AKIL HASTALIKLARI KAVRAMINA GENEL BAKIŞ VE COVİD – 19

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 8, 1 - 24, 30.09.2020

Gözde Erkin

Öz

Çalışmamızın amacı hukuken gerçek kişi olan insanı, insanlık tarihi kadar eski olan akıl hastalığı perspektifiyle ele almaktır. Akıl hastalıkları geçmişten günümüze hem hukuk hem de tıp bilimlerini çok yakından ilgilendiren bir konu olmuştur. Bu araştırma toplumun, akıl hastalıkları ve ruh bozuklukları kavramlarını incelemek ve ayrımını ortaya koymak, 2019 yılının son aralığında, Çin’in Hubei eyaletinin Wuhan şehrinde ortaya çıkan ve tüm dünyaya hızla yayılan SARS - CoV- 2 virüsü sonucu meydana gelen COVİD - 19 pandemisinin akıl sağlığını ne şekilde etkilediğini ve oluşan akıl bozukluklarının neler olacağını incelemek ve COVİD - 19’un diğer sosyolojik oluşumları hakkında araştırma yapmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Akıl hastalığı ile bunu oluşturan etkenler üzerinde tarihi süreçte her zaman üzerinde durulmuş, çeşitli tarif ve tanımlara gidilmiş ve tespiti için kullanılan sistemlerin toplumsal etkileri her zaman tartışılmıştır. Çalışmamızda, akıl hastalığı kavramı temel çıkış noktası olarak saptanmıştır. Daha sonra genel olarak pandemilerin çok büyük coğrafyalara bazen bir kıtaya ve hatta tüm dünyaya yayılan, insanlar yahut hayvanlarda hastalık ve ölümlere sebebiyet veren bulaşıcı ve salgın hastalıklar olduğu açıklanıp, özel olarak COVİD - 19 ile yaşanılan durumlar akıl hastalıkları başta olmak üzere tüm dünyayı etkileyen bu sürecin tespitine çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Akıl Hastalıkları, Ruh Bozuklukları, COVİD- 19 ve Pandemi, Etik, Sosyolojik Etkiler.

A GENERAL LOOK ON MENTAL ILLNESS AND COVID-19

Öz

Our study examines human beings which are regarded as real person by law on the perspective of mental health which is as old as human history itself. Mental illnesses are subjects which have concerned both law and medicine widely throughout history. This study is carried out in order to examine the concepts of mental illness and mental disorder and put forward the differences between them, how the COVİD - 19 pandemic which showed up in December 2019 in the city of the Wuhan which is in Hubei which itself is one of the states of China and spread rapidly all over the world and caused by SARS – CoV – 2 virus, affects mental health and to examine the resulted mental problems and study other sociological outcomes of COVİD - 19. The correlation between mental illness and crime has always been studied, various descriptions and definitions have been proposed and the social impact of the diagnosis methods has always been argued. In our study, mental illness is determined to be the fundamental beginning point. Afterwards, we explain that pandemics generally are contagious and infectious illnesses which spread over vast areas like a whole continent or even whole world and bring about disease and mortality for both human and animals. Moreover, this world affecting process resulted by COVİD - 19 is studied specifically from the mental illness perspective

Anahtar Kelimeler

Mental Illness, Mental Disorder, COVID - 19 and Pandemic, Ethic, Sociological Outcomes

