Hak ve Özgürlükleri Sınırlandıran Kavramların Tasnifi ve Derecelendirmesi - I: Kamu Düzeni ve Kamu Düzeni ile İlgili Kavramlar

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 45 - 72, 21.01.2021

Ersin Bayra

Öz

Modern anayasalarda hak ve özgürlükleri sınırlandıran birçok ortak neden bulunmaktadır. Anayasa koyucunun şartlara göre belirlediği bu nedenler genellikle soyut ve muğlak kavramlarla ifade edilmektedir. Dolayısıyla bu kavramların kötüye kullanılması mümkündür. Çünkü uygulamada sınırlama şartlarının oluşup oluşmadığını tespit etmek, son tahlilde siyasal iktidara düşmektedir. Ancak yaşanacak uyuşmazlıklarda kavramların nihai içeriklendirilmesinin yargı kararları ile yapıldığını vurgulamak gerekir. Bu kapsamda çalışmanın hedeflerinden ilki, hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasına ilişkin nedenlerin/kavramların konu bakımından tasnifini yapmaktır. Nitekim tehdidin içeriği, coğrafi tesir düzeyi, sürekliliği gibi unsurları alınacak tedbiri şekillendirmektedir. Zira iç güvenliğe, düzene, sınırlı bir alana ilişkin olan ve süreklilik içermeyen tehditler kamu düzeni ile irtibatlıdır. Çalışmanın ikinci amacı ise, birincisi ile de bağlantılı olarak, kavramların anayasal çerçevede nasıl kullanıldığını farklı ülke örnekleri bağlamında ortaya koymaktır. Dolayısıyla hak ve özgürlükleri devletin bekasına ve varlığına ilişkin olarak sınırlandıran nedenlerin analizi bu çalışmanın kapsamı dışındadır.

Anahtar Kelimeler

Hak ve özgürlükler, kamu düzeni, modern anayasa, sınırlama, siyasi iktidar

Classification and Gradation of Concepts Restricting Rights and Freedoms - I: Public Order and Concepts Related to Public Order

Öz

There are many common reasons limiting rights and freedoms in modern constitutions. These reasons, determined by the constitution-maker according to the conditions, are usually expressed in abstract and ambiguous terms. Hence, these terms are likely to be abused. Because, in the last instance, it is up to the political power to determine whether the conditions of restriction have occurred in practice or not. However, it should be emphasized that the final content of the terms will be decided by judicial decisions in the disputes to be experienced. In this contex, the first goal of this study is to classify the reasons/terms concerning the restriction of rights and freedoms in terms of subject. Thus, elements such as the content of the threat, its geographical impact level, and its continuity shape the actions to be taken. Because momentary threats, which are related to internal security, order, a limited area, are related to public order. In connection with the first, the second goal of this study is to demonstrate how the terms are used in ordinary and extraordinary situations in the context of different country examples. Therefore, the analysis of the reasons limiting the rights and freedoms concerning the survival and existence of the state is beyond the scope of this study.

Anahtar Kelimeler

Limitation, modern constitution, political power, public order, rights and freedoms

