Kripto Varlıklar Üzerinde Gerçekleştirilen İşlemlerin Borçlar Hukuku ve Eşya Hukuku Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 1, 187 - 216, 30.06.2022

Mesut Serdar Çekin

Öz

Blockchain teknolojisinin yaygınlaşması, özellikle web3 ve metaverse gibi gelişmeler, blockchain ağındaki kayıt niteliğindeki kripto varlıkların hukuki açıdan incelenmesi ihtiyacını da beraberinde getirmektedir. Gerçekten de her gün farklı blockchain ağı üzerinde kripto varlıklar üzerinde birçok işlem gerçekleştirilmekte, işlem hacmi de artmaktadır. Bu çalışmada söz konusu varlıkların hukuki niteliği incelenmeye çalışılmıştır. Hukuki nitelendirmeden yola çıkarak blockchain ağında gerçekleştirilen kripto varlık devir işlemlerinin borçlandırıcı işlem ve tasarruf işlemi boyutları ele alınmaya çalışılmıştır. Kripto varlıkların eşya niteliğini haiz olmaması, gerek borçlandırıcı işlem, gerek ise tasarruf işlemi açısından birçok sorunlara sebebiyet vermektedir. Kripto varlıkların devrine ilişkin sözleşmelerin niteliği ve özellikle ifa engelleri, mevcut düzenlemeler ışığında incelenmiştir. Yine kripto varlığın devri ile eş zamanlı olarak blockchain ağı dışındaki bir eşyanın devrinin de amaçlandığı kripto varlık türlerinde eşya hukuku ilkeleri açısından birçok sorun mevcuttur. İşte söz konusu işlemlerin hukuki bir zemine oturtulması amacıyla bu çalışmada hak kavramından hareketle kripto varlık üzerinde gerçekleştirilen işlemlerin borçlandırıcı işlem ve tasarruf işlemi boyutları ele alınmış, sorunlar tespit edilmeye çalışılmış ve mukayeseli hukuktan örneklerle muhtemel çözüm önerileri sunulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kripto varlıklar, borçlar hukuku, eşya hukuku, blokzinciri, hak kavramı

Evaluation of Transactions on Crypto Assets from Law of Obligations and Property Law Perspective

Öz

The proliferation of the blockchain technology, especially the developments around web3 and metaverse, make a closer examination of tokens from a legal perspective inevitable. In fact, numerous transactions take place on various blockchain platforms every day. The aim of this study is to examine these transactions from a legal perspective. In this regard, the legal nature of tokens is first established. Based on this, transactions on blockchain networks are classified and evaluated from the perspective of obligation transactions and disposal transactions. The fact that tokens are not things in the property law sense leads to numerous questions in this context. In particular, the type of contract and impairments of performance are examined in this context. In the case of extrinsic tokens, on the other hand, the question of whether a simultaneous transfer of ownership of a thing located outside the blockchain is possible at all through the transfer of the token will be investigated. Finally, various legal systems were examined as examples and possible solutions were presented.