Kaynakça

• APAYDIN, Cengiz, Ceza Hukuku ve Adli Tıp Açısından Kusur Yeteneği, Adil Yayınevi, Ankara, 2018.
• AYKAN, Cevdet, Akıl Sağlığı ve Hastalığı, Ankara, 1969.
• BAYINDIR, Sinan, Türk Ceza Hukukunda Akıl Hastalığı, 2. Baskı, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, Ekim 2018.
• BAYRAM, Ali, Türk Ceza Hukukunda Akıl Hastalığı, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu, 2004.
• BİRGEN, Nur, Akıl Hastalıklarına Adli Tıp Açısından Bakış, 10. Baskı, Adli Tıp, Bilimsel ve Teknik Yayınları Çeviri Vakfı, 1995.
• ÇAM, Olcay/ ENGİN, Esra, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği, 1. Bası, İstanbul Tıp Kitabevi, İstanbul, 2014.
• ÇELİK, Gülfem E., “COVİD – 19 Kitabı”, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi COVİD-19, s.1.
• DERBEDER, Fazıl, Platon ve Aristoteles’te Ruh Beden Problemi ve Karşılaştırılması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.
• DİKMEN, A. Uğraş / KINA, H. M. / ÖZKAN, S. / İLHAN, M., “COVID-19 Epidemiyolojisi: Pandemiden Ne Öğrendik, Epidemiology of COVID-19: What We Learn From Pandemic”, J Biotechnol and Strategic Health Res. 2020 ;1 (Özel Sayı): s. 35, 36.
• DOKUZ, Zati, Adli Psikiyatri (Akıl Hastalıkları ve Toksikomani Mevzuatımız), İstanbul 1966.
• EKİZ, Tutku / ILIMAN, Ebrar / DÖNMEZ, Elif, “Bireylerin Sağlık Anksiyetesi Düzeyleri İle COVİD-19 Salgını Kontrol Algısının Karşılaştırılması (Comparıson of Health Anxıety Level and Control Perceptıon of COVID - 19) ”, Usaysad Dergisi, (Araştırma makalesi), (Çevrimiçi)https://dergipark.org.tr/en/pub/usaysad/issue/54067/729076, E.T.:22.04.2020.
• EREM, Faruk, “Akıl Maluliyeti”, Adalet Dergisi, 1945, s. 1264.
• ERİKSON, E. H., “Growth and Crisis of the ‘Healty Personality’”, Personality in Natura, Society and Culture, Ed. C. KLUCKHOHN/ H. A. MURRAY/ Alfred A. KNOPF, Newyork, 1953, s. 1, 31.
• FOUCAULT, Michel, Akıl Hastalığı ve Psikoloji, (Çev.: Emre Beyoğlu), İstanbul, 2014.
• H., Lu/ CW., Stratton/ YW., Tang, Outbreak of Pneumonia of Unknown Etiology in Wuhan, China: The Mystery and The Miracle,. J Med Virol. 2020; 92, pp. 401, 402.
• HAFIZOĞULLARI, Zeki, “5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Fail, İsnat Yeteneği, İsnat Yeteneğini Azaltan veya Kaldıran Nedenler”, (Çevrimiçi) www.baskent.edu.tr/~zekih/ogrenci/FAIL.doc, E.T.: 12.04.2020.
• HAFIZOĞULLARI, Zeki/ ÖZEN, Muharrem, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2012.
• HECTOR, Jada / KHEY, David, Criminal Justice and Mental Health, Chapter One, Mental Illness, Then and Now,Jada Hector New Orleans, LA, USA David Khey University of Louisiana Lafayette, Register, LA, USA, 2018.
• HUİ DS./ AZHAR, EI. / MADANİ TA./ NTOUMİ, F./ KOCK, R./ DAR O./, “The Continuing COVID-19 Epidemic Threat Of Novel Coronavirusesto Global Health — The latest 2019 Novel Coronavirus Outbreak in Wuhan, China. International Journal of Infectious Diseases”, 91.2020, pp . 264, 266.
• İÇEL, Kayıhan/ SOKULLU AKINCI, Füsun/ ÖZGENÇ, İzzet/ SÖZÜER, Adem/ MAHMUTOĞLU, F. Selami/ ÜNVER, Yener, Suç Teorisi, 2. Kitap, 2. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul, 2000.
• KOYUNCU, Erhan, “Türk Ceza Hukukunda Akıl Hastalarının Ceza Sorumluluğu”, Konya 2016, s. 56, 61, (Çevrimiçi)
• https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=Br_XTptK8CZ70f0JG X9xEnOq1Kto72X9Xl-I5rhsbYQlzgEr3J7pO8MAf HjP9uXU, E.T.: 10.04.2020.
• LI, J. B./ YANG, A./ DOU, K./ WANG, L. X./ ZHANG, M. C. and LİN, X., Chinese Public’s Knowledge, Perceived Severity, and Perceived Controllability of The COVID-19 And Their Associations With Emotional And Behavioural Reactions, Social Participation and Precautionary Behaviour: A National Survey 2020, (Çevrimiçi)doi:10.31234/osf.io/5tmsh, E.T.: 21.04.2020.
