Foreign Language Periodicals (1918-1945) during the Armistice, War of Independence, and Early Republic Periods

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 60 - 78, 31.05.2024

Uygur Kocabaşoğlu , Aysun Akan

Öz

The years 1918-1945 encompass two distinct periods in terms of political and press history. The period from 1918 to 1922 was marked by the Armistice and War of Independence, whereas the period from 1923 to 1945 was characterised by the Single Party rule. This study seeks to examine the overall state of foreign language press over these two time periods using quantitative data. The advent of foreign language magazines marked the beginning of press life in the Ottoman Empire, and these publications managed to sustain their presence to a considerable degree until the Empire's downfall. Nevertheless, as the non-Muslim population dwindled due to the effects of war and government policies, the number of foreign language journals also declined significantly, reaching a merely symbolic level.

Anahtar Kelimeler

Foreign language periodicals, Turkey, non-Muslim press

Mütareke, Milli Mücadele ve Erken Cumhuriyet Dönemlerinde Yabancı Dillerdeki Süreli Yayınlar (1918-1945)

Öz

1918-1945 yılları siyasi ve basın tarihi açısından iki ayrı dönemi kapsar. 1918'den 1922'ye kadar olan dönem Mütareke ve Kurtuluş Savaşı dönemi, 1923'ten 1945'e kadar olan dönem ise Tek Parti Dönemi olarak anılmaktadır. Bu çalışma, yabancı dil basınının genel durumunu bu iki zaman diliminde nicel veriler kullanarak incelemeyi amaçlamaktadır. Yabancı dildeki dergilerin ortaya çıkışı Osmanlı İmparatorluğu'nda basın yaşamının başlangıcı olmuş ve bu yayınlar İmparatorluğun yıkılışına kadar varlığını önemli ölçüde sürdürmeyi başarmıştır. Ancak savaşın ve hükümet politikalarının etkisiyle gayrimüslim nüfus azaldıkça, yabancı dildeki dergilerin sayısı da önemli ölçüde azalarak sadece sembolik bir varlığa ulaşmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yabancı dilde basın, Türkiye, basın, gayrimüslim basın

