The Applicable Law to the Agreements on Sharing-out of the Estate with Foreign Element

Yıl 2024, , 631 - 670, 30.09.2024

Ahmet Dülger

https://doi.org/10.58733/imhfd.1545343

Öz

The heirs may dispose of the inheritance share and the inheritance property and transfer them to other heirs or third parties. The Turkish Civil Code regulates the sharing agreement and the agreement on inheritance share. The issue of the law applicable to these agreements under the name of agreements on the sharing-out of the estate with a foreign element should be evaluated. In this case, the foreign law determined by Article 20 of the Law on Private International Law and Procedural Law shall be applied. The national law of the deceased is determined as the law applicable to the substance of the inheritance, lex successionis, while Turkish law is applied to immovable property located in Türkiye. The provisions regarding the sharing-out of estate are governed by the law of the country where the estate is located. There are provisions on inheritance in international conventions such as the European Union Inheritance Regulation, which provide that the law applicable to the inheritance may be chosen by the testator, and if no such choice is made, the law of the habitual residence of the deceased at the time of death shall apply to the inheritance. The agreement on the sharing-out of the estate also falls within the scope of the Regulation. The intervention of public order as an obstacle to the application of foreign law is important in the context of both legislations. The foreign law will not be applied if the law applicable to these agreements has concrete consequences contrary to the public order.

Anahtar Kelimeler

Inheritence, The sharing-out of the estate, Lex successionis, European Union, Public order

Yabancılık Unsuru Bulunan Mirasın Paylaşılmasına Dair Sözleşmelerin Esasına Uygulanacak Hukuk

Öz

Mirasçılar, miras payı ve tereke malları üzerinde tasarrufta bulunabilirler ve bunları diğer mirasçılara veya üçüncü kişilere devredebilirler. Türk Medeni Kanunu’nun mirasın paylaşılması başlıklı bölümünde paylaşma sözleşmesi ve miras payı üzerinde sözleşme düzenlenmiştir. Bu sözleşme türleri, mirasın paylaşılmasına dair sözleşme kavramı altında incelenebilir. Yabancılık unsuru bulunan bu sözleşmelerin esasına uygulanacak hukukun tespiti, Türk mahkemelerindeki bu konudaki davalarda Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un miras ilişkilerinde uygulanacak hukuku düzenleyen 20. maddesine göre yapılır. Mirasın esasına uygulanacak hukuk (lex successionis) olarak ölenin millî hukukunun belirlendiği bu maddede Türkiye’de bulunan taşınmazlar açısından istisna getirilerek bu malvarlığına Türk hukukunun uygulanacağı düzenlenmiştir. Mirasın taksimine ilişkin hükümler ise terekenin bulunduğu ülke hukukuna tabidir. Türkiye’nin taraf olduğu milletlerarası sözleşmelerde mirasa dair hükümler bulunmaktadır. Ancak, Avrupa Birliği Miras Tüzüğü haricinde mirasın taksimi hakkında açık düzenleme içeren milletlerarası sözleşme bulunmamaktadır. Türk hukukuna etkisi bakımından da önem arz eden AB Tüzüğü’nde yer alan kanunlar ihtilafı kuralları mirasın paylaşılmasını da kapsamaktadır. Tüzük, mirasa uygulanacak hukukun muris tarafından seçilebileceğini, böyle bir seçim yapılmamışsa, ölenin ölüm anındaki mutad mesken hukukunun mirasa uygulanacağını düzenlemiştir. Mirasın paylaşılmasına dair sözleşme de AB Tüzüğü’nün kapsamında olup bu kurallara tabidir. Yabancı hukukun uygulanmasına engel bir durum olarak kamu düzeni müdahalesi hem MÖHUK hem de AB Tüzüğü’nde kabul edilmiştir. Mirasın paylaşılmasına dair sözleşmenin esasına uygulanacak hukukun mahkemenin kamu düzenine aykırı sonuçları somut olarak söz konusu ise yabancı hukuk uygulanmayacaktır.

Anahtar Kelimeler

miras hukuku, mirasın paylaşılması, lex successionis, Avrupa Birliği Miras Tüzüğü, kamu düzeni, kamu düzeni