• LI, Duan/ GANG, Zhu, “Psychological Interventions for People Affected by the COVID – 19 Epidemic”, Publlished: February 18, 2020, (Çevrimiçi)https://www.thelancet.com/journals/lanpsy/article/PIIS2215- 0366(20)30073-0/fulltext, E.T.: 26.04.2020.
• MURRAY, B Stein/ MD, MPH, “Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): Psychiatric Issues, Section”, https://www.uptodate.com/contents/coronavirusdisease-2019-covid-19-psychiatricissues?search=covid%2019%20treatment&source=search_result&selectedTitle= 5~150&usage_type=default&display_rank=5, E.T.: 23.04.2020.
• OSMAN, Mazhar, Tababeti Ruhiye, 3. Bası, Kader Basımevi, Fasikül II, İstanbul 1947.
• ÖNCÜ, F./ SERCAN, M./ GER, C./ BİLİCİ, R./ URAL, C./ UYGUR, N., “Sosyoekonomik Etmenlerin ve Sosyodemografik Özelliklerin Psikotik Olguların Suç İşlemesinde Etkisi”, Türk Psikiyatri Dergisi, 2006; 17(4): s. 2, (Çevrimiçi), http://www.turkpsikiyatri.com/Data/UnpublishedArticles/sosyoekonomikEtmenl erin.pdf; E.T.: 13.04.2020.
• ÖZATAY, Fatih / SAK, Güven, “COVID-19’un Ekonomik Sonuçlarını Yönetebilmek İçin Ne Yapılabilir? ”, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı, Mart 2020, (Çevrimiçi)
• https://www.tepav.org.tr/tr/ekibimiz/s/89/Fatih+Ozatay_+Dr., (Çevrimiçi)https://www.tepav.org.tr/tr/ekibimiz/s/27/Guven+Sak_+Dr, E.T.: 29.04.2020.
• ÖZGENÇ, İzzet/ ŞAHİN, Cumhur, Uygulamalı Ceza Hukuku, 3. Bası, Seçkin, Ankara, 2001.
• ÖZTÜRK, M. Orhan/ ULUŞAHİN, N. Aylin, Ruh Sağlığı ve Bozuklukları, 14. Baskı, Ankara, Bayt Yayınları, 2016.
• PLATON, Timaios, Çev: Erol Güney, Lütfi Ay, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 2001.
• SANCAK, Merve/ ÇÖL, Meltem, “Türkiye’de COVID-19 Pandemisinin Kronolojik Olarak İncelenmesi”, Bölüm 26, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi COVİD-19, s. 201. Ed. Osman MEMİKOĞLU, Volkan GENÇ.
• SEÇKİN, O., Son 6 Yılda E.Ü.T.F. Psikiyatri Kliniğine Gönderilmiş Kriminal Davranışlı Erişkin Olgular Üzerine Retrospektif Bir Çalışma (1981-1986), Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, 1987.
• SHUAI, Liu/ LULU, Yang/ CHENXI, Zhang/ YU, – Tao Xiang/ ZHONGCHUN, Liu, “Online mental health services in China during the COVID – 19 Ourbreak”, (Çevrimiçi), https://www.thelancet.com/journals/lanpsy/article/PIIS2215- 0366(20)30077-8/fulltext, E.T.: 27.04.2020.
• SOYASLAN, Doğan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınları, Ankara, 2014.
• TESİNİ, BL. Coronaviruses and Acute Respiratory Syndromes (COVID-19, MERS, and SARS) Coronaviruses and Acute Respiratory Syndromes (COVID19, MERS, and SARS). (Çevrimiçi)
• https://www.msdmanuals.com/professional/infectious-diseases/respiratory viruses/coronaviruses-and-acute-respiratory-syndromes-COVID-19,-mers, -andsars, E.T.: 20.04.2020.
• TOPAKKAYA, Arslan, “Temaşa”, Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, Cilt: 1, 2015, s. 29, 55.
• TOROSLU, Nevzat/ TOROSLU, Haluk, Ceza Hukuku Genel Kısım, 25. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, 2018.
• Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA): Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü, Ankara, 2011.
• T. YÜCEL, Mustafa, “Akıl Hastalığı, Suç ve Cezai Sorumluluk”, Adalet Dergisi, 1972, s. 156.
• T. YÜCEL, Mustafa, “Cezai Sorumluluk ve Akıl Hastası Suçlular”, Adalet Dergisi, 1987, s. 32.
• ÜSTÜN, Çağatay/ ÖZÇİFTÇİ, Seçil, “COVİD-19 Pandemisinin Sosyal Yaşam ve Etik Düzlem Üzerine Etkileri: Bir Değerlendirme Çalışması (Effects of COVID19 Pandemic on Social Life and Ethical Plane: An Evaluation Study) ”, Anadolu Klin / Anatol Clin, Orijinal Araştırma / Original Research, (Çevrimiçi)https://dergipark.org.tr/en/pub/anadoluklin/issue/53241/721864, E.T.:15.04.2020.
