Tertullian ve Origen'e Göre Astrolojinin Meşruiyeti Sorunu

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 286 - 314, 31.12.2023

Talha Fortacı

https://doi.org/10.20486/imad.1372433

Öz

Astroloji, göksel fenomenlerin incelenmesi suretiyle insanların kaderi veyahut yeryüzü hakkında bazı kehanetlerde bulunma faaliyetidir. Hakikat anlamında ontolojik değerinden bağımsız olarak tarihin erken dönemlerinden modern zamanlara kadar da varlığını muhafaza etmiştir. Bu haliyle astroloji, tarihten bugüne farklı dini geleneklere mensup teologların normatif anlamda masaya yatırdığı konulardan biridir. Dolayısıyla astrolojinin meşruluğu konusu hemen hemen her din için bir problematik olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu makalede, Hıristiyanlık için önemli olan iki kilise babası Tertullian (160-225) ve Origen’in (184-254) astrolojinin meşruluğu konusundaki görüşleri ele alınmaktadır. Çalışmada, Hıristiyanlık öncesi astroloji kültürüne de aşina olan her iki kilise babasının konu hakkındaki görüşlerinin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Tertullian ve Origen gibi kilise babaları ilk dönemin doktrin belirleyici isimlerindendir. Onların konu hakkındaki kanaatlerinin tespit edilmesi, erken dönem kilisenin kehanet, falcılık ve büyü gibi hususlarla birlikte astrolojiye nasıl baktığının anlaşılması açısından önemlidir. Bu bakış açısıyla, Tertullian ve Origen’in astroloji konusuna ihtiyatlı bir yaklaşımlarının olduğunu ifade etmek mümkündür. Çalışmada genel olarak deskriptif metot takip edilmekle birlikte yer yer fenomenolojik yöntemden de yararlanılmaktadır. Türkçe literatür incelendiğinde Tertullian ve Origen özelinde konuyu tartışan spesifik bir çalışmaya rastlanmamıştır. Dolayısıyla bu çalışmanın alanımızdaki ilgili boşluğu doldurmak bakımından mütevazi bir rol üsteleneceğini söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Hıristiyanlık, Astroloji, Tertullian, Origen.

The Question of the Legitimacy of Astrology According to Tertullian and Origen

Öz

Astrology is the activity of making predictions about the fate of human beings or the earth through the analysis of phenomena in the heavens. Irrespective of its ontological value in terms of truth, it has maintained its existence from the earliest periods of history right up to the modern age. As such, astrology is one of the topics that has been discussed in a normative way by theologians from a variety of religious traditions. For almost every religion, therefore, the legitimacy of astrology is a problematic issue. This article discusses the views of two important Christian church fathers, Tertullian (160-225) and Origen (184-254), on the legitimacy of astrology. This study aims to determine the views of the two Church Fathers, who were also familiar with the pre-Christian astrological culture, on the subject. Church Fathers such as Tertullian and Origen are the doctrinal determinants of the first period. Identifying their views on the subject is important for understanding how the early Church viewed astrology along with issues such as divination, fortune-telling and magic. From this point of view, it can be said that Tertullian and Origen had a cautious approach to astrology. Although the descriptive method is generally followed in this study, the phenomenological method is also used from time to time. When analysing the Turkish literature, there is no specific study that discusses the subject in relation to Tertullian and Origen. Therefore, it can be said that this study will play a modest role in filling the relevant gap in our field.

Anahtar Kelimeler

History of Religions, Christianity, Astrology, Tertullian, Origen.