Kaynakça

• Akad, Mehmet; Vural Dinçkol, Bihterin; Bulut, Nihat, Genel Kamu Hukuku, Gözden Geçirilmiş 16. Basım, Der Yayınları, İstanbul, 2020.
• Atakan, Arda, Kamu Düzeni Kavramı”, Kamu Düzeni Kavramı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 13, Sayı 1-2, ss. 59-136.
• Atay, Ender Ethem, İdare Hukuku, 3. Güncellenmiş ve Gözden Geçirilmiş Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2012.
• Akıllıoğlu, Tekin, “Kamu Yararı Kavramı Üzerine Düşünceler”, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, Cilt 9, Sayı 1-3, Ankara, Ekim 1989, ss. 11-22.
• Bayra, Ersin, Güvenlik Devleti, Onikilevha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• Bayra, Ersin, “Güvenlik Devleti: Leviathan’dan Hukuk Devletine, Hukuk Devletinden Leviathan’a”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6 Sayı Cilt 1, Bahar 2019, ss. 93-130.
• Bulut, Nihat, “4709 Sayılı Kanunla Yapılan Anayasa Değişikliği Çerçevesinde Hak Ve Özgürlüklerin Sınırlanması Rejiminin Birey Devlet İlişkisi Açısından Değerlendirilmesi”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 5, Sayı 1-4, Ankara, 2001, ss. 37-64.
• Bulut, Nihat, “Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılma Nedeni Olarak Genel Ahlak”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 1-2, 2000, ss. 29-42.
• Çetindağ, Funda, Türk Anayasal Sisteminde Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlanması Bağlamında Kamu Düzeni, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Ankara, 2004.
• Donnely, Jack, Teori ve Uygulamada Evrensel İnsan Hakları, Çev. Mustafa Erdoğan, Levent Korkut, Yetkin Yayınları, Ankara, 1989.
• Giritli, İsmet; Bilgin, Pertev; Akgüner, Tayfun; Berk, Kahraman, İdare Hukuku, 6. Basımdan Yedinci Tıpkı Basım, Der Yayınları, 2015, İstanbul, s. 1157.
• Gözler, Kemal; Kaplan, Gürsel, İdare Hukuku Dersleri, Güncellenmiş 22. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, 2020.
• Gözübüyük, Şeref; Tan, Turgut, İdare Hukuku Genel Esaslar Cilt 1, Güncelleştirilmiş 10. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2014.
• Günday, Metin, İdare Hukuku, Güncellenmiş ve Gözden Geçirilmiş 10. Baskı, İmaj Yayınevi, Ankara, 2011.
• Güneş̧ Mehmet, “Kamu Özgürlüklerinin Sınırlandırılmasında Kamu Güvenliği Gerekçesinin Hukukiliği”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 27, Sayı 3, 2019, ss. 435-457.
• Habermas, Jürgen , Kamusallığın Yapısal Dönüşümü, Terc. Tanıl Bora, Mithat Sancar, 15. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2018.
• Kaboğlu, İbrahim Ö., Özgürlükler Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 6. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara, 2002.
• Kalabalık, Halil, İnsan Hakları Hukuku, Güncellenmiş 5. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• Kapani, Münci, Kamu Hürriyetleri, Yedinci Baskı (Tıpkı Basım), Yetkin Yayınları, Ankara, 2013.
• Kıratlı, Metin, Koruyucu İdari Hizmetler, Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, Sevinç Matbaası, Ankara, 1973.
• Mumcu, Ahmet; Küzeci, Elif, İnsan Hakları ve Kamu Özgürlükleri, 3. Baskı, Savaş Yayınları, Ankara, 2003.
• Ordu, Özgecan, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlanma Nedeni Olarak Avrupa Kamu Düzeni, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı Kamu Hukuku Programı, İzmir, 2008.
• Özdemir, Ali, “Kamu Düzeni’ ve ‘Kamu Güvenliği’ Kavramlarına Analitik Bir Yaklaşım (Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkının Sınırlandırılması Örneği)”, International Journal Of Legal Progress, Cilt 2, Sayı 2, 2016, ss. 78-115.
• Sancar, Mithat, ‘Devlet Aklı’ Kıskacında Hukuk Devleti, 8. Baskı İletişim Yayınları, İstanbul, 2016.
• Sayhan, İsmet, “Rekabet Hukukunda Rekabet Düzeninin Korunmasına Yönelik Düzenleme Bakımından Hukuka Aykırılık”, Rekabet Dergisi, Sayı 17, Mart 2004.
• Sezer, Tijen Dündar, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde Dernek Kurma Özgürlüğü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, İzmir, 2004.
• Tan, Turgut, İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, Eylül 2011.
• Tekinsoy, Özge Okay, İdare Hukukunda Kamu Düzeni Kavramı, Onikilevha Yayıncılık, İstanbul, 2011.
• Uygun, Oktay, “İnsan Hakları Kuramı”, Editör: Korkut Tankuter, İnsan Hakları, Cogito, İstanbul, 2000, ss. 13-46.
• Yayla, Yıldızhan, İdare Hukuku, 2. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2009.
• https://dre.pt/constitution-of-the-portuguese-republic
• https://en.parliran.ir/eng/en/Constitution https://en.president.az/azerbaijan/constitution
• https://korea.assembly.go.kr:447/res/low_01_read.jsp?boardid=1000000035
• https://oikeusministerio.fi/en/constitution-of-finlan
• https://photos.state.gov/libraries/turkey/231771/PDFs/abd-anayasasi.pdf,
• http://www.adalet.gov.tr/ https://www.admin.ch/opc/en/classified-compilation/19995395/index.html
• http://www.brazil.gov.br/government/constitution
• https://www.britannica.com/ https://www.btg-bestellservice.de/pdf/80201000.pdf
• https://www.congreso.gob.ar/nationalConstitution.php
• http://www.congreso.es/portal/page/portal/Congreso/Congreso
• http://www.congreso.gob.pe/Docs/files/CONSTITUTION_27_11_2012_ENG.pdf
• https://www.constituteproject.org/ http://www.constitution.ru/en/10003000-01.htm
• https://www.dekamer.be/kvvcr/pdf_sections/publications/constitution/GrondwetUK.pdfhttps://www.dz-rs.si/wps/portal/en/Home/PoliticniSistem/UstavaRepublikeSlovenije
• https://www.egypt.gov.eg/english/laws/constitution/default.aspx.
• https://www.gov.ie/en/publication/d5bd8c-constitution-of-ireland/
• https://www.government.nl/documents/regulations/2012/10/18/the-constitutionof-the-kingdom-of-the-netherlands-2008
• https://www.hellenicparliament.gr/en/Vouli-ton-Ellinon/To-Politevma/Syntagma/
• https://www.kormany.hu/download/f/3e/61000/TheFundamentalLawofHungary_20180629_FIN.pdf
• https://www.kmu.gov.ua/storage/app/imported_content/document/110977042/Constitution_eng.doc
• https://www.justice.gov/archive/ll/highlights.htm
• https://www.mevzuat.gov.tr/ https://www.osce.org/albania/41888
• http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=1&lang=eng
• https://www.prezident.sk/upload-files/46422.pdf
• https://www.psp.cz/en/docs/laws/constitution.html
• http://www.rekabet.gov.tr/Dosya/dergi/17-pdf
• https://www.ris.bka.gv.at/Dokumente/Erv/ERV_1930_1/ERV_1930_1.html
• https://www.riigiteataja.ee/en/eli/ee/rhvv/act/521052015001/consolide
• https://www.lrs.lt/home/Konstitucija/Constitution.htm.
• https://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/angielski/kon1.htm
• https://www.senato.it/documenti/repository/istituzione/costituzione_inglese.pdf