Yunanistan’da Türk Azınlık: Kimlik, Haklar ve Sorunlar Üzerine Bir Analiz

Yıl 2024, Sayı: 15, 303 - 332, 31.12.2024

Barış Yıldız , Gül Pınar Erkem Gülboy

https://doi.org/10.53791/imgelem.1570752

Öz

Batı Trakya Türkleri meselesi, temelinde Yunanistan’ın ulus-devlet anlayışına dayalı Helenistik millet tanımı ile Batı Trakya Türkleri’nin etnik kimlik talepleri arasındaki gerilimden kaynaklanan ve Türkiye-Yunanistan ilişkileri, uluslararası anlaşmalar ile Yunanistan’ın iç politik dinamikleri çerçevesinde şekillenmiş çok boyutlu bir sorun alanıdır. Batı Trakya Türkleri, 1923 Lozan Barış Antlaşması ile 'azınlık' statüsü kazanmış ve hakları çeşitli uluslararası sözleşmelerle güvence altına alınmış bir topluluk olmasına rağmen, tarihsel süreçte Yunanistan tarafından uygulanan yerinden etme, taşınmazların kamulaştırılması ve asimilasyon politikaları, bu topluluğun haklarının ihlal edilmesiyle sonuçlanmıştır. Bu makalede, Avrupa Birliği’nin (AB) Yunanistan’a getirdiği çokkültürlülük anlayışı ve insan hakları normlarının Batı Trakya Türkleri’nin hakları üzerindeki etkisi sorunsallaştırılmaktadır. AB üyeliği sonrası özellikle Avrupalılaşma politikasıyla birlikte meydana gelen kısmi iyileşmeler analiz edilmektedir. Bunun yanı sıra, Batı Trakya Türk azınlığının bir sorun alanı olarak ortaya çıkışından 2000'lerin başına kadar uzanan süreçteki hak mücadelesi, azınlık haklarını korumaya yönelik kabul edilen ulusal ve uluslararası belgeler ile Yunanistan’ın uyguladığı politikalar da incelenmektedir. Araştırmanın temel savı, Yunanistan’ın 1990’lardan itibaren AB’nin teşvikleriyle başlattığı Avrupalılaşma sürecinin, Batı Trakya Türkleri’nin bazı haklarının iyileştirilmesine katkıda bulunduğu, fakat AB’nin iç yetersizlikleri sonucu etkisinin yeterli olmadığı yönündedir.

Anahtar Kelimeler

Yunanistan, Batı Trakya, Azınlık Hakları, Çokkültürlülük, Avrupa Birliği.

The Turkish Minority in Greece: An Analysis on Identity, Rights and Problems

Öz

The issue of Western Thrace Turks is a multidimensional problem arising from the tension between the Hellenistic definition of the nation based on Greece's nation-state understanding and the ethnic identity demands of the Western Thrace Turks and shaped within the framework of Turkey-Greece relations, international agreements and Greece's domestic political dynamics. Although the Turks of Western Thrace are a community that gained 'minority' status with the 1923 Lausanne Peace Treaty and whose rights are guaranteed by various international conventions, the displacement, expropriation of immovable properties and assimilation policies implemented by Greece in the historical process have resulted in the violation of the rights of this community. This article problematizes the impact of multiculturalism and human rights norms brought to Greece by the European Union (EU) on the rights of Western Thrace Turks. The partial improvements that have occurred after EU membership, especially with the Europeanization policy, are analyzed. In addition, the struggle for the rights of the Turkish minority in Western Thrace from its emergence as a problem area until the early 2000s, the national and international documents adopted to protect minority rights and the policies implemented by Greece are also examined. The main argument of the study is that the Europeanization process initiated by Greece with the encouragement of the EU since the 1990s has contributed to the improvement of some rights of the Western Thrace Turks, but its impact has not been sufficient due to the EU's internal inadequacies.

Anahtar Kelimeler

Greece, Western Thrace, Minority Rights, Multiculturalism, European Union.

