Sosyal Medya Bağımlılığı ve Yitirilen Değerler: Almanca Capsler Üzerinden Toplumsal Göstergebilimsel Analiz

Yıl 2025, Sayı: Yeni Medya Çalışmaları, 1 - 26, 28.09.2025

Ayşegül Aycan Solaker , Şenay Kırgız Polat

https://doi.org/10.53791/imgelem.1738456

Öz

Postmodernizm ile büyük bir ivme kazanan tüketim olgusu, özellikle medya ve popüler kültürün etkisi ile toplum üzerinde yeni bir algının oluşmasına neden olmuştur. Yaratılan algı sadece bireysel değil, aynı zamanda kolektifliğe vurgu yapan ideolojik bir yapılanmanın nedeni ve sonucudur. Dolayısıyla yitirilen gösterilenlerin ve nesnelerin anlamları üzerine yeniden düşünülmesi gerekmektedir. Ancak bu yol ile tüketici kültürüne karşı konulabileceğini savunan Gottdiener, postmodern eleştirinin sadece metin çözümlemesi ile sınırlı kalmaması gerektiğini belirterek gündelik yaşamı yapılandıran gösterenlerin de araştırılması gerektiğini vurgulamaktadır. Bu bağlamda çalışmada, artık hayatın vazgeçilmez bir parçası olan sosyal medyanın bireyler üzerinde yarattığı etki ve gelişen bağımlılığın birey yaşamını ne denli etkilediği Gottdiener’ın toplumsal göstergebilim yöntemi çerçevesinde ele alınacaktır. Gottdiener’ın yöntemi, postmodern kültür eleştirisine dayandığı ve postmodern görüşlerin göstergebilimsel yöntemlere yönelik eleştirilerine gönderme yaptığı için tercih edilmiştir. Böylelikle de yitirilen değerlerin toplumda nasıl bir boşluk oluşturduğunun saptanması amaçlanmıştır. Söz konusu amaç için aile ve birey yaşamını temel alan Almanca capsler seçilmiştir. Buna koşut olarak aslında capslerin yalnızca bir mizah ürünü olmadığının; aynı zamanda postmodernizm ile yaşam tarzının ve algısının kültürel yapılar ve yaşam formları ile nasıl değiştiğinin gösterilmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca capslerin, Gottdiener’ın göstergebilimsel yöntemi ile değerlendirilmesinin özellikle dilbilim alanında mevcut literatüre önemli bir katkı sunacağı öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Caps , Mark Gottdiener , Sosyal Medya Bağımlılığı , Toplumsal Göstergebilim , Yitirilen Değerler.

Etik Beyan

Bu araştırma makalesinin verileri anket veya mülakat teknikleri kullanılarak elde edilmediğinden etik kurul izni gerekmemiştir.

Teşekkür

Şimdiden emeği geçecek herkese teşekkürler...

Social Media Addiction and Lost Values: A Socio-Semiotic Analysis through German Memes

Öz

The phenomenon of consumption, which gained significant momentum with postmodernism, has fostered a new form of social perception, particularly under the influence of media and popular culture. This constructed perception is not only individual but also both the cause and the consequence of an ideologically driven emphasis on collectivity. Accordingly, it becomes necessary to reconsider the displaced meanings of signifieds and objects. Arguing that consumer culture can be resisted only through such an approach, Gottdiener contends that postmodern critique should not be confined to textual analysis but must also investigate the signifiers structuring everyday life. Within this framework, the present study analyzes the impact of social media—now an indispensable part of daily life—on individuals, as well as the extent to which the resulting addiction shapes their lives, through Gottdiener’s social semiotic method. This method was selected for its grounding in postmodern cultural critique and its engagement with postmodern criticisms of semiotic approaches. The study aims to reveal how the erosion of values generates an ethical vacuum in society, using German memes focused on family and individual life as case material. In parallel, it seeks to demonstrate that memes are not merely humorous artifacts but also indicators of how lifestyle and perception—together with cultural structures and forms of life—have transformed in the postmodern context. Furthermore, evaluating memes through Gottdiener’s social semiotic method is expected to offer a significant contribution to the literature, particularly within the field of linguistics.

Anahtar Kelimeler

Memes , Mark Gottdiener , Social Media Addiction , Social Semiotics , Lost Values.