Kaynakça

• 1934 Almanak. (1934). İstanbul: Matbuat Cemiyeti İdare Heyeti, Kanaat Kütüphanesi Yayını.
• Ağaoğlu, B. (1986). Türkiye Ekonomi ve İşletmecilik Türkiye Ekonomi ve İşletmecilik Süreli Yayınları Kaynakçası 1929-1985. İstanbul: Kasım.
• Albayrak, H. (2010). Dünden Bugüne Trabzon Basını, (Cilt I). Ankara: Trabzon İli ve İlçeleri Eğitim, Kültür ve Sosyal Yardımlaşma Vakfı Yayını.
• Albayrak, H. (2010). Dünden Bugüne Trabzon Basını, (Cilt II). Ankara: Trabzon İli ve İlçeleri Eğitim, Kültür ve Sosyal Yardımlaşma Vakfı Yayını.
• Alemdar, K. (1978). İstanbul 1875-1964. Ankara: AİTA Yayını.
• Arabacı, C., Ayhan, B., Demirsoy, A., & Aydın, H. (2009). Konya Basın Tarihi (2. Baskı). Konya: Palet Yayınları. Arıkan, Z. (1988). Köylü Gazetesi ve İşgal. Atatürk Yolu, 1(2), 117-127.
• Arıkan, Z. (1989). Mütareke ve İşgal Dönemi İzmir Basını. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.
• Arıkan, Z. (2001). İzmir Basınından Seçmeler, 1872-1922 (I. Cilt). İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını.
• Arıkan, Z. (2007). İzmir Basını’nın Mütareke ve İşgal Günleri. İşgalden Kurtuluşa İzmir 9 Eylül 1922 – 9 Eylül 2007. İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Yayını.
• Arıkan, Z. (2008). İşgal Dönemi İzmir Basını. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 5(13), 337-363. Arslan, A. (2005). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Rum Basını. İstanbul: Truva Yayınları.
• Arslan, N., & Tekir, S. (2013). Kars Basın Tarihi 1921-1980. Kars: Eser Ofset ve Matbaacılık (Erzurum).
• Bacqué-Grammont, J.-L. (1999). Türkiye Cumhuriyeti İlk Döneminde İmaj ve İmaj Tanıtması: La Turquie Kemaliste Dergisi Hakkında. Atatürk 4. Uluslararası Kongresi, 25-29 Ekim 1999.
• Baimpourntidou, S. B., & Şahin, S. (2020). 1840-1962 yılları arasında İstanbul’da yayınlanan Rumca dergileri arasında Pirsos’un yeri ve önemi. Kebikeç, 50, 205-221.
• Bayrak, M. O. (1994). Türkiye’de Gazeteler ve Dergiler Sözlüğü (1831-1993). İstanbul: Küll Yayınları.
• Benbaneste, N. (1998). Örneklerle Türk Musevi Basınının Tarihçesi. İstanbul: Sümbül Basımevi.
• Berber, E. (1997). Sancılı Yıllar: İzmir 1918-1922. Ankara: Ayraç Yayınları.
• Berzeg, S. E. (2021). Osmanlı Ülkesinde Kafkaslı (Çerkes) kişiler ve gruplar tarafından çıkarılan süreli yayınlar (1864-1923). Kebikeç, (51), 227-254.
• Beysanoğlu, Ş. (1990). Anıtlar ve Kitabeleriyle Diyarbakır Tarihi (Cilt II). Ankara: Diyarbakır Belediyesi Yayını. Coşar, Ö. S. (1964). Milli Mücadele Basını. İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayını.
• Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş. (1998). Cumhuriyet Döneminde Türk Yahudi Basını ve Türk Yahudilerinin Yayınları. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş.
• Duman, H. (2000). Osmanlı - Türk Süreli Yayınları ve Gazeteleri 1828-1928 (Cilt I). Ankara: Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı Yayını.
• Duman, H. (2000). Osmanlı - Türk Süreli Yayınları ve Gazeteleri 1828-1928 (Cilt II). Ankara: Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı Yayını.
• Eldem, E. (2022). Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde Fransızca basını için kullanım kılavuzu. Kebikeç, (53), 283-296.
• Emiroğlu, K. (2023). Osmanlı döneminde İngilizce süreli yayınlar. Kebikeç, (54-55), 65-88.
• Ergül, S. T. (2021). Osmanlı dönemi süreli Kürt yayıncılığı dosyası için birkaç cümle. Kebikeç, (52), 191-192.
• Gövsa, İ. A. (Haz.). (1946). Türk Meşhurları Ansiklopedisi. İstanbul: Yedi Gün Neşriyatı.
• Groc, G., & Çağlar, İ. (1985). La Presse Française de Turquie de 1795 a nos Jours Historie et Catalogue. İstanbul: Editions ISIS.
• Güleryüz, N. A. (2002). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Fransızca Yahudi Basını. Kebikeç, (53), 259-282.
• Güleryüz, N. A. (2023). Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde İstanbul’da Yahudi İspanyolcası ve İbranice dillerinde Yahudi basını. Kebikeç, (56), 223-256.
• Güleryüz, N. (2015). Türk Yahudi Basını Tarihi. İstanbul: Gözlem Yayınevi.
• Huyugüzel, Ö. F. (Haz.). (1996). 1928’e Kadar İzmir’de Çıkmış Türkçe Kitap ve Süreli Yayınlar Kataloğu. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, No 84.
• İnuğur, N. (1992). Türk Basın Tarihi (1919-1989). İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
• İskit, S. (1943). Türkiye’de Matbuat İdareleri ve Politikaları. Ankara: Başvekâlet Basın ve Yayın Umum Müdürlüğü Yayınları.
• İstanbul Belediyesi İhsaiyat Mecmuası. (1331).İstanbul’un 100 Süreli Yayını. (2010). İstanbul’un Yüzleri Serisi 12. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür AŞ.
• Kocabaşoğlu, U., & Akan, A. (2019). Mütareke ve Millî Mücadele Basını- Direniş ile Teslimiyetin Sözcüleri ve “Mahşer”in 100 Atlısı. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayını, s. xvııı ve s. 585-657 (Ek1 ve Ek 2).
• Kocabaşoğlu, U. (2010). “Hürriyet”i Beklerken, İkinci Meşrutiyet Basını. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kocabaşoğlu, U. (2014). Türkiye’de Matbuatın ‘Zuhuru’ üzerine gözlemler. İçinde. M. Ö. Alkan (Der.), Yakın Türkiye Tarihinden Sayfalar, Sina Akşin’e Armağan (s. 113-132). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayını.
• Kocabaşoğlu, U. (2015). Sultan Abdülmecid Döneminde Osmanlı Basını üzerine gözlemler. Içinde. K. Kahraman & İ. Baytar (Der.), Sultan Abdülmecid ve Dönemi (1823-1861) (s. 464-483). İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayını.
• Koçunyan, A. (2022). La Colombe du Massis veya Ermeni Dünyasının Habercisi. Kebikeç, (53), 241-258.
• Kudret, E. (2023). Türkçe İngilizce gazete ve mütareke basını örneği olarak Zuhr (Midday). Kebikeç, (54-55), 135-144.
• Lagarde, L. (2001). İhtilal Devrinde İstanbul’da Fransız Gazeteleri (Çev. M. Zeren). Müteferrika, 19 (Yaz), 224.
• Mende, L. v. (2022). Osmanlı İstanbul’unda Arapça Gazete ve Dergi: Kimin Basını? Kebikeç, (53), 349-362.
• Mildanoğlu, Z. (2014). Ermenice Süreli Yayınlar 1794-2000. İstanbul: Aras Yayıncılık.
• Nassi, G. (Ed.). (2001). Jewish Journalism and the Printing Houses in the Ottoman Empire and Modern Turkey. İstanbul: The Isis Press.
• Odabaşıoğlu, C. (Ed.). (1993). Trabzon Millî Mücadele Yılları Basını 1919-1925. Trabzon.
• Oral, F. S. (1973). Cumhuriyet Basın Tarihi, 1923-1973. Ankara: Sanayi Nefise Matbaası.
• Özön, M. N. (1997). Namık Kemal ve İbret Gazetesi. İstanbul.
• Pişmanlık, U. (2009). Tarsus Basın Tarihi 1908-2008 (100 Yıllık İzler). Tarsus: Tarsus Kültür ve Dayanışma Derneği Yayınları.
• Siren, B. (2023). İzmir Yahudi Basınına ilişkin kısa değerlendirme. Kebikeç, (56), 257-268.
• Siren, B. (2023). Osmanlı Yahudi Toplumun Nabzı: Yahudi Basını Ladino ve İbranice Süreli Yayınlar. Kebikeç, (56), 95-104.
• Somel, S. A. (2001). Osmanlı Reform Çağında Osmanlıcılık Düşüncesi (1839-1913). İçinde. Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sonay, A. (2022). Osmanlı Döneminde Arapça Süreli Yayınlar. Kebikeç, (53), 311-322.
• Tanatar Baruh, L. (2022). Modernitenin Aynası: Osmanlı’da Fransızca Basın. Kebikeç, (53), 111-116.