İSLAMCILIK OLARAK MİLLİYETÇİLİK: İSMET ÖZEL’İN ÇELİMLİ ÇALIM MECMUASI’NDAKİ YAZILARINDA TÜRKLÜK, TÜRKİYE VE ULUSLARARASI SİSTEM SÖYLEMLERİNİN İSLAMCILIK ÇERÇEVESİNDE TAHLİLİ

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 291 - 317, 31.12.2019

Enes Şahin , Selin Şahin

https://doi.org/10.20486/imad.647889

Öz

Türk
İslamcılığı, modern Türk düşüncesinin en önemli alanlarından birisini ifade
eder. Türk düşünce geleneğinin modernleşme problemine bir cevabı mahiyetinde
olan Türk İslamcılığı, Osmanlı modernleşme tecrübesinden beri kendini farklı
mütefekkirlerin elinden gösterir. Türkiye’de İslamcılık düşüncesi denildiğinde
akla gelen önemli isimlerden biri şüphesiz İsmet Özel olur. Özel, şair ve
düşünce adamı kimliğiyle ortaya koyduğu eserlerinde İslamcılık düşüncesinin
modernleşme devrinden beri çözmeye çalıştığı sorunlara yönelik yeni ve farklı yaklaşımlar
ortaya koyar. Özellikle teknik ve medeniyet gibi İslamcılık düşüncesinin en
fazla benimsediği ve sık kullandığı kavramları tartışmaya açması onun yerini
daha da önemli bir hale getirir. Özel’in düşünce dünyasını ortaya koyduğu
kavramlar zamanla değişir ve özellikle 2007 yılında İstiklâl Marşı Derneği’nin
kurulmasının ardından milliyetçi bir niteliğe bürünür. Dernek bünyesinde
gerçekleştirilen konferans, internet sitesi yazıları ve dergi yayını gibi
faaliyetlerde bu dilin hâkimiyeti daha belirgin hale gelir. İlk dönemden beri
sürekli olarak düşünce dünyasının bir tarafını teşekkül ettiren “dünya sistemi”
kavramı, özellikle bu dönemden itibaren Türklük ve milliyetçilik ile beraber
işlevselleştirilmeye çalışılır. Bu çalışmada, işaret edilen kavramlar, Özel’in
İstiklâl Marşı Derneği tarafından neşredilen Çelimli Çalım mecmuasındaki
yazılarında, İslamcılık düşüncesi çerçevesinde ortaya konulacak ve tetkik
edilecektir. Çalışmanın temel fikri, Özel’in düşünce dünyasının geçmişten
günümüze İslamcı bir nitelik arz ettiği fakat özün aynı kalıp formun değiştiği,
fikirler değişmezken onları ifade etme tarzında farklılaşma olduğudur.
Kullandığı dili dönemin problemleri etrafında şekillendiren Özel’in bu kullanım
tarzı, onun kavram dünyasına derinlikli bir bakış ile açıkça ortaya çıkacaktır.
Yani bu dönemde İsmet Özel’in kullandığı dilde İslamcılık milliyetçilik olarak,
İslam ise Türklük olarak karşımıza çıkmakta fakat işaret edilen hususlar aynı
kalmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çelimli Çalım, Türk Düşünce Tarihi, İslamcılık, İsmet Özel, Milliyetçilik

Nationalism as Islamism: Analysis of Turkishness, Turkey and International System Discourse in the framework of Islamism within İsmet Özel's Writings in Çelimli Çalım Magazine

Öz

Turkish Islamism expresses one of the most important areas of modern Turkish
thought. Turkish Islamism, which is an answer to the modernization problem of
Turkish thought tradition, has shown itself from the hands of different
scholars since the Ottoman modernization experience. When we speak of
Islamism thought in Turkey, one of the important names that comes to mind is İsmet
Özel beyond doubt. Özel, put forward new and different
approaches to the problems Islamism thought tries to solve since modernization
age in his works he wrote with his poet and thinker identity. In particular,
the fact that he tries to discuss the terms Islamism thought accepts and used
most such as technique and civilization, makes his position even more
important. The concepts that Özel puts forward the world of thought change
over time and become a nationalist character especially after the establishment
of the National Anthem Association in 2007. The dominance of this language
becomes more evident in activities such as conferences, web site articles and
magazine publications held within the Association. The
concept of the “world system”, which has consistently formed a side of the
world of thought since the first period, has been tried to be functionalized
especially with Turkishness and nationalism since this period. In this study,
the concepts mentioned will be put forward and examined within the framework of
the thought of Islamism in the writings of Özel in Çelimli Çalım magazine
published by the Turkish National Anthem Association. The
hypothesis of the study is that Özel’s world of thought has an Islamist
character from the past to the present, but that the essence is the same
pattern and the form has changed, and there is a difference in the way he
expresses them while the ideas remain the same. This style of use of Özel,
which shapes his language around the problems of the period, will be revealed
with a deep look at his concept world. Hence, it can be said that Islamism is
seen as nationalism and Islam is seen as Turkishness in the language used by
İsmet Özel during this period, but the issues which were pointed out remain the
same.

