Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Kütahya Kenti Tarihi Pekmez Pazarı Çarşısındaki Tipolojik Farklılaşma

Yıl 2021, , 129 - 170, 30.06.2021

Hicran Hanım Halaç , Ayşe Çapkulaç

https://doi.org/10.20486/imad.900088

Öz

Çalışmada tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış Kütahya kentinin dil, din, kültür, sosyal yaşam ve mimari özellikleri ele alınarak bunların özelinde Kütahya’nın tarihî çarşısında bulunan Pekmez Pazarı Caddesinde, günümüzde de aktif bir şekilde ticaret yapısı olarak kullanılan dükkânlardaki tipolojik farklılaşma incelenmiştir. Bu inceleme tarihî doku üzerinde mimari farklılıkları olan yapıların arşiv kayıtları, yerinde inceleme, fotoğraflama, gözlem, ölçüm ve çizimlere göre tasniflenmesi ve bu yapılardaki farklılıklar ile kullanıcıların etnik kökenleri, kullanım faaliyetleri arasında bir ilişki olup olmayacağına dair verilerin dikkate alınmasından oluşmaktadır. Günümüzde aktif olarak kullanılan tarihî çarşı üzerinde tipolojik olarak diğerlerinden farklılaşan ticaret yapılarına dikkat çekmek ve benzer yapı tipolojisini ait örnekleri belirleyerek kültürel mimari miras aktarımı ve buradaki eşsiz yapı örneklerinin tespit edilerek korunmasını sağlamak çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Ayrıca yapılan bu çalışma ile bulunulan coğrafi bölge ve çevre illerde de ticaret yapılan tarihî çarşılarında benzer tipolojiye sahip yapıların tespit edilmesinde ve literatüre kazandırılmasın da bir örnek teşkil etmesiyle de büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kütahya Tarihi Merkezi Kültürel Miras Çarşı Tipolojisi Çarşı Tipolojisinin Farkındalığı

