SIĞINMA ARAYANLARIN 2008/115/EC SAYILI GERİ GÖNDERME KOŞULLARI AVRUPA KONSEY YÖNERGESİ KAPSAMINDA SINIR DIŞI EDİLMELERİNİN TÜRK YABANCILAR HUKUKU İLE KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 12, 35 - 59, 31.03.2022

Gökçe Arıkan

Öz

Avrupa Birliği Sığınma Hukuku’na ilişkin müktesebatın üstlenilmesinin nihai hedef olarak belirlenmesi, sığınma arayanların Avrupa Birliği Sığınma Hukuku kapsamında sınır dışı edilmelerinin Türk Yabancılar Hukuku açısından incelenmesini önemli hale getirmektedir. Sınır dışı kararı için uluslararası koruma başvurusu hakkında ön kararın verilmesinin gerekliliği, sınır dışı etme kararı, ülkeyi terk için süre tanınması, sınır dışı etmek üzere gözaltında tutma, sınır dışı kararına itiraz ve yürütmenin kendiliğinden durması hususları, Avrupa Birliği Sığınma Hukuku ve Türk Yabancılar Hukuku düzenlemeleri karşılaştırılarak incelenmektedir. Sığınma arayan kişinin, bireysel durumuna göre yapılan uluslararası koruma başvuru incelemesinden mahrum bırakılması, geri göndermeme ilkesinin ihlaline neden olacağından; Türk Yabancılar Hukuku açısından sığınma arayanların sınır dışı edilmelerinde istisna olmaksızın uluslararası koruma başvuruları hakkında ön kararın verilmesi gerekmektedir. Avrupa Birliği Sığınma Hukuku’nda sınır dışı kararına karşı itiraz halinde, istisnai hallerde yürütmenin kendiliğinden durması kuralı yerine hâkimin kararı ile durması kuralı benimsendiğinden; sığınma arayanlar temyiz kararlarının sonucunu dahi öğrenemeden sınır dışı edildikleri için etkin başvuru hakları ihlal edilmektedir. Sınır dışı kararına karşı sığınma arayanların, herhangi bir istisna olmaksızın kendiliğinden yürütmenin durdurulması etkisini haiz itiraz hakkına sahip olmaları etkin başvuru hakkının bir gereğidir. Bu anlamda sığınma arayanların sınır dışı edilmelerine ilişkin düzenlemelerde, Türk Yabancılar Hukuku’nun Avrupa Birliği Sığınma Hukuku’na nazaran sığınma arayanların haklarına daha saygılı hükümler ihdas ettiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sınır Dışı Etme Kararı, Ülkeden Çıkarılma, Kendiliğinden Yürütmenin Durması, Gönüllü Geri Dönüş, Sınır Dışı Etmek İçin Gözaltında Tutma

COMPARISON OF THE RETURN OF THE ASYLUM SEEKERS UNDER THE DIRECTIVE 2008/115/EC OF THE EUROPEAN COUNCIL WITH TURKISH FOREIGNERS LAW

Öz

Determining the adoption of the acquis regarding The Common European Asylum System as the ultimate goal makes it important to examine the return of asylum seekers within the scope of The Common European Asylum System in terms of Turkish Foreigners Law. The Common European Asylum System and Turkish Foreigners Law regulations analyzed by comparison in terms of the necessity of giving the first decision on the international protection application for the return decision, the return decision, voluntary departure, detention for the purpose of removal, the objection to the return decision and the suspension of execution. Depriving the asylum-seeker from the examination of his/her international protection application based on his/her individual situation would result in a violation of the principle of non-refoulement; in terms of Turkish Foreigners Law, the first decision on international protection applications should be made without exception in the return of asylum seekers. In The Common European Asylum System, in the event of an objection against the return decision, as the rule of suspension of execution by a judge's decision has been adopted instead of the rule of automatically suspension of execution in exceptional cases; asylum seekers are returned without even knowing the outcome of appeal decisions, their right to an effective application is violated. In accordance with the right to an effective remedy, asylum seekers should have the right to object with automatically suspensive effect, without exception, against the return decision. In the legislations regarding the return of asylum seekers, it is observed that Turkish Foreigners Law establishes provisions that are more respectful to the rights of asylum seekers compared to The Common European Asylum System.