• WANG, Y., “The Chinese Suicides Prevented by AI from Afar”, BBC World Service, Nov 9, 2019, (Çevrimiçi)https://www.bbc.com/news/technology50314819, E.T.: 28.04.2020.
• XIANG, YT/ YANG, Y./ LI, W, “2019 Yeni Koronavirüs Salgını İçin Zamanında Akıl Sağlığı Bakımına Acilen İhtiyaç Vardır. ”, Lancet Psikiyatrisi, 2020, (Çevrimiçi)http://doi.org/10.1016/S2215-0366(20)30046-8, E.T.: 26.04.2020.
• YİĞİT, Nuri, “TCK Genel Hükümler”, http://www.cezabb.adalet.gov.tr/makale/130, E.T.: 13.04.2020. Özkan, Mustafa/
• HAKERİ, Hakan, “Ceza Hukuku ve Ruhsal Bozukluklar”, http://www.akader.net/KHUKA/2_98_ekim/ceza_hukuku_ve_ruhsal.htm, (s. 3, 4). E.T.: 13.04.2020.
• YURDAKUL, Sabri, Ruhsal Hastalıklar ve Başetme Yolları, Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul, 1999.
• ZHAO S. / MUSA, SS. / LİN, Q. / RAN, J. / YANG, G. / WANG, W., “Estimating the Unreported Number of Novel Coronavirus (COVID-19) Cases in China in the First Half of January 2020: A Data-Driven Modelling Analysis of the Early”, Outbreak. J. Clin. Med. 2020; 9, pp. 388.
• https:// www.aa.com.tr/tr/koronavirus/cind en-gelen-yolcularistanbulhavalimaninda-termal-kameralarlakontrol-edildi/17119056, E.T.:29.04.2020.
• https://www.bbc. com/turkce/haberler-turkiye51340065, E.T.: 29.04.2020. www.ceza-bb.adalet.gov.tr/makale/187.doc, E.T.: 12.04.2020.
• https://drcuneytunsal.com/terapi-cesitleri/farmakoterapi-ilac-tedavisi/, E.T.: 08.06.2020.
• https://www.dw.com/tr/t%C3%BCrkiyede%C3%BCcretsizmaskeda%C4%9F% C4%B1t%C4%B1m%C4%B1- ba%C5%9Flad%C4%B1/a-53025684, E.T.: 28.04.2020.
• https:// www.e-psikiyatri.com/koronavirus-neden-hizli-yayildi-corona-virusu, E.T.: 21.04.2020.
• http://www.gov.cn/gongbao/content/2004/content_62998.htm, E.T.: 13.02.2020. https://g.co/kgs/HuorDr, E.T.: 08.06.2020.
• https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/COVID-19, E.T.: 15.04.2020.
• https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/haberler/ncov/2019 -nCov_Hastal_Salk_ alanlar_Rehberi.pdf5, E.T.: 29.04.2020.
• https://www.hurriyetdailynews.com/turkey-to-suspend-flights-from-china-untilend-of-month-151705, E.T.: 30.04.2020.
• https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberleri/anksiyete-nedir-anksiyetebelirtileri-nelerdir/, E.T.: 08.06.2020.
• https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberleri/bipolar-nedir-bipolar-bozuklukbelirtileri-nelerdir/, E.T.: 08.06.2020.
• http://www.nhc.gov.cn/xcs/zhengcwj/202001/6adc08b966594253b2b791be5c3b 9467.shtml, E.T: 26.04.2020.
• http://www.nhc.gov.cn/jkj/s3577/202002/f389f20cc1174b21b981ea2919beb8b0. shtml, E.T.: 28.04.2020.
• http://www.ozanpazvantoglu.com/calisma-alanlarim/depresif-bozukluk, E.T.:08.06.2020.
• https://www.psikiyatri.org.tr/uploadFiles/2132020115258-gevsemebrosur.pdf, E.T.: 21.04.2020.
• https://www.psikiyatri.org.tr/TPDData/Uploads/files/DuygudurumCOVID16042020.pdf, E.T.: 23.04.2020.
• https://www.psikiyatri.org.tr/2147/koronavirus-hastaligi-salgini-sirasinda-ruhsagligi-ve-stresle-bas-etme, E.T.: 25.04.2020.
• https://www.psikiyatri.org.tr/menu/161/covıd-19-ve-ruh-sagligi, E.T.: 30.04.2020.
• http://www.tdk.gov.tr/, E.T.: 05.04.2020.
• https://www.uptodate.com/contents/coronavirus-disease-2019-covid-19- psychiatric-illness, E.T.: 24.04.2020.
• https://web.archive.org/web/20200 220065434/.
• https://www.who.int/docs/ default-source/coronaviruse/who-china-joint-missiononcovid-19-final-report.pdf, E.T.: 28.04.2020.
• https:/ /www.who.int/ emergencies/diseases /novel-coronavirus-2019, E.T.: 15.04.2020.
• https:// www.worldometers.info/coronavir us/coronavirus-cases/, E.T.: 15.04.2020.
• https://www.yeditepe.edu.tr/tr/duyuru/yeni-koronavirus-COVID-19-nedir, E.T.: 20.04.2020.