Kaynakça

  • Aktüre, Sevgi. “17. Yüzyil Başindan 19. Yüzyil Ortasina Kadarki Dönemde Anadolu Osmanli Şehrinde Şehirsel Yapinin Değişme Süreci”. Faculty of Architecture 1/ (Spring 1975): 101-128.
  • Altun, Ara. Kütahya'nın Türk Devri Mimarisi 'bir deneme'. İstanbul: Formul Matbaasi, 1981-1982.
  • Arıkan, Refik. Tanzimat Döneminde Kütahya. T.C. Sakarya Üniversitesi, 2010.
  • Arıman, Başak. Antakya Kenti Tarihi Doku İçinde Tipolojik Analiz Çalişmalari. İstanbul Teknik Üniversites, 2002.
  • Aydın, Lokman. Kütahya Sancağı 1261 (1845) Tarih ve 8767-8768-8769-8770-8771 Numaralı Temettu'at Defterleri. T.C. Dumlupınar Üniversitesi 2001.
  • Bayraktar Tellan, Elif. “Pera inns: the emergence of hosting as a business in Istanbul in the first half of the nineteenth century”. Journal of Tourism History 8/2 (2016/05/03 2016): 127-146. https://doi.org/10.1080/1755182X.2016.1204014.
  • Cezar, Mustafa, Prof. “Tipik Yapılarıyla Osmanlı Şehirciliğinde Çarşı ve Klasik Dönem İmar Sistemi”. Yayını, İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi 9/ (1985): 422.
  • Çetin, Sıdıka. “Dönüşüm sürecinin tarihi kent merkezleri üzerine etkileri: Isparta örneğinde bir inceleme”. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi 27/2 (2011): 185-199.
  • Çıkış, Şeniz E. Typological Transformation Turkish Architecture During The Process Of Peripherilisation. Dokuz Eylul University, 1999.
  • Dönmez, Yusuf. Kütahya ve Çevresinin Fiziki Coğrafyası. İstanbul: Formul Matbaası, 1981-1982.
  • Kamarlı, Elvan. Kastamonu Tarihi Dokusunda Yer Alan Geleneksel Konut Yapilarinin Cephe Mimarisi Üzerine Tipolojik Bir Araştirma. Dokuz Eylül Üniversitesi, 2008.
  • Kaprol, Timur. Bursa'da 1930-1950 Yillarinda İnşa Edilmiş Konutlarin Cephe Özelliklerinin Değerlendirilmesinde Tipolojik Br Yöntem Denemesi. Yıldız Teknik Üniversitesi, 2000.
  • Nguyen, Luan - Embrechts, Jean-Jacques - Teller, Jacques. “Colour in the city: a chromatic typology for the quantitative analysis of spatial coherence”. Landscape Research 45/1 (2020/01/02 2020): 44-62. https://doi.org/10.1080/01426397.2019.1589437.
  • Özbil, N.Ayşe. Sedad Hakki Eldem's Typological Analysis The 'Turkish House' As A Tool For An Operative Desing Methodology. The Middle East Technical Univerrsity, 2002.
  • Özer, Yasemen Say. Ticaret Mekanlarının Oluşum Ve Gelişim İlkelerinin İncelenerek Tipolojik Açıdan Sınıflandırılması. Yıldız Teknik Üniversitesi, 1996.
  • Pamir, Aysun Battalgazi - Yücel, Atilla. “Osmaneli'nde sosyo-ekonomik değişimlerin konut tipolojisine etkileri”. İTÜDERGİSİ/a 4/2 (2005): 70-78.
  • Şehla, Cihan. Kentsel Mekan Tasarımında Merdivenli Sokaklar Üzerine Tipolojik Bir Yaklaşım. Yıldız Teknik Üniversitesi, 2010.
  • Şenol, Seda. Divriği'de Geleneksel Konut Mimarisinin TipolojikGelişimi. T.C. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2005.
  • Tolacı, Seda Şimşek. Burdur Kent Yapisinin Kültürel Ve Mekansal Dinamikleri: Tarihsel Süreçte Konut Yapılarının Mekânsal Değişim Ve Dönüşümlerinin Saptanmasına Yönelik Tipolojik Bir Araştirma. T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi, 2015.
  • Uzunçarşılıoğlu, İsmail Hakkı. Bizans ve Selçukiylerle Germiyan ve Osman Oğulları zamanında Kütahya Şehri. İstanbul: İstanbul Devlet Matbaasi, 1932.
  • Yıldız, Hakkı Dursun. Kütahya'nın Tarihçesi. İstanbul: Formul Matbaası, 1981-1982.
  • URL 1. Geçmişte Kütahya. ‘‘T.C. Kütahya Belediyesi’’. Erişim Tarihi 12.04.2021. https://www.kutahya.bel.tr/eskikutahya.asp.
  • URL 2. Geçmişte Kütahya. ‘‘T.C. Kütahya Belediyesi’’. Erişim Tarihi 12.04.2021. https://www.kutahya.bel.tr/eskikutahya.asp.
  • URL 3. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Parsel Sorgulama Uygulaması. ‘‘TKGM’’. Erişim 11 Nisan 2021. https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/#ara/cografi/39.419264249842044/29.97666031122208
  • URL 4. Google Maps. “Google Maps”. Erişim 7 Kasım 2019. https://www.google.com/maps/@39.4201182,29.976226,3a,82.2y,334.97h,99.81t/data=!3m6!1e1!3m4!1sX9ANfZe7FATE6M4p9p4_4g!2e0!7i13312!8i6656.
  • URL 5. Google Maps. “Google Maps”. Erişim 7 Kasım 2019. https://www.google.com/maps/@39.4201182,29.976226,3a,82.2y,334.97h,99.81t/data=!3m6!1e1!3m4!1sX9ANfZe7FATE6M4p9p4_4g!2e0!7i13312!8i6656. URL 6. Google Maps. “Google Maps”. Erişim 7 Kasım 2019. https://www.google.com/maps/@39.4202824,29.9763361,3a,33.3y,197.8h,95.3t/data=!3m6!1e1!3m4!1sZPZN5lJGaFskzk__f28VZA!2e0!7i13312!8i6656.
  • URL 7. Google Maps. “Google Maps”. Erişim 7 Kasım 2019. https://www.google.com/maps/@39.4202824,29.9763361,3a,33.3y,197.8h,95.3t/data=!3m6!1e1!3m4!1sZPZN5lJGaFskzk__f28VZA!2e0!7i13312!8i6656.
  • URL 8. Google Maps. “Google Maps”. Erişim 7 Kasım 2019. https://www.google.com/maps/@39.4196663,29.9764746,3a,75y,161.34h,90t/data=!3m7!1e1!3m5!1su7twwImQLrs8ThkcyuD-Tg!2e0!6s%2F%2Fgeo2.ggpht.com%2Fcbk%3Fpanoid%3Du7twwImQLrs8ThkcyuD-Tg%26output%3Dthumbnail%26cb_client%3Dmaps_sv.tactile.gps%26thumb%3D2%26w%3D203%26h%3D100%26yaw%3D165.37682%26pitch%3D0%26thumbfov%3D100!7i13312!8i6656.

