BORGES’İN “TANRININ EL YAZISI”NDA BOETHIUSCU FELSEFE

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 7, 343 - 362, 04.12.2020

Fatma Dore

Öz

Beşinci yüzyılda yaşamış Romalı filozof Boethius, en iyi bilinen eseri Felsefenin Tesellisi’nde, ölüm cezasına çarptırılması ve hapsedilmesinin doğurduğu ıstıraptan felsefenin yardımıyla kurtulur. Bu yöntem, yirminci yüzyıl Arjantinli yazar Jorge Luis Borges’in "Tanrı’nın El Yazısı" adlı kısa öyküsünün kahramanı Tzinacán tarafından da yansıtılmaktadır. Bu makale, iki eser arasındaki bu temel benzerliği diğerleriyle birlikte ortaya koyar. İlk olarak, iki eser arasındaki kimi yüzeysel benzerlikleri gösterir. Bu çerçevede, makalenin amacı için tamamen güvenilir kabul edilen, her iki eserin anlatıcıları fiziksel ve psikolojik işkenceye maruz kalan izole edilmiş mahkûmlardır. Her ikisi de, farklı iki dünyanın çarpışmasının itibardan düşmelerine neden olduğu tarihsel dönemlere aittir. Her biri bu iki sistemden eskisinin mensubu olarak önemli ve saygın konumlardayken yeni rejimin hışmına uğramışlardır. İkincisi ve daha önemlisi, yukarıda bahsedilen aralarındaki felsefi benzerliktir. İzah edilecek olursa, her iki anlatıcı da zindanlarından asla kaçış olamayacağının farkında olmakla birlikte, ruhsal olarak bu gerçeğe teslim olmazlar. Bunun yerine, özgür zihinlerini kullanarak, tüm evrenin ilahi bir ilkeyle yönetildiği düşüncesine ulaşırlar. Böylece evrenin hakikatini bir bütün olarak kavradıklarından, hapishanedeki bireysel yaşamları da kaygılanmaya değmez bir hale gelir. Bu kavrayış onların tesellisidir.

Anahtar Kelimeler

Boethius, Borges, Roma Felsefesi, Zaman Felsefesi, İspanyol-dili edebiyatı

BOETHIAN PHILOSOPHY IN BORGES’ “THE GOD’S SCRIPT”

Öz

Anahtar Kelimeler

Boethius, Borges, Roman Philosophy, Spanish-language Literature

Kaynakça

• Alighieri, D. (2011). İlahi Komedya, Çev. Rekin Teksoy, Oğlak Yayıncılık, İstanbul.
• Aristoteles (2005). Fizik, Çev. Saffet Babür, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Boethius (2011). Çev. Çiğdem Dürüşken, Kabalcı Yayıncılık, İstanbul.
• Borges, J. L. (2015). “Tanrının El Yazısı”, Çev. Tomris Uyar, Alef içinde, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Borges, J. L. (1999). The Total Library: Non-Fiction 1922-1986, ed. Eliot Weinberger, Penguin Books, İngiltere.
• Borges, J. L. (2000). Labyrinths, Çev. L. A. Murillo, Penguin Books, İngiltere.
• Çotuksöken, B. ve Babür, S. (1993). Metinlerle Orta Çağda Felsefe, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• Eco, U. (2014). “Orta Çağa Giriş”; “Felsefe: Giriş”, Orta Çağ: Barbarlar, Hıristiyanlar, Müslümanlar, (ed.) Umberto Eco, Çev. Leyla Tonguç Basmacı, ALFA, İstanbul.
• Eco, U. (2015). Orta Çağ Estetiğinde Sanat ve Güzellik, Çev. Kemal Atakay, Can Yayınları. İstanbul.
• De Filippis, R. (2014). “Boethius: Bir Uygarlığın Geleceğe Aktarım Aracı Olarak Bilgi”, Orta Çağ: Barbarlar, Hıristiyanlar, Müslümanlar içinde, Çev. Leyla Tonguç Basmacı, ALFA, İstanbul.
• Díaz del Castillo, B. (2008). The History of the Conquest of New Spain, ed. David Carrasco, University of New Mexico Press, Amerika.
• Gilson, E. (2003). Orta Çağ Felsefesinin Ruhu, Çev. Şamil Öçal, Açılımkitap, İstanbul.
• Goddard, V. E. C. (2011). Poetry and Philosophy in Boethius and Dante, Doktora Tezi, Toronto Üniversitesi, 2011. Erişim websitesi: https://tspace.library.utoronto.ca/bitstream/1807/31760/1/Goddard_Victoria_EC_201111_PhD_thesis.pdf. Erişim Tarihi: 13.06.2020.
• Jordan, M. (2004). Dictionary of Gods And Goddesses, Facts On File, Inc., New York.
• Leftow, B. (1991). "Eternity and Simultaneity," Faith and Philosophy: Journal of the Society of Christian Philosophers, 8(2), 1991. DOI: 10.5840/faithphil19918220.
• Levy, B. (2008). Conquistador: Hernan Cortes, King Montezuma, and the Last Stand of the Aztecs, Bantam Books, New York.
• Panti, C. (2014). “Boethius ve Müzik Bilimi”, Orta Çağ: Barbarlar, Hıristiyanlar, Müslümanlar içinde, (ed.) Umberto Eco, Çev. Leyla Tonguç Basmacı, ALFA, İstanbul.
• Platon (2016). Devlet, Çev. S. Eyuboğlu ve M. A. Cimcoz, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
• Platon (2001). Timaios, Çev. Erol Güney ve Lütfi Ay, Sosyal Yayınları, İstanbul.
• Sözen, M. (2008). “Anlatıcı Kavramı, Sinematografide Anlatıcı Tipolojisi” Selçuk İletişim, 5(2), ss. 167-182, 2008. Erişim websitesi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/177914. Erişim Tarihi: 22.08.2020.
• Stoppacci, P. (2014). “Antikçağın Mirası ve Yeni Hıristiyan Kültürü Klasik Miras ve Hıristiyan Kültürü: Boethius ve Cassiodorus”, Orta Çağ: Barbarlar, Hıristiyanlar, Müslümanlar içinde, (ed.) Umberto Eco, Çev. Leyla Tonguç Basmacı, ALFA, İstanbul.