18. YÜZYILDA YAZILMIŞ BİR NASİHAT KİTABI: LEVHNÂME

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 1, 100 - 122, 30.06.2019

Ömer Faruk Yiğiterol

https://doi.org/10.20486/imad.615043

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma,  Türk İslam edebiyatına ait bir makaledir. Üç
bölüme ayrılan bu çalışma; eserin müellifinin tespit edilmeye çalışıldığı
bölüm, eserin şekil ve muhteva özelliklerinin verildiği bölüm ve eserde yer
alan ayet ve hadislerin incelendiği bölümden müteşekkildir.

İncelenen eser, Mevlânâ Muhammed Emîn
Müftîzâde’ye ait olduğu düşünülen Levhnâme adlı eserdir. Levhnâme, 1744 yılında
kaleme alınmıştır. Mesnevi nazım şekliyle yazılan bu eser, bir pendnâme
örneğidir. Toplamda 779 beyitten meydana gelmiştir. 18. yüzyıla ait olan bu
eser, yirmi sekiz bölümden meydana gelmektedir. 
Eser, çeşitli başlıklarla farklı ahlaki konulardan bahsetmektedir. Bu
özelliğiyle Attar’ın Pendnâme’si ile benzerlik göstermektedir.

Çalışmanın birinci bölümünde;
Levhnâme’nin kütüphane kayıtlarında geçen Mevlânâ Resmî’ye ait olmadığı dile
getirilmiş ve bununla birlikte müellif olduğuna delilleriyle birlikte ispatlanmaya
çalışılan Mevlânâ Muhammed Emîn Müftîzâde’nin hayatından bahsedilmiştir. İkinci
bölümde; söz konusu eserin şekil ve muhteva özellikleri belirtilmiş ve eserin
yirmi sekiz bölümünün konularından bahsedilip bu konulara beyitlerle örnekler
sunulmuştur. Son bölümde de eserde yer alan ayet ve hadisler incelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Levhname, pendname, nasihatname, nasihat, öğüt

A Book of Advice Written in the 18th Century: Levhnâme

Öz

This study is an article of Turkish
Islamic Literature. It consists of 24 pages in total. This study is divided
into three parts; the author of the work consists of the section where it is
tried to be determined, the section where the form and content features of the
work are given and the verse-hadith quotations in the work are examined.

Contrary to the library records, the
work examined is the book of Mevlana Muhammed Emin Müftizade which is tried to
prove to be the author. Levhnâme was written in 1744. This work, written in
mesnevi verse, is an example of a pendname. It consists of 779 couplets in
total.

The work mentions different moral issues
with various titles. It is similar to Attar's Pendnâme with this feature. In
this study, information was given about pendnames. Additionally, in the last part of the
study, the verses and hadiths in Levhnâme are examined.

Anahtar Kelimeler

Levhname, pendname, advice, quotation

Kaynakça

• BALCI Musa, İslâm Öncesi Fars Öğüt Edebiyatı, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Doktora Tezi), Erzurum, 2013.
• BEYDEBÂ, Kelile ve Dimne, Hazırlayan: Selâhaddin Alpay-Önsöz ve Takrîzler: Ali Nihad Tarlan, Ahmet Kabaklı, Mustafa Yazgan, İstanbul, Bedir Yayınları, 1998.
• CANIM Rıdvan, “Pendnâmeler Ve Türk Edebiyatında Benzer Nitelikli Öğüt Kitapları”, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,C. III, Samsun, 1988, ss. 153-159.
• DEVELLİOĞLU Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat,Ankara, Aydın Kitabevi, 1984.
• ERCİLASUN Ahmet Bican, Türk Kağanlığı ve Türk Bengü Taşları, İstanbul, Dergâh Yayınları, 2016.
• ERDEM Sadık, Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâsı, AKM Yayınları, Ankara, 1994.
• ERGİN Muharrem, Orhun Abideleri, İstanbul, Boğaziçi Yayınları, 2010.
• GÜNGÖR Zülfikar, Türk-İslâm Edebiyatı El Kitabı, Editör: Ali Yılmaz, Ankara, Grafiker Yayınları, 2015.
• KAPLAN Mahmut, Hayriyye - Nâbî, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 2008.
• KEMİKLİ Bilal, Türk İslâm Edebiyatı Giriş, Bursa, Emin Yayınları, 2015.
• LEVEND Agâh Sırrı, Divan Edebiyatı, İstanbul, Enderun Kitabevi, 1984.
• OĞRAŞ Rıza, Esad Mehmed Efendi - Bağçe-i Safâ-Endûz, Kültür Bakanlığı Yayınları (e-kitap) Ankara, 2018.
• ORAK Kadriye Yılmaz, BERKÖZ Mahmut, “Kelile ve Dimne Tercümeleri ve Kitlelerin Eğitimindeki Rolü”, Türkiyat Mecmuası, C. XXIII, S. 2,İstanbul,2013, ss. 207-232.
• PAKSOY Kezban, Bursevî İsmâil Hakkı Şerh-i Pend-i Attâr, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,(Doktora Tezi), Kayseri, 2012.
• PALA İskender, “Nasihatnâme”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. XXXII, İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı Yayın ve Matbaacılık, 2006,ss. 409-410.
• PEKOLCAY Necla, (İslam Medeniyati, yıl 1, sayı 4, 1967, İst. sf. 34)
• SÜREYYA Mehmed, Sicill-i Osmanî, C. VI,Hazırlayan:Nuri Akbayar, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.
• TÂHİR Bursalı Mehmed, Osmanlı Müellifleri, C. III, Hazırlayan: A. Fikri Yavuz –İsmail Özen, İstanbul, Meral Yayınevi, 1972.
• ULUCAN Mehmet, “Türk Kültür ve Edebiyatında Pend (Öğüt) Geleneği”, Prof. Dr. Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu Bildirileri, Adana, 2012, ss. 214-223.
• YAVUZ Kemal, (İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ Edebiyat Fakültesi TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI Dergisi, CiltXXXVII, 2007, sf. 177)