Yıl 2021, , 129 - 170, 30.06.2021

Hicran Hanım Halaç , Ayşe Çapkulaç

https://doi.org/10.20486/imad.900088

Öz

In this study, the language, religion, culture, social life and architectural characteristics of the city of Kütahya, which has hosted many civilizations throughout history, are examined, in particular, the typological differentiation in the shops, which are actively used as a commercial structure today, on the Pekmez Pazarı Street located in the historical bazaar of Kütahya. This study consists of archival records, on-site examination, photography, observation, measurement and classification of buildings with architectural differences on the historical texture, and taking into account the data on whether there will be a relationship between the differences in these structures and the ethnic origins of the users and their usage activities. The main purpose of the study is to draw attention to the trade buildings that differ typologically from the others on the historical bazaar, which is actively used today, and to determine the examples of similar building typology and to ensure the transfer of cultural and architectural heritage and the protection of unique building examples here. In addition, determining the structures with similar typology in historical bazaars where trade is carried out in the geographical region and surrounding provinces with this study and adding them to the literature is of great importance, as it sets an example. In addition, determining the structures with similar typology in historical bazaars where trade is carried out in the geographical region and surrounding provinces with this study and adding them to the literature is of great importance, as it sets an example.

Anahtar Kelimeler

Kütahya Historical Center Cultural Heritage Bazaar Typology Awareness of Bazaar Typology