Kaynakça

• Akyar, Nevfel. Eski İran’da Rahipler. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2023.
• Alan Scott. Origen and the Life of the Stars. Oxford: Clarendon Press, 1911.
• Arslan, Ahmet. İlkçağ Felsefe Tarihi: Plotinos, Yeni Platonculuk, ve Erken Dönem Hristiyan Felsefesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010.
• Aydın, Fuat. Pavlus Hıristiyanlığına Giriş. Ankara: EskiYeni Yayınları, 2011.
• Britannica. “Amenemope”. Erişim 25 Temmuz 2023. https://www.britannica.com/biography/Amenemope
• Britannica. “Hermetic Writings | Greek, Egyptian & Gnostic Texts”. Erişim 24 Temmuz 2023. https://www.britannica.com/topic/Hermetic-writings
• Campion, Nicholas. A History of Western Astrology. 2 Cilt. New York: Continuum, 2008.
• Campion, Nicholas. Astrology and Cosmology in the World’s Religions. New York, Londra: New York University Press, 2012.
• Carey, Hilary M. “Astrology in the Middle Ages”. History Compass 8/8 (2010), 888-902.
• Demirci, Kürşat. “Burç”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 6/421-422. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 1992.
• Ellis, Ralph. “Astrology in the Bible”. The Esoteric Quarterly, 73-83.
• Fredriksen, Paula - Irshai, Oded. “Include Me Out: Tertullian, the Rabbis, and the Graeco-Roman City”. L’identité À Travers L’éthique: Nouvelles Perspectives Sur La Formation Des Identités Collectives Dans Le Monde Greco-Romain. 117-132. Turnhout: Brepols Publishers, 2015.
• Fuzeau-Braesch, Suzel. Astroloji. çev. Meltem Cansever - Okşan Taşkent. İstanbul: İletişim, 1991.
• Gündüz, Şinasi. Pavlus: Hıristiyanlığın Mimarı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 3. Basım, 2015.
• Haleva, Yitshak vd. (ed.). Türkçe Çeviri ve Açıklamalarıyla Tora ve Aftara 3. Kitap: Vayikra. çev. Moşe Farsi. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş., 2. Basım, 2010.
• Haleva, Yitshak vd. (ed.). Türkçe Çeviri ve Açıklamalarıyla Tora ve Aftara 5. Kitap: Devarim. çev. Moşe Farsi. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş., 2. Basım, 2012.
• Hegedus, Tim. Early Christianity and Ancient Astrology. New York: Peter Lang Publishing, 2007.
• İlyas Çelebi. “İsti̇râk-ı Sem”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 23/371-373. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 2001.
• Johnson, Philip - Payne, Simeon. “Evangelical Countercult Apologists versus Astrology: An Unresolved Conundrum”. Australian Religion Studies Review 17/2 (2004), 73-97.
• Katar, Mehmet. “Hıristiyan Bayramları Üzerine Bir Araştırma”. Dini Araştırmalar 3/9 (Nisan 2001), 7-27.
• Katherine Miller. Christianity and Astrology: Fundamental Incompatability Concerning Gods and Free Will. Texas: Texas A&M University, Yükek Lisans Tezi, 2020.
• Kitchen, Merrill. “What is Real? Seeking Realities in Understanding Faith: Astronomy, astrology and the Kingdom of Heaven”. ISCAST 4 (2009), 1-10.
• Laato, A. M. “Tertullian on Christian Converts and Clashes with the Pagan World”. Religious Polemics and Encounters in Late Antiquity: Boundaries, Conversions, and Persuasion. ed. A. M. Laato, P. Irizar. 8/94-115. Studies on the Children of Abraham. Leiden: Brill, 2021.
• Mehmet Alparslan Küçük. Kutsal Kitap Anlayışı (Yahudilik, Hıristiyanlık,İslâm Örneği). Ankara: Berikan Yayınevi, 2. Basım, 2016.
• Meral, Yasin. Yahudi Düşünürlerin Astroloji Algısı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2023.
• Origen. The Complete Works of Origen. çev. Philip Schaff. Kanada: b.y., 2016.
• Origen. The Philocalia of Origen. çev. George Lewis. Edinburgh: T & T Clark, 1911.
• Phillipson, Garry. “Astrology as Heresy in Contemporary Belief”. Journal for the Study of Religion, Nature & Culture 13/1 (2019), 12-30.
• Poletti, Jonathan. “Astrology in the Bible”. medium.com. Erişim 25 Temmuz 2023. https://medium.com/belover/astrology-in-the-bible-5d4abecac741
• Rossi, Safron - Grice, Keiron Le. Jung on Astrology. London&New York: Routledge, 2018.
• Rubin, David. Astrology in the Torah. Cardiff: University of Wales Trinity Saint David, Yükek Lisans Tezi, 2019.
• Scott B. Noegel. “Sign, Sign, Everywhere a Sign”. Divination and Interpretation of Signs in the Ancient World. ed. Amar Annus. 143-163. Chicago: The University of Chicago, 2010.
• Stander, H.F. “The Church Fathers and Astrology”. Acta Patristica et Byzantina 14/1 (2003), 232-244.
• Şahin, Nadide. Origen. Ankara: İlahiyat Kitap, 2022.
• Şahin, Nadide. Origen (Hayatı, Eserleri̇ Ve Hıri̇sti̇yan İlahi̇yatının Şeki̇llenmesi̇ndeki̇ Rolü). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
• Tarakçı, Muhammet. “Origen ve Alegorik Kitab-ı Mukaddes Yorumu”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 19/1 (2010), 183-213.
• Taylor, Joan - Hay, David. “Astrology in Philo of Alexandria’s De Vita Contemplativa”. ARAM Periodical, 56-74.
• Tertullian. De Idololatria: Critical Text, Translation and Commentary. çev. J. H. Waszink, J. C. M. Van Winden. Leiden: Brill, 1987.
• Tertullian. The Address of Q. Sept. Tertullian, to Scapula Tertullus, Proconsul of Africa. çev. Sir David Dalrymple. Edinburgh: Murray&Cochrane, 1790.
• Theodossiou, Efstratios vd. “Astrology in the Early Byzantine Empire and the Anti-Astrology Stance of the Church Fathers”. European Journal of Science and Theology 8/2 (2012), 7-24.
• Uyar, Tevfik. Astrolojinin Bilimle İmtihanı. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınları, 2015.
• Wyatt, Nick. There’s Such Divinity Doth Hedge a King. Milton Park: Ashgate, 2005.
• Yapıcı, Hakan. “İslam Medeniyetinde Fikri Bir Alan Olarak Astrolojinin Bugünü ve Yarını”. Doğu-Batı Medeniyetlerinin İnşasında Tarih, Kültür, Sanat, Felsefe ve Din. 164-174. Konya: TİMAV, 2019.
• Yılmaz, Nuh. Tertullian’ın Kristolojisi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
• Yılmaz, Nuh. “Tertullian’ın Kutsal Kitap Anlayışı”. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11 (2017), 129-147.