Foucault’nun İktidar Anlayışındaki Tarihsel Dönüşüm ve Beden Üzerindeki Yansımaları

Yıl 2024, Sayı: 15, 363 - 386, 31.12.2024

Saadet Çelik

https://doi.org/10.53791/imgelem.1501974

Öz

Michel Foucault, klasik egemenlik anlayışının dönüşümünü ve yerini alan modern iktidar yapısını incelerken disiplin ve düzenleme araçlarıyla önceki iktidar biçimlerinden ayrılan modern iktidarın yapısını, işleyişini ve dinamiklerini ortaya koymaktadır. Çalışma, Foucault’nun bu teorik çerçevesinden hareketle iktidar ve biyo-iktidar kavramları kapsamlı bir şekilde irdelemektedir. Foucault’nun iktidar anlaşının tarihsel dönüşümüyle birlikte bedenle kurmuş olduğu ilişki üzerinde durulmaktadır. Özellikle de biyo-iktidarın nüfusu temel alan yaklaşımıyla beden, kadın bedeni, cinsellik üzerindeki etkisi ele alınmaktadır. Kadın bedenine ve nüfus dinamiğine yoğunlaşarak iktidarın anatomo-politik ve biyo-politik stratejilerle bireysel beden ve insan bedeni üzerinde kurduğu denetim tartışılır. Kadın bedeni hedef alınarak yürütülen biyo-iktidarın incelenmesi, toplumsal cinsiyet rollerini ve kadınların biyolojik ve sosyal olarak kontrol edilişini anlamaya yardımcı olur. Burada iktidarın mikrofiziksel ve makrofiziksel düzeyde işleyişi ve bedenler üzerindeki disiplin mekanizmaları açığa çıkarılarak biyo-iktidarın bütün yaşam ağlarına etkilerine dikkat çekilir. Bu bağlamda Foucault'nun iktidar ve biyo-iktidar paradigmalarının günümüz toplumsal yapılarına ve denetim pratiklerine yansımaları değerlendirilir. İktidarın ve biyo-iktidarın bireysel beden, insan bedeni üzerindeki etkileri, çalışmanın ana odak noktası olmakla birlikte Foucault'nun teorilerinin günümüz dünyasında geçerli olup olmadığını ve toplumsal kontrol mekanzimalarının evrimini anlama çabası da vardır.

Anahtar Kelimeler

İktidar, Biyo-iktidar, Nüfus, Kadın Bedeni, Özne.

Historical Transformation in Foucault’s Understanding of Power and Its Reflections on the Body

Öz

Michel Foucault, while analysing the transformation of the classical understanding of sovereignty and the modern power structure that replaced it, reveals the structure, functioning and dynamics of modern power, which differs from previous forms of power by means of discipline and regulation. Based on Foucault's theoretical framework, the study analyses the concepts of power and biopower in a comprehensive manner. Along with the historical transformation of Foucault's understanding of power, the relationship established with the body is emphasised. In particular, the effects of biopower on the body, women's body and sexuality with its population-based approach are discussed. By focusing on the female body and population dynamics, the control that power establishes over the individual body and the human body through anatomo-political and bio-political strategies is discussed. The study of biopower targeting the female body helps to understand gender roles and the biological and social control of women. Here, the functioning of power at the microphysical and macrophysical levels and the disciplinary mechanisms on bodies are revealed, drawing attention to the effects of biopower on all networks of life. In this context, the reflections of Foucault's paradigms of power and biopower on today's social structures and control practices are evaluated. Although the effects of power and biopower on the individual body, the human body, are the main focus of the study, it is also analysed whether Foucault's theories are valid in today's world.

Anahtar Kelimeler

Power, Biopower, Population, Female Body, Subject.

Kaynakça

• Akgül, Ç. (2012). Tüketilen ve İktidarlaşan Bir Beden: Amerikan Sapığı, Fe Dergi, 4, 72-86. Doi: https://doi.org/10.1501/Fe0001_0000000077
• Akgündüz, G. Ö. (2013). Foucault’da İktidar ve Beden ilişkisi, Akademik Bakış, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 38, 1-16.
• Aslantürk, H. (2016). Politik Söylem ve İktidar: Kamusal Söylemi Üreten ve Yöneten İktidar Yapıları, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, 573-595.
• Aytaç, Ö. (2023). Modernite, Gözetim ve Düzen Retoriği, İmgelem, 7(13), 409-438. Doi: https://doi.org/10.53791/imgelem.1357321
• Cisney, V. W., Morar, N. (2015). Biopower: Foucault and Beyond, V. W. Cisney & N. Morar (Eds.), University of Chicago Press. Doi: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226226767.001.0001
• De Certeau, M. (2008). Gündelik Hayatın Keşfi I Eylem, Uygulama, Üretim Sanatları, L. Arslan Özcan (Çev.), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Ergeç, N. E. (2015). Kürtaj Haberleri Söyleminde Şiddetin İktidarı, Ankara Üniversitesi, İLEF, 2, 179-202. Doi: https://doi.org/10.24955/ilef.305322
• Eroğlu, H. Ö. (2016). Foucault’un İktidarları, Amme Dergisi, 49(2), 39-54.
• Falzon, C. (2001). Foucault ve Sosyal Diyalog Parçalanmanın Ötesi, H. Arslan (Çev.), İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Foucault, M. (2004). Felsefe Sahnesi, I. Ergüden (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2002). Toplumu Savunmak Gerekir, Ş. Aktaş (Çev.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Foucault, M. (2005). Özne ve İktidar, Işık Ergüden & O. Akınhay (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2006). Hapishanenin Doğuşu, M. A. Kılıçbay (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2007). Cinselliğin Tarihi, H. Uğur Tanrı Över (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2015). Biyopolitikanın Doğuşu, A. Tayla (Çev.), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Frost, T. (2023). Biopower and Sovereignty in Foucault and Agamben. Doi: https://doi.org/10.2139/ssrn.4668143
• Güneş, C. D. (2015). Ruh Bedenin Hapishanesidir: Michel Foucault, Ekev Akademi Dergisi, 64, 59-72. Doi: https://doi.org/10.17753/Ekev516
• Kalan, Ö. (2014). Foucault’un Biyopolitika Kavramı Bağlamında Moda ve Beden: Vouge Dergisi Üzerine Bir Söylem Analizi, Selçuk İletişim, 8, 20-30.
• Mete, M. M. (2024). Foucaultcu Felsefenin Said’in Oryantalizm’ine Etkisi, İmgelem, 14, 353-372. Doi: https://doi.org/10.53791/imgelem.1457728
• Oktay, E. Y. (2013/2014). Türkiye’de Cumhuriyet’in İlanından Günümüze Uygulanan Nüfus Politikaları, Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 7, 31-53. Doi: https://doi.org/10.17828/yalovasosbil.234159