Kaynakça

  • Aktüre, Sevgi. “17. Yüzyil Başindan 19. Yüzyil Ortasina Kadarki Dönemde Anadolu Osmanli Şehrinde Şehirsel Yapinin Değişme Süreci”. Faculty of Architecture 1/ (Spring 1975): 101-128.
  • Altun, Ara. Kütahya'nın Türk Devri Mimarisi 'bir deneme'. İstanbul: Formul Matbaasi, 1981-1982.
  • Arıkan, Refik. Tanzimat Döneminde Kütahya. T.C. Sakarya Üniversitesi, 2010.
  • Arıman, Başak. Antakya Kenti Tarihi Doku İçinde Tipolojik Analiz Çalişmalari. İstanbul Teknik Üniversites, 2002.
  • Aydın, Lokman. Kütahya Sancağı 1261 (1845) Tarih ve 8767-8768-8769-8770-8771 Numaralı Temettu'at Defterleri. T.C. Dumlupınar Üniversitesi 2001.
  • Bayraktar Tellan, Elif. “Pera inns: the emergence of hosting as a business in Istanbul in the first half of the nineteenth century”. Journal of Tourism History 8/2 (2016/05/03 2016): 127-146. https://doi.org/10.1080/1755182X.2016.1204014.
  • Cezar, Mustafa, Prof. “Tipik Yapılarıyla Osmanlı Şehirciliğinde Çarşı ve Klasik Dönem İmar Sistemi”. Yayını, İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi 9/ (1985): 422.
  • Çetin, Sıdıka. “Dönüşüm sürecinin tarihi kent merkezleri üzerine etkileri: Isparta örneğinde bir inceleme”. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi 27/2 (2011): 185-199.
  • Çıkış, Şeniz E. Typological Transformation Turkish Architecture During The Process Of Peripherilisation. Dokuz Eylul University, 1999.
  • Dönmez, Yusuf. Kütahya ve Çevresinin Fiziki Coğrafyası. İstanbul: Formul Matbaası, 1981-1982.
  • Kamarlı, Elvan. Kastamonu Tarihi Dokusunda Yer Alan Geleneksel Konut Yapilarinin Cephe Mimarisi Üzerine Tipolojik Bir Araştirma. Dokuz Eylül Üniversitesi, 2008.
  • Kaprol, Timur. Bursa'da 1930-1950 Yillarinda İnşa Edilmiş Konutlarin Cephe Özelliklerinin Değerlendirilmesinde Tipolojik Br Yöntem Denemesi. Yıldız Teknik Üniversitesi, 2000.
  • Nguyen, Luan - Embrechts, Jean-Jacques - Teller, Jacques. “Colour in the city: a chromatic typology for the quantitative analysis of spatial coherence”. Landscape Research 45/1 (2020/01/02 2020): 44-62. https://doi.org/10.1080/01426397.2019.1589437.
  • Özbil, N.Ayşe. Sedad Hakki Eldem's Typological Analysis The 'Turkish House' As A Tool For An Operative Desing Methodology. The Middle East Technical Univerrsity, 2002.
  • Özer, Yasemen Say. Ticaret Mekanlarının Oluşum Ve Gelişim İlkelerinin İncelenerek Tipolojik Açıdan Sınıflandırılması. Yıldız Teknik Üniversitesi, 1996.
  • Pamir, Aysun Battalgazi - Yücel, Atilla. “Osmaneli'nde sosyo-ekonomik değişimlerin konut tipolojisine etkileri”. İTÜDERGİSİ/a 4/2 (2005): 70-78.
  • Şehla, Cihan. Kentsel Mekan Tasarımında Merdivenli Sokaklar Üzerine Tipolojik Bir Yaklaşım. Yıldız Teknik Üniversitesi, 2010.
  • Şenol, Seda. Divriği'de Geleneksel Konut Mimarisinin TipolojikGelişimi. T.C. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2005.
  • Tolacı, Seda Şimşek. Burdur Kent Yapisinin Kültürel Ve Mekansal Dinamikleri: Tarihsel Süreçte Konut Yapılarının Mekânsal Değişim Ve Dönüşümlerinin Saptanmasına Yönelik Tipolojik Bir Araştirma. T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi, 2015.
  • Uzunçarşılıoğlu, İsmail Hakkı. Bizans ve Selçukiylerle Germiyan ve Osman Oğulları zamanında Kütahya Şehri. İstanbul: İstanbul Devlet Matbaasi, 1932.
  • Yıldız, Hakkı Dursun. Kütahya'nın Tarihçesi. İstanbul: Formul Matbaası, 1981-1982.
  • URL 1. Geçmişte Kütahya. ‘‘T.C. Kütahya Belediyesi’’. Erişim Tarihi 12.04.2021. https://www.kutahya.bel.tr/eskikutahya.asp.
  • URL 2. Geçmişte Kütahya. ‘‘T.C. Kütahya Belediyesi’’. Erişim Tarihi 12.04.2021. https://www.kutahya.bel.tr/eskikutahya.asp.
  • URL 3. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Parsel Sorgulama Uygulaması. ‘‘TKGM’’. Erişim 11 Nisan 2021. https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/#ara/cografi/39.419264249842044/29.97666031122208
  • URL 4. Google Maps. “Google Maps”. Erişim 7 Kasım 2019. https://www.google.com/maps/@39.4201182,29.976226,3a,82.2y,334.97h,99.81t/data=!3m6!1e1!3m4!1sX9ANfZe7FATE6M4p9p4_4g!2e0!7i13312!8i6656.
  • URL 5. Google Maps. “Google Maps”. Erişim 7 Kasım 2019. https://www.google.com/maps/@39.4201182,29.976226,3a,82.2y,334.97h,99.81t/data=!3m6!1e1!3m4!1sX9ANfZe7FATE6M4p9p4_4g!2e0!7i13312!8i6656. URL 6. Google Maps. “Google Maps”. Erişim 7 Kasım 2019. https://www.google.com/maps/@39.4202824,29.9763361,3a,33.3y,197.8h,95.3t/data=!3m6!1e1!3m4!1sZPZN5lJGaFskzk__f28VZA!2e0!7i13312!8i6656.
  • URL 7. Google Maps. “Google Maps”. Erişim 7 Kasım 2019. https://www.google.com/maps/@39.4202824,29.9763361,3a,33.3y,197.8h,95.3t/data=!3m6!1e1!3m4!1sZPZN5lJGaFskzk__f28VZA!2e0!7i13312!8i6656.
  • URL 8. Google Maps. “Google Maps”. Erişim 7 Kasım 2019. https://www.google.com/maps/@39.4196663,29.9764746,3a,75y,161.34h,90t/data=!3m7!1e1!3m5!1su7twwImQLrs8ThkcyuD-Tg!2e0!6s%2F%2Fgeo2.ggpht.com%2Fcbk%3Fpanoid%3Du7twwImQLrs8ThkcyuD-Tg%26output%3Dthumbnail%26cb_client%3Dmaps_sv.tactile.gps%26thumb%3D2%26w%3D203%26h%3D100%26yaw%3D165.37682%26pitch%3D0%26thumbfov%3D100!7i13312!8i6656.
Toplam 28 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm MAKALELER
Yazarlar

Hicran Hanım Halaç 0000-0001-8046-9914

Ayşe Çapkulaç 0000-0001-7753-1350

Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2021
Gönderilme Tarihi 19 Mart 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021

Kaynak Göster

ISNAD Halaç, Hicran Hanım - Çapkulaç, Ayşe. “Kütahya Kenti Tarihi Pekmez Pazarı Çarşısındaki Tipolojik Farklılaşma”. İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi 6/1 (Haziran 2021), 129-170. https://doi.org/10.20486/imad.900088.


Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.