Anahtar Kelimeler

History of Turkish Thought, Islamism, İsmet Özel, Çelimli Çalım, Nationalism

Kaynakça

• AKÇURA, Yusuf. Üç Tarz-ı Siyaset. Ankara: Lotus Yayınevi, 2012.
• BARTHOLD, V. V.. Orta Asya Türk Tarihi-Dersleri-. Ankara: Çağlar Yayınları, 2004.
• GÖKALP, Ziya. Türk Töresi. Ankara: Kültür Bakanlığı Devlet Kitapları, 1976.
• GÖKALP, Ziya. Türk Uygarlığı Tarihi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 1991.
• GÖKALP, Ziya. Türkçülüğün Esasları. Ankara: Varlık Yayınevi, 1968.
• İBN HALDUN. Mukaddime. çev. Süleyman Uludağ. 1. Cilt. İstanbul: Dergâh Yayınları, 9. Basım, 2013.
• İstiklâl Marşı Derneği. “Amacımız”, Erişim 1 Kasım 2019. http://www.istiklalmarsidernegi.org.tr/Sayfa.aspx?SID=11
• İstiklâl Marşı Derneği. “Dernek Üyelik Şartları”, Erişim 1 Kasım 2019. http://www.istiklalmarsidernegi.org.tr/Sayfa.aspx?SID=14
• İstiklâl Marşı Derneği. “Tanıtım”, Erişim 1 Kasım 2019. http://www.istiklalmarsidernegi.org.tr/Sayfa.aspx?SID=10
• KÜÇÜKŞAKALAK, Durmuş. “Türk Milliyetçilerinin Mecmuası”. Çelimli Çalım 1 (Ramazan 1435), 2.
• Mahmûd el-Kâşgarî. Dîvânü Lugâti’t-Türk. çev. Serap Tuba Yurteser & Seçkin Erdi. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2005.
• ÖZEL, İsmet. “İnsan Oluşumuzun Tam Merkezinde Şiirle İçli Dışlı Oluruz.”. Çelimli Çalım 2 (Şevval 1435), 11-13.
• ÖZEL, İsmet. “İstiklâl Harbi Bitti Diyenler Tasfiye Edilmeli!..”. Çelimli Çalım 3 (Zilka’de 1435), 11-14.
• ÖZEL, İsmet. “İnsanlar İkiye Ayrılıyor: Kendini Borçlu Sayanlar ve Alacaklı Sayanlar”. Çelimli Çalım 4 (Zilhicce 1435), 12-13.
• ÖZEL, İsmet. “Türkiye’nin Hayatiyeti Batı Medeniyeti’nin Çöküşüne Gider”. Çelimli Çalım 5 (Muharrem 1436), 16-17.
• ÖZEL, İsmet. “Bir Milletin Ümidi Yoksa Kendisi de Yoktur.”. Çelimli Çalım 6 (Safer 1436), 19-21.
• ÖZEL, İsmet. “Yeni Türkiye: Bir Cürm-i Meşhut”. Çelimli Çalım 7 (Rebiülevvel 1436), 19-21.
• ÖZEL, İsmet. “Yüce Peygamberimize Kötü Söz Söylemeye Zinhar Kefere! Var Mı Bizim Bir Lâfımız Onlarınkine?”. Çelimli Çalım 8 (Rebiülahir 1436), 20-21.
• ÖZEL, İsmet. “Bir Milletin Ümidi Yoksa Kendisi de Yoktur.”-II”. Çelimli Çalım 9 (Cemaziyelevvel 1436), 26-28.
• ÖZEL, İsmet. “Allah’a Kaçın; İstiklâl Marşı Ezberini Bozmayın”. Çelimli Çalım 11 (Recep 1436), 20-24.
• ÖZEL, İsmet. “Ebedi Yurdun Üzerinde Yurt Üstünde Ebediyyen”. Çelimli Çalım 12 (Şaban 1436), 20-21.