Anahtar Kelimeler

Crypto assets, law of obligations, property law, blockchain, jus

Kaynakça

• Aksoy Retornaz, Eylem; Güçlütürk, Osman Gazi (Ed.), Gelişen Teknolojiler ve Hukuk I – Blockzincir ve Hukuk, Oniki Levha, İstanbul 2021.
• Bilgili, Fatih; Cengil, M. Fatih, Bitcoin Özelinde Kripto Paraların Eşya Niteliği Sorunu, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3432713 (21.01.2022).
• Çağlayan Aksoy, Pınar, Akıllı Sözleşmelerin Kuruluşu ve Geçerlilik Şartları, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2021.
• Çekin, Mesut Serdar, “Borçlar Hukuku ile Veri Koruma Hukuku Açısından Blockchain Teknolojisi ve Akıllı Sözleşmeler: Hukuk Düzenimizde Bir Paradigma Değişimine Gerek Var Mı?”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 77 Sayı 1, 2019, s. 315 vd.
• Dural, Mustafa; Sarı, Suat, Türk Özel Hukuku Cilt I, Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri, 16. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2020.
• Engelhardt, Christian; Klein, Sascha, “Bitcoins – Geschäfte mit Geld, das keines ist Technische Grundlagen und zivilrechtliche Betrachtung”, Zeitschrift für IT-Recht und Recht der Digitalisierung, Cilt 6, 2014, s. 355 vd.
• Esen, Sinan, Anlatımlı ve İçtihatlı Malvarlığına Karşı Suçlar, Belgede Sahtecilik ve Bilişim Alanında Suçlar, Ankara, Adalet Yayınevi, 2007.
• Hatemi, Hüseyin; Serozan, Rona; Arpacı, Abdulkadir, Borçlar Hukuku Özel Bölüm, Filiz Kitapevi, İstanbul 1992.
• Hatemi, Hüseyin; Serozan, Rona; Arpacı, Abdulkadir, Eşya Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1991.
• Heckelmann, Martin, “Zulässigkeit und Handhabung von Smart Contracts”, Neue Juristische Wochenschrift, Cilt 8, s. 504 vd.
• Kaulartz, Markus; Matzke, Robin, “Die Tokenisierung des Rechts”, Neue Juristische Wochenschrift, Cilt 45, 2018, s. 3278 vd.
• Kendigelen, Abuzer; Kırca, İsmail, Kıymetli Evrak Hukuku, 5. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2021.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip; Hatemi, Hüseyin; Serozan, Rona; Arpacı, Abdulkadir, Borçlar Hukukuna Giriş, Hukuki İşlem, Sözleşme, 4. Basıdan 5. Tıpkı Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2010.
• Köndgen, Johannes, “Zahlungsdienste und E-Geld”, Ed. Beate Gsell, Wolfgang Krüger, Stephan Lorenz, Christoph Reymann, BeckOGK zum Zivilrecht, C.H. Beck Verlag, Münih, 2021.
• Kumpan, Christoph, “Gesetz über den Wertpapierhandel (Wertpapierhandelsgesetz – WpHG)” Ed. Eberhard Schwark / Daniel Zimmer, Kapitalmarktrechts-Kommentar, 5. Baskı, C.H. Beck Verlag, Münih, 2020.
• Kütük, Erdem; Sorge, Christoph, “Bitcoin im deutschen Vollstreckungsrecht Von der„ Tulpenmanie” zur „Bitcoinmanie”, Zeitschrift für IT-Recht und Recht der Digitalisierung, Cilt 10, 2014, s. 643 vd.
• Linardatos, Dimitrios, “Der Mythos vom “Realakt” bei der Umbuchung von Bitcoins – Gedanken zur dinglichen Erfassung von Kryptowährungen”, Ed. Elena Beyer, Katharina Erler, Christoph Hartmann, Malte Kramme, Michael F. Müller, Tereza Pertot, Elif Tuna, Felix M. Wilke, Privatrecht 2050 - Blick in die digitale Zukunft, Nomos Verlag, Baden-Baden, 2020.
• Maume, Philip; Fromberger, Mathias, “Die Blockchain-Aktie”, Zeitschrift für das gesamte Handels- und Wirtschaftsrecht, Cilt 185, 2021, s. 507-555.
• Möllenkamp, Stefan; Shmatenko, Leonid, „Blockchain und Kryptowährungen“ Thomas Hoeren, Ulrich Sieber, Bernd Holznagel, Handbuch Multimedia-Recht, 51. Baskı, C.H. Beck Verlag, Münih, 2020.
• Oğuzman, M. Kemal; Öz, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt-1, 19.Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2021.
• Omlor, Sebastian, “Kryptowährungen im Geldrecht” ss.294-345, Zeitschrift für das Gesamte Handels- und Wirtschaftsrecht Cilt 294, 2019, s. 294 vd.
• Öğüz, Tufan, Know-how Sözleşmesi, 2. Baskı, Filiz Yayınevi, İstanbul 2018.
• Parlar, Ali, Bilişim Alanında İşlenen Suçlar, Ankara, Bilgi Yayınevi, 2011.
• Paulus, Christoph G.; Matzke, