İSVİÇRE BORÇLAR KANUNU’NUN HAKSIZ FİİLDE ZAMANAŞIMINA İLİŞKİN YENİ DÜZENLEMELERİNİN TÜRK HUKUKU İLE KARŞILAŞTIRMALI DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 11, 125 - 154, 30.09.2021

Özcan Günergök

Öz

İsviçre’de İsviçre Borçlar Kanununda zamanaşımına ilişkin bir dizi değişiklik gerçekleştirilmiş, bu değişiklikler 1 Ocak 2020 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu çalışmada İsviçre Borçlar Kanununun genel hükümler kısmında zamanaşımına ilişkin yapılan değişikliklerden haksız fiilde ceza zamanaşımına ilişkin yenilikler ele alınacaktır. Haksız fiilde zamanaşımını düzenleyen Art. 60 OR hükmünde yer alan bir yıllık kısa zamanaşımı üç yıla çıkarılmış, on yıllık mutlak zamanaşımı süresi muhafaza edilmekle birlikte, bu sürenin başlangıç anı netleştirilmeye çalışılmıştır. AİHM’nin Howald Moor kararı sonrası ölüm veya bedensel zararlarda mutlak zamanaşımı süresinin uzatılarak sorunun ortadan kaldırılması amaçlanmıştır. Yapılan kanun değişikliği değerlendirilerek AİHM’nin ihlal kararı vermesindeki koşulların ortadan kalkıp kalkmadığı ele alınmıştır. Fiilin aynı zamanda ceza kanunlarına göre cezayı gerektirmesi halinde haksız fiilden doğan tazminat taleplerine kovuşturma zamanaşımının uygulanacağına dair düzenleme kanunda muhafaza edilmiş, öğretide tartışılan bazı hususlara açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada tüm bu düzenlemeler Türk Hukukundaki durum ile karşılaştırmalı olarak ele alınıp değerlendirmeler yapılmış, hukukumuz açısından da önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ceza Zamanaşımı, Haksız Fiil, Gecikmeli Zarar, İsviçre, Türk Hukuku, Zamanaşımı

A COMPARATIVE EVALUATION OF THE NEW AMENDMENTS OF THE SWISS LAW OF OBLIGATIONS WITH REGARD TO THE STATUTE OF LIMITATIONS OF TORT WITH TURKISH LAW

Öz

In Switzerland, a number of amendments regarding the statute of limitations have been made in the Swiss Code of Obligations, and these amendments entered into force on January 1, 2020. In this study, from the amendments regarding the statute of limitations in the general provisions of the Swiss Code of Obligations, the innovations regarding the penalty limitation in tort will be discussed. The one- year short prescription specified in Art. 60 OR is increased to three years, while the ten-year absolute prescription period is preserved, the starting point of this period was tried to be clarified. After the ECHR's Howald Moor decision, it was aimed to eliminate the problem by extending the absolute prescription period in case of death or bodily harm. The amendment to the law has been evaluated and it has been discussed whether the conditions for the ECHR to issue a violation decision are eliminated. The regulation stating that if the act also requires punishment according to the penal laws, the prosecution time-out will be applied to the claims arising from the tort has been preserved in the law and some issues discussed in the doctrine have been clarified. In this study, all these regulations are handled in comparison with the situation in Turkish Law and evaluated, and recommendations have been made in terms of our law.

Anahtar Kelimeler

Penalty Timeout, Tort, Long-Term Damage, Statute of Limitation, Switzerland, Turkish Law

