Talcott Parsons Sosyolojisinde Din ve Sekülerleşme

Yıl 2024, Sayı: 15, 183 - 204, 31.12.2024

Hakkı Karaşahin

https://doi.org/10.53791/imgelem.1566889

Öz

Bu araştırma Sosyoloji ve Din sosyolojisi disiplinlerinde çok önemli bir yere sahip olan Talcott Parsons’ın sekülerleşme kuramcılarına karşı geliştirdiği din kuramı ele alınmıştır. Parsons’ın din sosyolojisinde din, kültür ve değerlerle ilişkili bir toplumsal sistem olarak kabul edilmiştir. Araştırmada Parsons’ın din sosyolojisinde sekülerleşme ve din ilişkilerini nasıl kavradığı ve nasıl bir din anlayışı inşa ettiği sorununun cevabı aranmıştır. Bu kapsamda Onun seküler veya modern toplumla din arasındaki karşılıklı ilişkilerle ilgili yaklaşımını tespit etmek amaçlanmıştır. Parsons’ın sekülerleşme kuramcılarının ileri sürdükleri tezleri reddettiği görülmektedir. Ona göre Protestanlık ile kapitalizm arasındaki bağ kaybolmamıştır. Din modernleşen ve sekülerleşen toplumlarda etkisini sürdürmüştür. Parson’a göre din, toplumsal sistemi kuşatır ve toplumların gelişme ve ilerlemesini sağlayacak güce ve potansiyele sahiptir. Bu anlamda dinin, toplumların kalkınma ve ilerleme süreçlerini daha da ileri seviyelere taşıma kapasitesi süreklilik arzeder. Bu nedenle seküler toplumsal sistemde dini inanç ve uygulamalar devam etmiştir. Dinin toplumsal sistemde gördüğü işlevler nedeniyle toplumsal sistemde sekülerleşmenin olamayacağını düşünmüştür. Bu açıdan bakıldığında Parsons sosyolojisinde dinin, modernleşmeyi ve sekülerleşmeyi ürettiği tezi kabul edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Talcott Parsons, Din, Dinin Genelleşmesi, Sekülerleşme, Modernleşme.

Religion and Secularization in Talcott Parsons Sociology

Öz

This research deals with the theory of religion developed by Talcott Parsons, who has a very important place in the disciplines of sociology and sociology of religion, against secularization theorists. In Parsons' sociology of religion, religion is considered as a social system related to culture and values. In the research, the answer to the question of how Parsons comprehends the relations between secularization and religion in the sociology of religion and what kind of understanding of religion he constructs is sought. In this context, it is aimed to determine his approach to the mutual relations between secular or modern society and religion. It is seen that Parsons rejects the theses put forward by the supporters of secularization. According to him, the link between Protestantism and capitalism has not been lost. Religion has continued its influence in modernizing and secularizing societies. According to Parson, religion encompasses the social system and has the power and potential to ensure the development and progress of societies. In this sense, the capacity of religion to further the development and progress of societies is continuous. For this reason, religious beliefs and practices have continued in the secular social system. Because of the functions of religion in the social system, he thought that there could not be secularization in the social system. From this point of view, the thesis that religion produces modernisation and secularisation is accepted in Parsons' sociology.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Talcott Parsons, Religion, Generalization of Religion, Secularization, Modernization.

Kaynakça

• Bourricaud, F. (1981). The Sociology of Talcott Parsons, Chicago: University of Chicago Press.
• Çamlı, A. Y (2020). Talcott Parsons’ın Düşüncesinde Pratik-Rasyonellik Tasarımı, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), 202-208.
• Dobbelaere, K. (1981). Trend Report: Secularization: A Multi-Dimensional Concept, Current Sociology, 29(2), 3-153.
• Duran, B. (2023). Parsons Sosyolojisinde Sosyal Düzen-Din İlişkisi, Katre, 8(15), 1-18.
• Ertit, V. (2014). Sekülerleşme-Dinden Uzaklaşmanın Hikâyesi, İstanbul: Liberte Yayınları.
• Ertit, V. (2019). Sekülerleşme Teorisi, Ankara: Liberte Yayınları.
• Furseth, I., Repstad, P. (2011). Din Sosyolojisine Giriş, İ. Çapcıoğlu ve H. Aydınalp (Çev.), Ankara: Birleşik.
• Goldstein, W. S. (2009). Secularization Patterns in the Old Paradigm, Sociology of Religion, 70(2), 157-178.
• Göle, N. (2012). Seküler ve Dinsel: Aşınan Sınırlar, İstanbul: Metis Yayınları.
• Grace D. (2014). Din Sosyolojisinin Evrimi Tema ve Varyasyonlar, M. Dillon (Ed.), Din Sosyolojisi El Kitabı içinde (89-110), H. Arslan (Çev.), İstanbul: Paradigma.
• Habermas, J. (1981). Talcott Parsons: Problems of Theory Construction, Sociologicial Inquiry, 51(3-4), 173-196.
• Hadden, J. K. (2002). Sekülerizmden Dönüş, A. Köse (Haz.), Sekülerizm Sorgulanıyor içinde (123-159), İstanbul: Ufuk Kitapları.
• Kirman, M. A., Ertit, V. (Ed.) (2019). Sekülerleşme Tartışmaları, Ankara: Kadim Yayınları.
• Mayhew, L. H. (1982). Talcott Parsons On Institutions And Social Evolution: Selected Writings, Chicago: University of Chicago Press.
• Munch, R. (1981). Talcott Parsons and the Theory of Action I, the Structure of the Kantian Core, American Journal of Sociology, 86(4), 709-739.
• Munch, R. (1982). Talcott Parsons and the Theory of Action II, the Continuity of the Development, American Journal of Sociology, 87(4), 771- 826.
• Özay, M. (2006). Sekülerleşme ve Din, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Özyurt, C. (2016a). Talcott Parsons’ın Din Kuramı: Modernitenin Din ile Uzlaştırılması, E. Okumuş ve C. Özyurt (Ed.), Çağdaş Sosyal Teoride Din içinde (125-172), Ankara: Hece Yayınları.
• Özyurt, C. (2016b). Talcott Parsons’ın Hıri̇sti̇yanlık Sosyoloji̇si̇: Ameri̇ka’da Seküler Di̇nin Oluşumu, Electronic Turkish Studies, 11(17), 519-542.
• Özyurt, C. (2020). Sosyolojik Din Teorileri II, K. Canatan ve M. Tekin (Ed.), Din Sosyolojisi içinde (139-166), Ankara: Bilay Yayınları.
• Parsons T. (1958). The Pattern of Religious Organization in the United States, Daedalus, 87(3), 65-85.