İNSAN HAKLARI ANDLAŞMALARININ YORUMU IŞIĞINDA TÜRKİYE’DE İDAM CEZASINI YENİDEN TESİS İMKÂNI

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 7, 399 - 422, 04.12.2020

Mehmet Ciğer

Öz

Bu makale, Türkiye’de yapılan idam cezası tartışmalarını değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, idam cezasının iç hukuk temelli ahlaki, toplumsal ve ceza hukuku boyutu reddedilmeden uluslararası hukuk boyutunu ortaya koymak amaçlanmaktadır. Bu nedenle, idam cezasını yaşam hakkı çerçevesinde düzenleyen ve Türkiye’nin taraf olduğu Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi belgeleri temel metinler olarak alınmaktadır. Çalışmaya temel teşkil eden bu belgeler, devletlerin uluslararası andlaşmalar kapsamında hak ve yükümlülüklerini değiştiren veya sonlandıran çekince koyma, fesih ve çekilme kavramları ekseninde incelenecek ve Türkiye’nin bu kavramlar dahilinde idam cezasını yeniden tesis etmesinin mümkün olup olmadığı tespit edilmeye çalışılacaktır. Kavramlar incelenirken ilgili andlaşmaları değerlendirme yetkisine sahip olan organların yorumlarından ve Uluslararası Hukuk Komisyonu’nun raporlarından birincil, literatürdeki diğer çalışmalardan ise ikincil kaynak olarak yararlanılacaktır. Türkiye’nin taraf olduğu insan hakları andlaşmalarına rağmen idam cezasını yeniden tesis etmesi, Türkiye'nin genel uluslararası hukuk düzenindeki ve onun alt rejimi olan uluslararası insan hakları hukuku düzenindeki konumunu olumsuz etkilemekle kalmayacak, aynı zamanda, Türkiye'nin insan hakları sisteminden çıkarılmasına ve dolayısıyla insan hakları andlaşmalarının bireylere sağladığı yaşam hakkı dışındaki diğer hak ve özgürlüklerin de kaybedilmesine yol açacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çekince, Fesih, Çekilme, Ölüm cezası

RE-ESTABLISHMENT OF DEATH PENALTY IN TURKEY IN THE LIGHT OF HUMAN RIGHTS TREATIES

Öz

Kaynakça

• AİHS’ye Ek 13. Protokol (2002), http://www.echr.coe.int/Documents/Convention_ENG.pdf
• AİHS’ye Ek 6. Protokol (1983), http://www.echr.coe.int/Documents/Convention_ENG.pdf
• Aust, A. (2012), Treaties, Termination, Max Planck Encyclopedia of Public International Law, Online Edition
• Avrupa Konseyi Statüsü (1949), https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/rms/0900001680935bd0
• Demirdal, M. B. (2018), Uluslararası İnsan Hakları Hukukunda Ölüm Cezasının Kaldırılması ve Türkiye’deki Süreç, Politik Ekonomik Kuram, Cilt 2(1), 57-72 https://www.echr.coe.int/Documents/Stats_violation_1959_2019_ENG.pdf
• İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi (1950), http://www.echr.coe.int/Documents/Convention_ENG.pdf
• İnsan Hakları Komitesi Genel Yorumu (1994), Issues Relating to Reservations Made upon Ratification or Accession to the Covenant or the Optional Protocols thereto, or in Relation to Declarations under Article 41 of the Covenant, General Comment No. 24, http://www.refworld.org/docid/453883fc11.html
• İnsan Hakları Komitesi Genel Yorumu (1997), General comment on issues relating to the continuity of obligations to the International Covenant on Civil and Political Rights, General Comment No. 26, http://www.refworld.org/docid/453883fde.html
• McGrory, G. (2001), Reservations of Virtue? Lessons from Trinidad and Tobago's Reservation to the First Optional Protocol. Human Rights Quarterly, Vol. 23, No. 3 , pp. 769-826
• Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi (1966), https://treaties.un.org/doc/publication/unts/volume%20999/volume-999-i-14668-english.pdf
• Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi Birinci İhtiyari Protokolü (1966), https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=IND&mtdsg_no=IV-5&chapter=4&clang=_en
• Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi İkinci İhtiyari Protokolü (1989), https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=IND&mtdsg_no=IV-12&chapter=4&clang=_en
• Ölüm Cezası Bilgi Merkezi, https://deathpenaltyinfo.org/facts-and-research/murder-rates
• Polakıewıcz, J. (1999), Treaty-Making in The Council of Europe, Council of Europe Publishing
• T.C Anayasası (1982), https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011.pdf
• Uluslararası Af Örgütü Raporu (1999), Unacceptably Limiting Human Rights Protection, https://www.amnesty.org/en/documents/amr05/001/1999/en/
• Uluslararası Hukuk Komisyonu Raporu (2003), Reservation to Treaties, Eighth report on reservations to treaties, by Mr. Alain Pellet, Special Rapporteur.
• Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi (1969), https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%201155/volume-1155-I-18232-English.pdf