• ÖZEL, İsmet. “Kimsiniz? Kimlerin Arasındasınız? Canlı Bomba Dedikleri Bilhassa Sizin Düşmanınız mı? Düşman Saydıklarınızı Gözünüzde Canlı Bomba Şeklinde Canlandırdığınız Oldu mu? Hatırınıza Bir Zamanlar Bomba Gibiyim Dediğiniz Gelirse Kendinizde Canlı Bomba Takati Bulma İhtimali Var mı? İşinize Hangisi Geliyor: Bilmek mi, Bilir gibi Yapmak, Yoksa Bilmez Görünmek mi? Hiçbiri. Sizin İşiniz Bitik..”. Çelimli Çalım 13 (Ramazan 1436), 22-24.
• ÖZEL, İsmet. “Kulun Tedbiri, Allah’ın Takdiri(2)”. Çelimli Çalım 15 (Zilka’de 1436), 20-21.
• ÖZEL, İsmet. “Dünlenmek, Bugünlemek, Yarınsamak”. Çelimli Çalım 16 (Zilhicce 1436), 20-21.
• ÖZEL, İsmet. “Eşim Seni Sine Sine Süren Kim? Kimdir Şiir? Şair Onun Nesidir?”. Çelimli Çalım 17 (Muharrem 1437), 20-22.
• ÖZEL, İsmet. “İşlem Tamamlandı, Netice Sıfır veya Putları Kırdık, Çanları Susturduk, Sonra?”. Çelimli Çalım 18 (Safer 1437), 20-21.
• ÖZEL, İsmet. Üç Mesele. İstanbul: Şûle Yayınları, 16. Basım, 2011.
• ÖZEL, İsmet. Bir Akşam Gezintisi Değil Bir İstiklâl Yürüyüşü I. İstanbul: Tiyo, 2012.
• ÖZEL, İsmet. Bir Akşam Gezintisi Değil Bir İstiklâl Yürüyüşü II. İstanbul:Tiyo, 2013.
• ÖZEL, İsmet. Kalın Türk. İstanbul: Tiyo, 11. Basım, 2013.
• ÖZEL, Oruç. “Çelimli Çalım”ın Hitamı, “Haklı Yumrukların”ın Bidayeti”. Çelimli Çalım 18 (Safer 1437), 40.
• RAHMAN, Fazlur. İslamî Yenilenme Makaleler III. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2. Basım, 2010.
• ŞAHİN, Enes. Türk Düşüncesinde İslamcılığın Sınıflandırılması Problemine Tarihsel Bir Çözüm: Türk ve Tat İslamcılıkları. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• ŞENTÜRK, Recep. “Millet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30/64-66. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi. On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 24. Basım, 2015.
• T24. “Şair İsmet Özel: İnsan Komünist Olmadan Müslüman Olursa Yapmayacağı Kötülük Yoktur”. Erişim 1 Kasım 2019. https://t24.com.tr/haber/sair-ismet-ozel-insan-komunist-olmadan-musluman-olursa-yapmayacagi-kotuluk-yoktur,214079
• WALLERSTEIN, Immanuel. Modern Dünya Sistemi 1. çev. Latif Boyacı. İstanbul: Yarın Yayıncılık, 2010.
• WALLERSTEIN, Immanuel. Modern Dünya Sistemi 2. çev. Latif Boyacı. İstanbul: Yarın Yayıncılık, 2010.
• WALLERSTEIN, Immanuel. Modern Dünya Sistemi 3. çev. Latif Boyacı. İstanbul: Yarın Yayıncılık, 2011.
• WALLERSTEIN, Immanuel. Modern Dünya Sistemi 4. çev. Latif Boyacı. İstanbul: Yarın Yayıncılık, 2014.
• WALLERSTEIN, Immanuel. Dünya Sistemleri Analizi. çev. Nuri Ersoy & Ender Abadoğlu. İstanbul: BGST Yayınları, 2018.
• “İsmet Özel: “Ben yenir yutulur şeyler söylemiyorum””. Erişim 1 Kasım 2019. https://www.youtube.com/watch?v=IyfsXNlni-o