Kaynakça

• Altındal, Y., Eroğlu, S. (2021). Tüketimin Kirli Fotoğrafı: The True Cost Belgeselinin Sosyolojik İncelemesi, İmgelem, 5(9), 381-418. Doi: https://doi.org/10.53791/imgelem.1006425
• Arslanoğlu Koç, N. Z. (2022). Toplumsal Göstergebilim Perspektifinden Alışveriş Merkezlerinin Çocuk Alanları Ankamall, Antares ve Armada Örnekleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Babacan, M. E. (2016). Sosyal Medya Kullanım Alanları ve Bağımlılık İlişkisi, Addicta: The Turkish Journal on Addictions, (3), 7-28. Doi: 10.15805/addicta.2016.3.0017
• Balcı, Ş., Baloğlu, E. (2018). Sosyal Medya Bağımlılığı ile Depresyon Arasındaki İlişki: “Üniversite Gençliği Üzerine Bir Saha Araştırması”, Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (29), 209-234. Doi: https://doi.org/10.16878/gsuilet.500860
• Beyaz Özbey, İ. (2022). Dijitalleşme, Sosyal Medya ve Risk Toplumu, İmgelem, 6(10), 141-158. Doi: https://doi.org/10.53791/imgelem.1053815
• Busch, A., Stenschke, O. (2008). Germanistische Linguistik, Tübingen: Gunter Narr Verlag.
• Bussmann, H. (2006). Dictionary of Language and Linguistics, London&New York: Routledge.
• Coşkun, S. (2011). Küreselleşme Sürecinde Tüketim Toplumu ve Tüketim Kültürü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çömlekçi, M.F., Başol, O. (2019). Gençlerin Sosyal Medya Kullanım Amaçları ile Sosyal Medya Bağımlılığı İlişkisinin İncelenmesi, Celal Bayar University Journal of Social Sciences, 17 (4), 173-188. Doi: https://doi.org/10.18026/cbayarsos.525652
• Denzin, N. K. (1986). On a Semiotic Approach to Mass Culture: Comment on Gottdiener, American Journal of Sociology, 92(3), 678-683.
• Featherstone, M. (1996). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü, M. Küçük (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Featherstone, M. (2000). Postmodernismus und Konsumkultur: Die Globalisierung der Komplexität in Kulturwandel und Globalisierung, (Hrsg. Robertson, C. Y und Winter, C).
• Gottdiener, M. (2005). Postmodern Göstergeler, Cengiz, E., Gür, H. ve Nur, A. (Çev.), Ankara: İmge Kitabevi.
• Greimas, A.J., Courtes, J. (1982). Semiotics and Language – An Analytical Dictionary, (Trans. Crist, L., Patte, D., Lee, J., McMahon, E., Phillips, G., Rengstorf, M.), Indiana University Press.
• Hatipler, M. (2017). Postmodernizm, Tüketim, Popüler Kültür ve Medya, Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 32-50.
• Kellner, D. (1998). Globalization and the Postmodern Turn, R. Axtmann (Ed.), in Globalization and Europe: Theoretical and Empirical Investigations (23-42), London: Pinters.
• Özpolat, V. (2014). Postmodern Bir Sosyalleşme Mecrasi Olarak Sosyal Medya ve Gençlik (45-56) Gençlik ve Kültürel Mirasımız Youth and Cultural Heritage Bildirler Kitabı, Samsun. ISBN: 978-605-5085-12-4.
• Penz, E., Kirchler, E. (2007). Marken: Spielball der postmodernen Konsumkultur, Arnd Florack, Martin Scarabis, Ernst Primosch (Ed.), in Psychologie der Markenführung (41-58), Verlag Franz Vahlen GmbH.
• Selçuk, O. (2022). Yeni Medya ve Sosyal Hizmet: Sosyal Medyanın Sosyal Hizmet Alanındaki Yeri, İmgelem, 6(11), 413-434. Doi: https://doi.org/10.53791/imgelem.1104481
• Yanıklar, C., Yanık, G. D. (2024). Tüketim Toplumunda Tüketime Sevk Etme Araçlarından Biri Olarak Planlı Eskitme Üzerine Sosyolojik Bir Tartışma, İmgelem, (15), 1-26. Doi: https://doi.org/10.53791/imgelem.1569657