Türk Ticaret Kanunu’nun Deniz İcra Hukukuna Dair Hükümlerinin İcra Ve İflas Kanunu İle Birlikte Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 1, 305 - 320, 26.03.2025

Hacı Kara

https://doi.org/10.58733/imhfd.1660209

Öz

2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu (İİK), genel olarak icra işlemlerini düzenlemektedir. Hâlbuki deniz ticareti hukuku özel bir hukuk dalıdır, bu ise icra ve iflas işlemlerini özel bir hale getirmektedir. Bu nedenle deniz ticareti hukukuna dair bir kısım icra kuralları, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) sekizinci Kısım’ında 1350 ila 1400 üncü maddeler arasında özel olarak düzenlenmiştir.
TTK Sekizinci Kısım ve 2004 sayılı Kanun bakımından gemiler, 936’ncı madde gereğince “taşınır” eşyadır. Ancak, İİK’nın taşınmazlara ilişkin bazı hükümleri gemilere de uygulanacaktır. Bu konuda uluslararası yeknesaklığı sağlayan ve TTK’ya işlenen hükümler Türkiye’nin tarafı bulunmadığı 1993 tarihli “Gemiler Üzerindeki İmtiyazlar ve İpotekler Hakkında Milletlerarası Sözleşme (International Convention on Maritime Liens and Mortgages, Geneva, 6 May 1993)” Sözleşmesi hükümleridir.
Buna karşın İİK genel bir kanun olduğundan, TTK’da hüküm bulunmayan hallerde İİK hükümleri uygulanacaktır. TTK’daki yeni hükümler birçok yönden deniz icrası için kolaylıklar sağlarken, bir yandan da mülga 6762 sayılı Türk Ticaret Kanundaki düzenlemeyi aratır hale gelmiştir. Deniz icrasıyla ilgili uygulamada yaşanan problemler bitmemektedir.
Bir geminin ihtiyaten veya icraen haczi ile cebrî icra yoluyla satışı ve mülkiyetin intikali, bu satışın sonuçları ve cebrî icraya ilişkin diğer bütün işlem ve tasarruflar, geminin bu işlem ve tasarrufların yapıldığı sırada bulunduğu ülkenin hukukuna tabidir. Gemi alacaklıları ile alacakları gemi üzerinde hapis hakkı ile temin edilmiş olan alacaklılar, ihtiyati haczi tamamlamak veya alacağı doğrudan takip etmek için taşınır rehninin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapabilirler. Bu hüküm, Türk ve yabancı bayraklı bütün gemilere uygulanır.
Bu çalışmada, Türk Ticaret Kanun’unun deniz icrasına dair hükümleri değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

İcra ve İflas Hukuku, TTK’nın Deniz icra hükümleri, teminat, gemi alacaklısı hakkı, deniz alacakları

Evaluation Of The Provisions Of The Turkish Commercial Code On Maritime Enforcement Law Together With The Enforcement And Bankruptcy Code

Öz

Law No. 2004 on Execution and Bankruptcy (EBL) regulates enforcement proceedings in general. However, maritime trade law is a special branch of law, which makes enforcement and bankruptcy proceedings special. For this reason, some enforcement rules regarding maritime trade law are specially regulated in the eighth part of the Turkish Commercial Code No. 6102 (TCC) between Articles 1350 and 1400.
In terms of the Eighth Chapter of the TCC and Law No. 2004, ships are ‘movable’ goods pursuant to Article 936. However, some provisions of the EBL relating to immovables shall also apply to ships. The provisions of the International Convention on Maritime Liens and Mortgages (International Convention on Maritime Liens and Mortgages, Geneva, 6 May 1993) dated 1993, to which Turkey is not a party, provides international uniformity in this regard and is incorporated into the TCC. Agreement provisions.
On the other hand, since the TCC is a general law, the provisions of the TCC shall apply in cases where there is no provision in the TCC. While the new provisions in the TCC provide facilities for maritime enforcement in many aspects, on the other hand, it has become similar to the regulation in the abrogated Turkish Commercial Code No. 6762. The problems experienced in practice regarding maritime enforcement do not end.
The seizure of a ship by precautionary or execution seizure, the sale of a ship by way of enforcement, the transfer of ownership, the consequences of such sale and all other transactions and disposals related to enforcement are subject to the law of the country where the ship is located at the time of such transactions and disposals. The creditors of the ship and the creditors whose claims are secured by the right of imprisonment on the ship may proceed by way of foreclosure of the movable pledge in order to complete the precautionary attachment or to pursue the claim directly. This provision applies to all Turkish and foreign flagged ships.
In this study, the provisions of the Turkish Commercial Code regarding maritime enforcement will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

Enforcement and Bankruptcy Law, maritime enforcement provisions of the TCC, security, ship creditor right, maritime receivables

Kaynakça

• Deniz Hukuku Komisyonu, (Editör) (2018), Deniz İcra Hukuku, Güncel Sorunlar, 6-13 Mayıs 2017 İstanbul Adliyesi Konferans Salonu, B. 1, İstanbul, İstanbul Barosu Yayınları, https://www.istanbulbarosu.org.tr/files/yayinlar/kitaplar/doc/DH2018.pdf, E.T. 01.08.2023.
• ATAMER, Kerim, Deniz Ticareti Hukuku, Deniz İcra Hukuku, C. IV, 2. Basım, Onikilevha Yayınları, İstanbul, 2019.
• ÇETİNER, Bilgehan/KORKMAZ, Abdullah Furkan Teminat Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 2023.
• KAYIHAN, Şaban, Deniz Ticareti Hukuku (Maritime Law), 3. Basım, Umuttepe Yayınları, Kocaeli, 2022.
• KURU, Sevilay, TTK Tasarısı’nın Deniz Ticaret Kitabındaki Cebri İcra Hükümlerine İlişkin Görüşler, Deniz Hukuku Dergisi, Özel Sayı, İstanbul 2006, s. 385-408.
• PEKCANITEZ, Hakan/ATALAY, Oğuz/SUNGURTEKİN ÖZKAN, Meral/ÖZEKES, Muhammet, İcra ve İflas Hukuku, 8. Basım, Onikilevha Yayınevi İstanbul, 2021.
• TTK gerekçeleri, TTK madde gerekçesi (TBMM Zabıt Ceridesi), https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d10/c012/tbmm10012083.pdf, E.T. 15.07.2023.
• www.legalbank.net
• Türk Ticaret Kanunu Genel Gerekçe, https://www.tobb.org.tr/Documents/yayinlar/kanun-mevzuat-yonetmelik/turk_tic_kan_kitap_cilt_01.pdf, E.T. 12.09.2023.
• https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XI-D-4&chapter=11&clang=_en, E.T. 07.10.2023.
• https://treaties.un.org/pages/viewdetails.aspx?src=treaty&mtdsg_no=xi-d-4&chapter=11&clang=_en, E.T. 03.06.2024.
• https://treaties.un.org/pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XII-8&chapter=12&clang=_en, E.T. 30.05.2024.