Sa’dî Şîrâzî’nin Bostân ve Gülistân’ında Etik Yönetim Tavsiyeleri

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 171 - 204, 30.06.2021

Yaşar Uzun

https://doi.org/10.20486/imad.930129

Öz

Kamu yönetimlerinde etik dışı davranışlar, telafisi imkânsız ağır maliyetlere yol açabilmektedirler. Etik dışı davranışların önüne geçebilmek üzere, kamu ahlakının güçlendirilmesine yönelik yönetim anlayışlarının benimsenmesi ve hayata geçirilmesi elzemdir. Günümüz tabiriyle “etik yönetim” olarak adlandırılan kamu hizmetinde etik değerlere dayalı yönetim anlayışının sistemli faaliyetler bütünü olarak uygulamaya konulmasıyla bahse konu kamu ahlakının da güçleneceği ortadadır. Bu noktada etik yönetimin, dolayısıyla kamu ahlakının hangi dinamikler üzerine geliştirilebileceği sorusu önem kazanmaktadır ve bu da medeniyetimizin şekillenmesinde temel yapı taşlarından olan kültürel kaynaklarımıza yönelmemiz için başlı başına bir sebep olabilmektedir. Bu çalışma, İslam medeniyetinin dayandığı değerlerin yorumlanmasına eserleriyle katkı sağlayan önemli bir yazar, şair ve düşünürün, Sa’dî Şîrâzî’nin Bostân ve Gülistân adlı eserlerini mercek altına almakta; günümüz etik yönetim unsurlarının Sa’dî’nin gözüyle nasıl değerlendirildiği üzerinde durmaktadır. Bu nedenle çalışmanın amacı, bir taraftan Sa’dî Şîrâzî’nin Bostân ve Gülistân adlı eserlerindeki etik yönetime dair yönetim düsturları hakkında farkındalığı artırmak; diğer taraftan da bu tür kültürel eserlerin “edebiyatı” aşan, bu anlamda “yaşayan” ve yönetim bilimine değer katan, kamu yönetimine dair sorunların çözümünde referans alınması gereken eserler olduğu bilincini güçlendirmektir. Çalışmada, OECD’nin geçmiş yıllarda geliştirmiş olduğu “etik altyapı” ve “kamu dürüstlüğü” gibi etik yönetim çerçeveleri ve ilkelerinden değerlendirme aracı olarak yararlanılmıştır. Çalışma sonucunda kavramlar, kurumlar ve yönetim yapıları zaman içerisinde değişse de, Bostân ve Gülistân’ın, OECD’nin yönetim çerçevelerine karşılık gelebilecek yönetim öğütleri içerdiklerini söyleyebiliriz.

Anahtar Kelimeler

Etik, Bostân ve Gülistân, Sa'di Şîrâzî, Denetim, Etik Yönetim

Advice of Sa’di Shirazi Regarding Ethics Management in The Bustan and The Gulistan

Öz

Unethical behaviours experienced in public management can cause high and irreparable costs. It is necessary to recognize and practice management understanding strengthening public morality in order to prevent unethical behaviours. It is clear that public morality would be reinforced through practicing management understanding depending on ethical values in public service, which is called as “ethics management” today. At this point, the question of “What are the key dynamics through which ethics management and thus public morality could be improved?” becomes important. And it could be a reason by itself for us to look at our cultural resources, which are the cornerstones shaping our civilisation, to find out the appropriate answer to the question. Sa'di Shirazi is an important author, poet and thinker contributing to the interpretation of the values of Islamic civilization. This paper analyses his two masterpiece works: The Bustan (Orchard) and The Gulistan (Rose Garden). It focuses on the foundations of ethics management and how they could be evaluated through the eyes of Sa'di Shirazi. Thus, this paper has basically two main purposes; first of all, it aims to raise awareness about the key essentials regarding ethics management in the Bustan and the Gulistan, and secondly, it aims to point out the fact that these two works of Sa’di are living reference works beyond literature and contributing to the management science as well. The paper uses the ethics management frameworks called “ethics infrastructure” and more recently “the principles of public integrity” developed by OECD as an evaluation tool for the purpose. The paper concludes that though concepts, institutions and management structures have evolved over time, the Bustan and the Gulistan of Sa’di include management advice corresponding with OECD’s ethics management frameworks and principles.

Anahtar Kelimeler

Ethics, The Bustan and The Gulistan, Sa’di Shirazi, Audit, Ethics Management

Kaynakça

• Beth, Elodie – Bertók, János. Integrity and Corruption Prevention Measures in the Public Service:Towards an Assessment Framework. OECD, 2005. https://read.oecd-ilibrary.org/governance/public-sector-integrity_9789264010604-en#page35.
• Dinçer, Ömer. Siyasetnameleri Yeniden Okumak- Bir Yönetim Bilimci Gözüyle Geleneksel Siyasi Düşünce. İstanbul: Klasik Yayınları, 2018.
• Emiroğlu, İbrahim. “Sa’dî’nin Bostân ’ında Bazı Ahlâkî Mesajlar ve Mantıksal İncelikler”, Felsefe Dünyası, 56 (2012), 23-55.
• Ergül, Ergin. Bir Adalet ve Siyaset Düşünürü Olarak Sa’dî Şîrâzî. Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
• İlaydın, Hikmet, “Başlangıç”. Bostân. mlf. Sa’dî Şîrâzî. 3-17. İstanbul: Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları, 1988.
• İlaydın, Hikmet, “Önsöz”. Gülistân. mlf. Sa’dî Şîrâzî.. III-XI. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1991.
• Karaismailoğlu, Adnan, “Bostân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6/ 307-308. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• Katouzian, Homa. Sa’dî: Hayatın, Aşkın ve Tutkunun Şairi. çev: İsmail Hakkı Yılmaz. İstanbul: VakıfBank Kültür Yayınları, 2020.
• OECD, Organisation for Economic Co-operation and Development. Recommendation Of The Council On Public Integrity. Paris: OECD Publishing, 2017 Erişim: 18.04.2021. http://www.oecd.org/gov/ethics/OECD-Recommendation-Public-Integrity.pdf.
• Şahinoğlu, Nazif. Sa’dî-yi Şîrâzî ve İbn Teymiye’de Fert ve Cemiyet İlişkileri. İstanbul: İşaret Yayınları, 1991.
• Şîrâzî, Sa’dî. Bostân. çev. Hikmet İlaydın. İstanbul: Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları, 1988.
• Şîrâzî, Sa’dî. Gülistân. çev. Hikmet İlaydın. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1991.
• Yalsızuçanlar, Sadık, “Gerçeğin Güzelliği”. Bostân. mlf. Şeyh Sa’dî-i Şîrâzî. 15-19. İstanbul: Timaş Yayınları, 2001.
• Yazıcı, Tahsin, “Gülistân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 14/240-241. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.