Kaynakça

• Akşin, S. (2008). I. Meşrutiyet Devri (1876-1880), S. Akşin (Ed.), Türkiye Tarihi 3: Osmanlı Devleti 1600-1908 içinde (154-165), 9. Baskı, İstanbul: Cem Yayınları.
• Akşin, S. (2008). II. Mahmut’un Padişahlığı (1808-1839) ve Islahatın Yeniden Canlanması, S. Akşin (Ed.), Türkiye Tarihi 3: Osmanlı Devleti 1600-1908 içinde (93-122), 9. Baskı, İstanbul: Cem Yayınları.
• Ali, R., Hüseyinoğlu, T. (2021). Yunan İç Savaşı’nda Batı Trakya Türk Azınlığı (1946-1949), İstanbul: Biyografi NET.
• Alp, İ. (1995). Batı Trakya Türkleri, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 11(33), 613-652.
• Anagnostou, D. (2007). Development, Discrimination and Reverse Discrimination: Effects of EU Integration and Regional Change on the Muslims of Southeast Europe, A. al-Azmeh ve E. Fokas (Ed.), Islam in Europe: Diversity, Identity and Influence içinde (149-182), New York: Cambridge University Press. Doi: https://doi.org/10.1017/cbo9780511809309.009
• Anagnostou, D., Triandafyllidou, A. (2007). The Muslims of Western Thrace, Greece. Recommendations for Regional Development Strategies, Hellenic Foundation for European and Foreign Policy (ELIAMEP).
• Andrikopouloui E., Kafkalas, G. (2004). Greek Regional Policy and The Process of Europeanisation, 1961–2000, G. Dimitrakopoulos ve A. G. Passas (Ed.), Greece in the European Union içinde (35-48), New York: Routledge.
• Ateş, H. (2021). Bizans Kalesinden Osmanlı Şehrine: Fethinden XV. Yüzyıl Sonlarına Kadar Dimetoka, Tarih Dergisi, 75(3), 91-115. Doi: https://doi.org/10.26650/iutd.977123
• Aybars, E., Arı, K. (1990). The Past and Present of Western Thrace, Turkish Review, 20(4), 25-39.
• Ayhan, H. (2014). Batı Trakya Türk Azınlığının Hukuki ve Siyasi Sorunlarının Asimilasyon Politikası Çerçevesinde Tahlili, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(42), 173-188. Doi: https://doi.org/10.51290/dpusbe.1454774
• Barutciski, M. (2003). Lausanne revisited: population exchanges in international law and policy, R. Hirschon (Ed.), Crossing the Aegean: an appraisal of the 1923 compulsory population exchange between Greece and Turkey (23-38), New York and London: Berghahn Books. Doi: https://doi.org/10.2307/j.ctt1x76f3x.12
• Batı Trakya’nın Sesi, “29 Ocak’ta Batı Trakya Türkü Bir Tarih Yazdı”, Yıl.1, S.3, Mart-Nisan 1988, 12-18.
• Batı Trakya’nın Sesi, “Batı Trakya’da Müftülükler İşgal Altında”, Yıl.4, S.33, Ağustos 1991.
• Batı Trakya’nın Sesi, “Batı Trakya’da Türklerin İnsanca Yaşama İsteği Yargılanıyor”, Yıl.3, S.14, Ocak 1990, 4.
• Batı Trakya’nın Sesi, “İbrahim Şerif Gümülcine Müftüsü Seçildi”, Yıl.4, S.26, Ocak 1991, 4-6.
• Batı Trakya’nın Sesi, “Zindandan Meclise: Dr. Sadık Ahmet ve Ahmet Faikoğlu Yunan Parlamentosunda”, Yıl.3, S.16-17, Mart – Nisan 1990, 4-8.
• Batıbey, K. Ş. (2008). Batı Trakya Türk Devleti (1919-1920), İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Biber, T. E. (2020). Trakya Gazatesine Göre Yunanistan’da İç Savaş (Andartlık) ve Batı Trakya Türkleri (1944-1949), Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (HÜTAD), 1(33), 7-32. Doi: https://doi.org/10.20427/turkiyat.691882
• Bilici, N. (2006). AB’de Ekonomik Bütünleşme ve Türkiye’nin Entegrasyonu, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 5(2), 39-45. Doi: https://doi.org/10.1501/avraras_0000000090
• Bolat, M. (2014). I. Meşrutiyet’ten I. Dünya Savaşı’na Osmanlı Devleti Dış Politikasının Genel Bir Değerlendirmesi, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 16-28. Doi: https://doi.org/10.31592/aeusbed.696534
• Borou, C. (2009). The Muslim Minority of Western Thrace in Greece: An Internal Positive or an Internal Negative “Other”?, Journal of Muslim Minority Affairs, 29(1), 5-26. Doi: https://doi.org/10.1080/13602000902726723
• Bozkurt, A. (2019). Trakya’nın İtilaf Devletleri Tarafından Yunanistan’a Devri (1920), Türkiye Mecmuası, Millî Mücadele Özel Sayısı, 25-46. Doi: https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.661160