Kaynakça

• AKINCI, Ziya, Milletlerarası Özel Hukuk “Ders Kitabı”, Vedat Yayınevi, İstanbul, 2020.
• ALTIPARMAK, Ayşe Kübra, İngiliz, Avrupa Birliği ve Türk Hukukunda Mirasa Uygulanacak Hukuk, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2017.
• ANTALYA, Gökhan, Miras Hukuku Cilt III, 5. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2021.
• AYBAY, Rona / DARDAĞAN, Esra, Yasaların Uluslararası Düzeyde Çatışması (Kanunlar İhtilafı), Aybay, 2001.
• AYGÜN, Mesut / ALTIPARMAK, Kübra, “650 / 2012 Sayılı Avrupa Birliği Miras Tüzüğü’nde Mirasa Uygulanacak Hukukun Tespiti”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y.2016, C.11, S.143-144, 29-56.
• AYGÜN, Mesut, “Yabancılık Unsurunun Mahiyeti ve Yargılamadaki Rolü”, DEÜHFD, Y. 2014, C. 16, 1025-1066.
• BARAN ÇELİK, Neşe, Milletlerarası Unsurlu Ölüme Bağlı Tasarruflara Uygulanacak Hukukun Tayini, Yetkin Yayınları, Ankara, 2010.
• ÇABRİ, Sezer, Miras Hukuku Şerhi (TMK m.640-682) Cilt-III, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2020.
• ÇELİKEL, Aysel / ERDEM, Bahadır, Milletlerarası Özel Hukuk, 16. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2020.
• DOĞAN, Vahit, Milletlerarası Özel Hukuk, 8. Baskı, Savaş Kitap, Ankara, 2022.
• DURAL, Mustafa / Öz Turgut, Türk Özel Hukuku Cilt IV Miras Hukuku, 16. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2021.
• EKŞİ, Nuray, Yargıtay Kararları Işığında Milletlerarası Miras Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul, 2013.
• EKŞİ, Nuray, “Comparison of Articles 20 and 43 of the Turkish Private International Law and Procedural Law Ac (‘PILA’) with the EU Succession Regulation”, Turkish and EU Private International Law: A Comparison, Ed. Paul BEAUMONT, Burcu YÜKSEL, İstanbul, On İki Levha Yayınları, 2014.
• EREN, Fikret / YÜCER AKTÜRK, İpek, Türk Miras Hukuku, 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
• GÜNGÖR, Gülin, Türk Milletlerarası Özel Hukuku: Kanunlar İhtilafı Hukuku, Milletlerarası Usul Hukuku, 3. Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2022.
• JAYME, Erik, “Party Autonomy in International Family and Succession Law: New Tendencies”, Yearbook of Private International Law, Y.2009, C.11, 1-10.
• İRGE ERDOĞAN, Burcu, “5718 Sayılı MÖHUK Uyarınca Tenkis Davasında Uygulanacak Hukukun Kamu Düzeni Bakımından Değerlendirilmesi ve Yetkili Mahkeme”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2018, C. 20, S. 1, 397-430.
• KILIÇOĞLU, Ahmet, Miras Hukuku, 9. Baskı, Turhan Yayınevi, Ankara, 2018.
• KRAMAR, Sladana Aras / VUCKO, Katarina, A Guide To The Implementation Of The Succession Regulation (EU) No 650/2012, Croation Law Centre, 2020.
• LEIN, Eva, “A Further Step Towards a European Code of Private International Law: The Commission Proposal For a Regulation on Succession”, Yearbook of Private International Law, Y.2009, C.11, 107-142.
• MAULTZSCH, Felix, “Party autonomy in European private international law: uniform principle or context-dependent instrument?”, Journal of Private International Law, Y.2016, C.12, S.3, 466-491.
• NALÇACIOĞLU ERDEN, Hümeyra Zeynep, “Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Devletin Mirasçılığı”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2022, C. 13, S. 2, 491-505.
• NOMER, Ergin, Devletler Hususî Hukuku, 23. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2021.
• ÖZEL, Sibel / ERKAN, Mustafa / PÜRSELİM, Hatice Selin / KARACA, Hüseyin Akif, Milletlerarası Özel Hukuk, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2022. PATRAO, Afonso, “Party Autonomy: Removing Obstacles to Legal Diversity in the European Market”, Market and Competition Law Review, Y.2019, C.3, S.1, 91-131.
• SARIKAYA, Murat, “Miras Payının Devrine Yönelik Sözleşmelerin Konu Unsuru Bakımından İncelenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2022, C. 24, S. 2, 805-832.
• SEROZAN, Rona / ENGİN, Baki İlkay, Miras Hukuku, 8. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2022.
• ŞANLI, Cemal / ESEN, Emre / ATAMAN-FİGANMEŞE, İnci, Milletlerarası Özel Hukuk, 10. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2023.
• TEKELİOĞLU, Numan, Miras Paylaşma Sözleşmesi, Seçkin Yayınları, Ankara, 2021.
• TEKİNALP, Gülören, Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları, 12. Baskı, Vedat Yayınevi, İstanbul, 2016.
• ULUSU KARATAŞ, Ayşe Elif, “Türk Miras Hukukunda Mirasın Kazanılmasında Halefiyet Türleri ve Türk Milletlerarası Özel Hukukundaki Yansımaları”, İÜHFM, Y. 2015, C. 73, S. 2, 357-390.