s-sünne. Kum: Dâru’l-Hadîs, 1. Basım, 1376.
• Sâbûnî, Muhammed Ali. Safvetü’t tefâsir. çev. Sadreddin Gümüş - Nedim Yılmaz. İstanbul: Ensar Neşriyat, 1992.
• Sarı, Ayşe. Medeni Surelerde Müminlere Yönelik Hitaplar. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Teymûr Paşa, Ahmed. el-Emsâlü’l-‘âmmiyye. Kahire: Mü’essetü Hindâvî li’t-Ta‘lîm ve’s-Sekâfe, 2012.
• Tûsî, Ebû Ca‘fer Nasîrüddîn Muhammed b. Muhammed b. el-Hasen. Âdâbu’l-müte‘allimîn. thk. es-Seyyid Muhammed Rızâ el-Hüseynî el-Celâlî. Şîrâz: Kitâbhâne Medrese ‘İlmiyye, 1416.
• Tülbentçi, Feridun Fazıl. Türk Atasözleri ve Deyimleri. İstanbul: İnkılâp ve Aka kitabevleri Koll. Şti., ts.
• Türk Atasözleri ve Deyimleri. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1997.
• Ünal, Yusuf. Kur’ân-ı Kerim’in Türk Atasözlerine Tesiri (İnanç Esasları Bağlamında). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Vehbi, Mehmed. Hulâsatü’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’an. İstanbul: Üçdal Neşriyat, ts.
• Yaşaroğlu, M. Kâmil. “Mâide Sûresi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 27/403-405. Ankara: Türkiye Diyânet Vakfı Yayınları, 2003.
• Yazıcı, Numan. Arapça-Türkçe/Türkçe-Arapça Atasözleri ve Deyimler. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2003.
• Yıldız, Sümeyye. Açıklamalı Atasözleri. İstanbul: Nesil Digital, 2013.
• Yılmaz, Mehmet. Kültürümüzde Arapça ve Farsça Asıllı Vecizeler Sözlüğü. 2 Cilt. İstanbul: Sütun Yayınları, 2008.
• Yurtbaşı, Metin. Sınıflandırılmış Türk Atasözleri. Ankara: Özdemir Yayıncılık, 5. Basım, 1996.
• Zdâm, Suâd. Delâletü’l- Esâlibi’l-İnşâiyyeti fî’l-Kur’âni’l-Kerîm en-Nidâ’ Enmûzecen. Vehrân: Câmiatu Vehrân 1 Ahmed bin bella, Doktora Tezi, 2019.
• Zeyrekli, Cafer. Arap Dilinde Nidâ Üslubu ve Kur’an-ı Kerim’deki Kullanımları. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.