DİNİN YENİDEN DEVLET ALANINA TAŞINMASINDA MİLLİ GÖRÜŞ HAREKETİ’NİN ROLÜ

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 6, 131 - 156, 11.07.2020

Mehmet Ali Mert

Öz

Türkiye’nin sekülerleşme süreci on yedinci yüzyılda başlamış ve cumhuriyetin kuruluşuyla (1923) hız kazanmıştır. Cumhuriyetle birlikte uygulanagelen laiklik politikaları Türkiye’de din-devlet ilişkisi tartışmalarının odağını oluşturmuştur. Millî Görüş partileri temelde Türkiye’de gelişen laiklik politikalarını eleştiren politikalar geliştirmiştir. Bu makalede, Millî Görüş Hareketi’nin dış politika, ekonomi ve eğitim konularındaki dinî söyleminin Türkiye’de dinin gayri-hususileşmesinde ve yeniden kamusal alanda görünür olmasında etkin rol oynadığı iddia edilmiştir. Jose Casanova dinin gayri-hususileşmesi ve yeniden kamusal alana dönüşü konusunda özgün bir teorik yaklaşım geliştirmiştir. Bu çalışma da Casanova’nın bakış açısından hareketle Millî Görüş Hareketi’nin laiklik anlayışını odak noktası almaktadır. Bu çalışma sonucunda Millî Görüş partilerinin dini söylemlerinin dinin kamusal alanda etkinlik kazanmasına yol açtığı tespit etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Laiklik, sekülerleşme, dinin gayri-hususileşmesi, , Milli Görüş Hareketi, din-devlet ilişkileri

Kaynakça

• Ahmad, F. (2015). Modern Türkiye’nin Oluşumu, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Aktay, Y. (2017). İslâm ve Sekülerleşmenin Kaynakları, İstanbul: Tezkire Yayınları.
• Asiltürk, O. (1991, Haziran 30). Hak Üstün Tutulmalıdır. Yörünge, 1 (33), 5.
• Berger, P. (1967). The Sacred Conopy, New York: Anchor Books.
• Bruce, S. (2002). God is Dead: Secularization in the West, Oxford: Blackwell Publishing.
• Casanova, J. (1994). Public Religions in the Modern World, Chicago: The University of Chicago Press.
• Casanova, J. (2001). Civil Society and Religion: Retrospective Eflections on Catholicism and Prospective Reflections on Islam. Social Research, 68(4), 1041-1080.
• Casanova, J. (2009). The Secular and Secularisms. Social Research, 76(4), 1049-1066.
• Casanova, J. (2011). The Secular, Secularizations, Secularisms. C. Calhoun, M. Juergensmeyer, ve J. V. Antwerpen (Der.), Rethinking Secularism içinde (ss. 54-74). Oxford: Oxford University Press.
• Çakır, R. (2014). Milli Görüş Hareketi. Y. Aktay (Der.), Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce-İslâmcılık içinde (Cilt 6, ss. 544-576). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Emre, S. A. (1973, Temmuz 23). MSP Birinci Büyük Kongre Konuşması. Millî Gazete.
• Erbakan, N. (1973, Nisan 13). Laiklik nedir; ne değildir? Millî Gazete.
• --------------. (1974). Üç Konferans: Sanayi Davamız. İstanbul: Fetih Yayınevi.
• --------------. (1975). Millî Görüş-Temel Görüş, İstanbul: Dergah Yayınları.
• --------------. (1991). Türkiye’nin Temel Meseleleri, Ankara: Rehber Yayınları.
• --------------. (1991a, Eylül 8). Türkiye’nin Yönü RP ile Çizilecektir. Yörünge, 1 (42), 26-32.
• --------------. (1992). ODTÜ Adil Düzen konferansı, Ankara.
• --------------. (1993). Refah Partisi 4. Büyük Kongre Açılış Konuşması, Ankara.
• --------------. (1997). Refah Partisi Savunması, İstanbul: Fast Yayıncılık.
• --------------. (2010). Yeni Bir Dünya ve Adil Düzen, Ankara: Esam Yayınları.
• --------------. (2013). Davam, Ankara: MGV Yayınları.
• --------------. (2014). Prof. Dr. Necmettin Erbakan Külliyatı, Cilt 2, Ankara: MGV Yayınları.
• --------------. (2016). Millî Görüş İktidarı Niçin ve Nasıl, Ankara: MGV Yayınları.
• Guida, M., Çaha, Ö. (2013). İslamcılık. Ö. Çaha ve B.Şahin (Der.), Dünya’da ve Türkiye’de Siyasal İdeolojiler içinde ( ss. 564-620), Ankara: Orion Yayınları.
• Hashemi, N. (2010). The Multiple Theories of Secularism. Phılosophy and socıal crıtıcısm, 36(3–4), 325–338.
• Kafadar, C. (2002). Cumhuriyet Dönemi Eğitim Tartışmaları, Kocabaşoğlu, U. (Der.), Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce-Modernleşme ve Batıcılık içinde, (Cilt 3, ss. 351-381). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Luckmann, T. (1996). The Privatization of Religion and Morality. P. Helaas, S. Lasch, ve P. Morris (Der.), Detraditionalization: Critical Reflections on Authority and Identity içinde (ss. 72–86). Oxford: Blackwell.
• Maclure, J., Taylor, C. (2011). Secularism and Freedom of Conscience, Cambridge: Harvard University Press.
• Mahçupyan, E. (1998). Türkiye’de Merkeziyetçi Zihniyet Devlet ve Din, İstanbul: Yol Yayınları.
• Mardin, Ş. (1991).Türkiye’de Din ve Siyaset, İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Mardin, Ş. (2012). Türk Modernleşmesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Martin, D. (1969).The Religious and the Secular, Londra: Routledge.
• Rowe, S. (2012). Religion and Global politics, Canada: Oxford University Press.
• Sarıbay, A. Y. (2005). Milli Nizam Partisi'nin Kuruluşu ve Programının İçeriği. Y. Aktay (Der.), Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce-İslâmcılık içinde (Cilt 6, ss. 576-590). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Shiner, L. (1967). The Concept of Secularization in Empirical Research. Journal for the Scientific Study of Religion, 6(2), 207-220.
• Şaylan, G. (1992). Türkiye’de İslâmcı Siyaset, Ankara: Verso Yayınları.
• Şen, S. (1995). Refah Partisinin Teori ve Pratiği: RP, Adil Düzen ve Kapitalizm, İstanbul: Sarmal Yayınları.
• Taylor, C. (1999). Modes of Secularism, Secularism and Its Critics, Delhi, India, Oxford University Press.
• ------------. (2007) A Secular Age, Cambridge: The Belknap Press of Harvard University Press.
• Tunaya, T. Z. (2010). Türkiye’nin Siyasî Hayatında Batılılaşma Hareketleri, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Wilson, B. (1966). Religion in Secular Society. London: C. A.Watts Co. Ltd.
• Yavuz, M. H. (2004). MGH: Muhalif ve Modernist Gelenek. Y. Aktay (Der.), Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce-İslâmcılık içinde (Cilt 6, ss. 591-603). İstanbul: İletişim Yayınları.