Anahtar Kelimeler

Return Decision, Removal, Automatically Suspensive Effect, Voluntary Departure, Detention for the Purpose of Removal

Kaynakça

• BALDACCINI, Anneliese, “The EU Directive on Return: Principles and Protest”, Refugee Survey Quarterly, Y. 2009, C. 28, S. 4, s. 114-138.
• BAYRAKTAROĞLU ÖZÇELİK, Gülsüm, “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Hükümleri Uyarınca Yabancıların Türkiye’den Sınırdışı Edilmesi”, TBB Dergisi, Y. 2013, S. 108, s. 211-258.
• BOELES, Pieter / HEIJER, Maarten Den / LODDER, Gerrie / WOUTERS, Kees, European Migration Law, 2nd edition, Ius Communitatis Series, C. 3, Cambridge, Intersentia, 2014.
• Commission Recommendation (EU) 2017/432 of 7 March 2017 on making returns more effective when implementing the Directive 2008/115/EC of the European Parliament and of the Council, C/2017/1600, OJ L 66, 11.03.2017 (Çevrimiçi) https://eur-lex.europa.eu/legal- content/EN/TXT/?qid=1561194736103&uri=CELEX:32017H0432, E.T. 08.09.2021.
• CORNELISSE, Galina, Immigration Detention and Human Rights: Rethinking Territorial Sovereignity, Leiden, 2010.
• COSTELLO, Cathryn, The Human Rights of Migrants and Refugees in European Law, Oxford University Press, 2015.
• DARDAĞAN KİBAR, Esra, “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısında ve Başlıca Avrupa Birliği Düzenlemelerinde Yabancıların Sınır dışı Edilmelerine İlişkin Kurallar: Bir Karşılaştırma Denemesi”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Y. 2012, C. 11, S. 2, s. 53-74.
• Directive 2008/115/EC of the European Parliament and of the Council of 16 December 2008 on common standards and procedures in Member States for returning illegally staying third-country nationals, OJ L 348, 24.12.2008, (Çevrimiçi) https://eur-lex.europa.eu/legal- content/EN/TXT/?qid=1545289439646&uri=CELEX:32008L0115, E.T. 08.09.2021.
• Directive 2013/32/EU of the European Parliament and of the Council of 26 June 2013 on common procedures for granting and withdrawing international protection, OJ L 180, 29.06.2013, (Çevrimiçi) https://eur-lex.europa.eu/legal- content/EN/TXT/?qid=1543139020357&uri=CELEX:32013L0032, E.T. 08.09.2021.
• ECRE, Comments on the Commission Proposal for a Recast Return Directive COM (2018) 634, November 2018, s. 11, (Çevrimiçi) https://www.ecre.org/wp- content/uploads/2018/11/ECRE-Comments-Commission-Proposal-Return- Directive.pdf, E.T. 08.09.2021. (Comments for a Recast Return Directive).
• ECRE, Information Note on the Directive 2008/115/EC of the European Parliament and of the Council of 16 December 2008 on common standards and procedures in Member States for returning illegally staying third-country nationals, CO7/1/2009/Ext/MDM, (Çevrimiçi) https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/FD4CF624F1132063C125 759F0034790E-ecre-returns-directive-jan09.pdf, E.T. 08.09.2021.
• ECRE, Reception and Detention Conditions of Applicants for International Protection in Light of the Charter of Fundamental Rights of the EU, January 2015, s. 72, (Çevrimiçi) https://www.ecre.org/wp-content/uploads/2016/07/ECRE- Reception-and-detention-conditions-for-applicants-for-international-protection- in-light-of-the-Charter-of-Fundamental-Rights-of-the-EU_January-2015.pdf, E.T. 08.09.2021.
• EKŞİ, Nuray, “ILC’nin Yabancıların Sınır Dışı Edilmesine İlişkin 2014 Taslak Kurallarının Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Hükümleriyle Mukayesesi ve Bu Kuralların Türkçe Tercümesi”, İstanbul Üniversitesi Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Y. 2013, C. 33, S. 1, s. 1-30.