Kaynakça

• AKÇAY, Engin, Türk Borçlar Kanununa Göre Zamanaşımı, XII Levha Yayınları, İstanbul 2010.
• AKKAYAN YILDIRIM, Ayça, “Geç Ortaya Çıkan Bedensel Zararların Tazmini Taleplerinde Uygulanacak Zamanaşımının Yeni Eğilimler Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, İÜHFM C. LXXIV, S. 1, 2016, s. 185-219.
• ALTIN, Hayrünnisa, “Haksız Fiillere Ceza Kanunlarındaki Zamanaşımının Uygulanması”, AÜHFD, 69 (1) 2020, 1-32.
• ANTALYA, O. Gökhan, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. V/1, 2, Genişletilmiş 2. Baskı, Seçkin, Ankara 2019.
• ANTALYA, O. Gökhan (editör) / TOPUZ, Murat, Medeni Hukuk, Giriş-Temel Kavramlar-Başlangıç Hükümleri, C. I, 3. Baskı, Ankara 2019.
• AYBAY, Memet Erdem, “Haksız Fiillerde Zamanaşımı Konusunda İsviçre Borçlar Kanunu Değişikliği ve Buna Dair Düşünceler (6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Hükümleri ile Karşılaştırmalı Olarak)”, BAÜHFD, C. 14, S. 183-184, s. 1859-1883.
• BAŞPINAR, Veysel / ALTUNKAYA, Mehmet, “Depremden Doğan Zararların Tazmininde Zamanaşımının Başlaması ve Süresi”, AÜHFD, C. 57, 2008, S. 1, s. 95-131.
• BECKER, Berner Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Obligationenrecht I. Abteilung, Bern 1941.
• BERGAMIN, Melanie Catalina, Die Verjährung im schweizerischen Privatrecht Die Verjährung im schweizerischen Privatrecht Grundlagen und ausgewählte Problembereiche, 2019.
• BREHM, Roland, Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Das Obligationenrecht: Die Entstehung durch unerlaubte Handlungen, Art. 41- 61 OR, 4. Auflage, Bern 2013.
• ÇELİK, Çelik Ahmet, Tazminat ve Alacaklarda Zamanaşımı, İstanbul 2004 [ÇELİK (2004)].
• ÇELİK, Çelik Ahmet, Tazminat ve Alacaklarda Sorumluluk ve Zamanaşımı, Yeniden yazılmış ve Genişletilmiş 3. Baskı, Ankara 2018.
• ERDEM, Mehmet, Özel Hukukta Zamanaşımı, XII Levha Yayınları, İstanbul 2010.
• EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2019.
• FISCHER, Willi, Orell Füssli Kommentar (Navigator.ch), Auflage 3., überarbeitete Auflage, 2016.
• GAUCH, Peter, “Verjährungsunsicherheit, Ein Beitrag zur Verjährung privatrechtlicher Forderungen”, Festschrift für Erwin Murer zum 65. Geburtstag, Bern 2010, s. 239 ff.
• GOTTINI, Melanie Catalina, Die Verjährung im schweizerischen Privatrecht, Grundlagen und ausgewählte Problembereiche, Zürcher Studien zum Privatrecht Band/Nr. 290, Schulthess Juristische Medien AG, Zürich 2019.
• GÜNERGÖK, Özcan / KAYIHAN, Şaban, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Dersleri, Umuttepe Yayınları, İstanbul 2020.
• GÜNTÜLÜ ALKAN, Ayça, “Haksız Fiil Sorumluluğunda Zamanaşımı”, BAÜHFD, Y. 2016, C. 11, S. 147-148, s. 119-140.
• HAVUTÇU, Ayşe, “Haksız Fiil Sorumluluğunda Zamanaşımı Sürelerinin Başlangıcı”, DEÜHFD, Y. 2010, C. XXII, Özel Sayı, s. 579-605.
• İNCEOĞLU, M. Murat / BAŞ SÜZEL, Ece / AYTEKİN İNCEOĞLU, Asuman, “Haksız Fiil Zamanaşımı ve Suçsuzluk Karinesiyle İlgisi”, BAÜHFD, Y. 2016, C. 11, S. 145-146, s. 149-209.
• KAYIHAN, Şaban / GÜNERGÖK, Özcan / HÜSEYİN, İhsan, Medeni Hukuka Giriş ve Türk Medeni Kanunu’nun Başlangıç Hükümleri, İstanbul 2020.
• KILIÇOĞLU, Ahmet, “Haksız Fiillerden Sorumlulukta Ceza Hukuku ile Medeni Hukuk İlişkisi”, AÜHFD, Y. 1973, S. 3-4, s. 185-225.
• KRAUSKOPF, Frédéric, “Die Verjaehrung der Haftpflichtigen Ansprüche wegen Personenschaeden”, in: Weber (Hrsg.), Personen-Schaden Forum 2011, Zürich / Basel / Genf 2011, s. 113-134.
• MUELLER, Christof, CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Auflage 3, Jahr 2016.
• NART, Serdar, “Haksız Fiillerde Zamanaşımına İlişkin Hükmün Değerlendirilmesi (TBK.md.72), 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Hükümlerinin Değerlendirilmesi Sempozyumu (3-4 Haziran 2011)”, Prof.Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, İstanbul 2012, s. 223-244.
• OFTINGER, Karl / STARK, Emil W., Schweizerisches Haftpflichtrecht Band I: Allgemeiner Teil. 5. Auflage, vollständig überarbeitet und ergänzt von Emil W. Stark, Zürich 1995.
• OĞUZMAN, M. Kemal/ÖZ, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. II, İstanbul 2017.
• SARIKAYA, Murat, “İsviçre Borçlar Hukukunda Zamanaşımına İlişkin 1 Ocak 2020 Yürürlük Tarihli Değişiklikler ve Türk Hukuku Bakımından Düşündürdükleri: Özellikle Bedensel Zararlarda Düzenleme İhtiyacı”, MÜHFHAD, C. 26, S. 2, Aralık 2020, s. 1203-1219.
• SAVAŞ, Fatma Burcu, “Haksız Fiil Tazminatının Tabi Olduğu Zamanaşımı Süresinin Başlama Anı”, TBB Dergisi, 2008, S. 74, s. 121-148.
• SPIRO, Karl, Die Begrenzung privater Rechte durch Verjährungs-, Verwirkungs- und Fatalristen, 2 Bde, Bern 1975.
• TEKİNAY, Selahattin Sulhi / AKMAN, Sermet / BURCUOĞLU, Haluk/ALTOP Atilla, Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yeniden Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş Yedinci Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 1993.
• TUNÇOMAĞ, Kenan, Türk Borçlar Hukuku, I. Cilt, Genel Hükümler, Sermet Matbaası, İstanbul 1976.
• TÜTÜNCÜ, Muharrem, “Türk Borçlar Kanunu’nda Haksız Fiil Zamanaşımı”, İKÜHFD., 11 (1) 2012, s. 159-206.
• VERDE, Michael, “Die Verjaehrung Nach Art. 60 Abs. 2 OR”, in Antworten auf brennende Fragen zum alten und neuen Verjaehrungsrecht, Herausgeber Frederic Krauskopf, HAVE, Schulthess medien AG, 2018, s. 65-92.