HATTAT MUSTAFA KÜTÂHÎ VE SANATI

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 1, 51 - 72, 29.12.2016

Semra Güler

Öz

        Kendisi çok kabiliyetli bir hattat
olmasına ve yetiştirdiği talebeler de oldukça velud hattatlar olmasına rağmen
Mustafa Kütâhî’nin hayatı hakkında yeteri kadar malumata sahip değiliz. Bu
sebeple de kendisi, tanınmışlık bakımından hak ettiği yerde değildir. Kütahyalı
olmasından dolayı eserlerini Kütâhî olarak imzalamış, ancak hayatını
İstanbul’da idame ettirerek burada ders alıp, öğrenci yetiştirmiş ve yine burada
vefat etmiştir. Vefat tarihi net değildir ve bu nedenle vefat tarihiyle alakalı
bir mutabakat yoktur.

Osmanlı hat sanat ekolü, II. Bayezid
devri Amasyalı meşhur hattat Şeyh Hamdullah ile başlar. Günümüz hattatlarının
takip ettiği ekol ise döneminde vasat bir hattat olarak kabul edilen Mehmed
Hulûsi Efendi’nin yetiştirdiği Mehmed Şevki Efendi’nin yoludur. Mustafa Kütâhî’nin
hüsn-i hat sanatındaki silsilesinin Şeyh Hamdullah’a dayanması ve devamında
yetiştirdiği talebeler vasıtasıyla Mehmed Şevki Efendi’ye kadar varması, onu Osmanlı
hat sanatında ayrıcalıklı bir yere koyar. Sülüs – nesih yazısında Hâfız Osman
şivesi taşıyan ve bu minvalde eserler ortaya koyan hattatın pek çok hilye-i şerîfe,
Kur’ân-ı Kerîm, Delâilü’l-Hayrât ve kıt’aları mevcuttur. Kendisinin ve
talebelerinin eserleri daha çok özel koleksiyon ve müzayedelerde görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ahmed Nailî, Mustafa Kütâhî, Kütahya, Mahmud Râci, Osmanlı Hat Sanatı

Calligrapher Mustafa Kutahi and His Art

Öz

Mustafa Kutahi is not a well-known calligrapher about whom there is not
much information, though he has vital role in Ottoman calligraphy in terms of
both numerosity of his artworks and his students being productive
calligraphers. He signed his artworks as Kutahi because of being from Kutahya,
but he lived in Istanbul, took lessons, trained students and passed away in
this city. The date of his death is not clear, so there is not a consensus
about this.

Ottoman calligraphy school, began with Sheikh Hamdullah born in Amasia
who was the well-known calligrapher during the reign of Bayezid II. The school
that current calligraphers keep on track is the school of Mehmed Sevki Efendi
who was the student of Mehmed Hulûsi Efendi known as an unqualified
calligrapher in his time. Mustafa Kutahi has a special place in Ottoman
calligraphy, because the chain that he belong to went back to Sheikh Hamdullah
and reached up to Mehmed Sevki Efendi via students that he trained. The
calligrapher, Kutahi, who wrote the thuluth-naskh scripts with the style of Hâfız
Othman and produced his artworks in this way, had many hilye-i serif, Qur'ān, Delâil-ul-khayrât and
verses. His and his students’ artworks were mostly seen in private collections
or auctions. 

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kütâhî, Kütahya, Ahmed Nailî, Mahmud Râci, Ottoman Calligrapy Art

Kaynakça

• Alparslan, Ali, Osmanlı Hat Sanatı Tarihi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1999.
• Aslan, Mustafa, ‘Kastamonulu Hattatlar’, Turkish Studies, V. 2/4 Fall, 2007, s. 144 – 160
• Berk, Süleyman, Hat Sanatı (Tarihçe, Malzeme ve Örnekler), İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Meslek Eğitimi Kursları (İsmek) Yayınları, İstanbul, 2006.
• Birol, İnci Ayan, , ‘Koltuk Tezhibi’, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 26, İstanbul, 2002, s. 151 – 153.
• Derman, M. Uğur, Sabancı Koleksiyonu, Akbank Yayınları, İstanbul, 1995.
• Derman, M. Uğur, Siegel Des Sultans, Deutsche Guggenheim, Berlin, 2001
• Derman, M. Uğur, ‘İbrâhim Rodosî’, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 21, İstanbul, 2000, s. 348 – 349.
• Eyice, Semavi, ‘Fatma Sultan Cami’, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 12, İstanbul, 1995, s. 262 – 264.
• Haskan,İnal, Mehmet Nermi, Eyüplü Hattatlar, Eyüp Belediyesi, İstanbul, 2004.
• İbnülemin Mahmud Kemal, Son Hattatlar, Maarif Basımevi, İstanbul, 1955.
• Karatay, Fehmi Edhem, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Arapça Yazmalar Kataloğu, C. 3, İstanbul, 1996.
• Koç, Mustafa (Haz.), Tuhfe-i Hattâtîn, Klasik Yayınları, İstanbul, 2014.
• Müstakimzâde Süleyman Sadettin Efendi, Tuhfe-i Hattâtîn, Devlet Matbaası, İstanbul, 1928.
• Süleyman b. Ahmed, Mir’ât-ı Hattâtîn, İstanbul Bayezid Yazma Eserler Kütüphanesi, E. 10338.
• Rado, Şevket, Türk Hattatları, İstanbul, 1984.
• Serin, Muhittin, Hat Sanatı ve Meşhur Hattatlar, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul, 1999.
• Taşkale, Faruk – Gündüz, Hüseyin, Hilye-i Şerife Hz. Muhammed’in Özellikleri, Antik A. Ş. , İstanbul, 2011.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Bizans ve Selçukileriyle Germiyan ve Osmanoğulları Zamanında Kütahya Şehri, Devlet Matbaası, İstanbul, 1932.
• Yazansoy, Cenap – Karahan, Abdülkadir, Sabancı Hat Koleksiyonu, Akbank Yayınları, İstanbul, 1985.
• Yılmaz, Ahmet, ‘Müstakimzâde Süleyman Sâdeddin’, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 32, İstanbul, 2006, s. 113 – 115.
• https://www.artamonline.com/280-muzayede-degerli-tablolar-ve-antikalar/3938-mustafa-kutahi-sulus-nesih-kit-a (23.02.2016).
• http://www.kalemguzeli.org/hatteserleriayrinti.php?KNO=854&HKNO=20 (23.02.2016).