• EKŞİ, Nuray, “2014 Yılında Kabul Edilen İdari Yargıda İstinaf Müessesesinin Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Kapsamında Açılacak İdari Davalara Etkisi”, Göç Araştırmaları Dergisi, Y. 2015, C. 1, S. 1, s. 12-43.
• EKŞİ, Nuray, Mahkeme Kararları Işığında Suçluların İltica Sistemi Dışında Bırakılması, İstanbul, Beta Yayınevi, 2017.
• GILBERT, Geoff, “Is Europe Living up to Its Obligations to Refugees”, The European Journal of International Law, Y. 2004, C. 15, S. 5, s. 963-987.
• GIUFFRE ́, Mariagiulia, “Readmission Agreements and Refugee Rights: from a Critique to a Proposal”, Refugee Survey Quarterly, Y. 2013, C. 32, S. 3, s. 57- 83.
• JUSS, Satvinder Singh, International Migration and Global Justice, Ashgate Publishing Company, 2006.
• KALIN, Walter / CARONI, Martina / HEIM, Lukas, “Article 33 para 1 - Prohibition of Expulsion and Return (Refoulement)”, Ed.: Andreas Zimmermann, Jonas Dörschner, Felix Matsch, The 1951 Convention relating to the Status of Refugees and its 1967 Protocol: A Commentary, Oxford, Oxford University Press, 2011.
• KROMMENDIJK, Jasper, “The Use of ECtHR Case Law by the Court of Justice After Lisbon: The View of Luxembourg Insiders”, Maastricht Journal of European and Comparative Law, Y. 2015, C. 22, S. 6, s. 812-835.
• KUŞCU, Döndü, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Hükümleri Uyarınca Y abancıların Sınır Dışı Edilmeleri, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2017.
• PEEK, Markus / TSOURDI, Lilian, EU Immigration and Asylum Law, 2nd edition, Ed.: Kay Hailbronner, Daniel Thym, C. H. Beck-Hart-Nomos, 2016, s. 1381-1477.
• Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council on common standards and procedures in Member States for returning illegally staying third-country nationals (recast) A contribution from the European Commission to the Leaders’ meeting in Salzburg on 19-20 September 2018, COM (2018) 634 final, 2018/0329(COD), (Çevrimiçi) https://eur-lex.europa.eu/legal- content/EN/TXT/?qid=1583520407005&uri=CELEX:52018PC0634, E.T. 08.09.2021.
• Regulation (EU) No 516/2014 of the European Parliament and of the Council of 16 April 2014 establishing the Asylum, Migration and Integration Fund, amending Council Decision 2008/381/EC and repealing Decisions No 573/2007/EC and No 575/2007/EC of the European Parliament and of the Council and Council Decision 2007/435/EC, OJ L 150, 20.05.2014, (Çevrimiçi) https://eur-lex.europa.eu/legal- content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32014R0516&qid=1631181817605, E.T. 08.09.2021.
• STRBAN, Grega / RATAJ, Primoz / SABIC, Zlatko, “Return Procedures Applicable to Rejected Asylum-Seekers in the European Union and Options for their Regularisation”, Refugee Survey Quarterly, Y. 2018, C. 37, S. 1, s. 71-95.
• The Schengen acquis - Convention implementing the Schengen Agreement of 14 June 1985 between the Governments of the States of the Benelux Economic Union, the Federal Republic of Germany and the French Republic on the gradual abolition of checks at their common borders, OJ L 239, 22.09.2000, (Çevrimiçi) https://eur-lex.europa.eu/legal- content/EN/TXT/?qid=1545291956625&uri=CELEX:42000A0922(02), E.T. 08.09.2021.
• YILDIRIM, Tülay, Güvenlik Ekseninde Avrupa Birliği Mülteci Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınları, 2016.
• YİĞİT, Özgenur, Uluslararası Hukuk, Avrupa Hukuku ve Türk Hukukunda Mülteci ve Sığınmacıların Etkili Başvuru Hakkı, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2018.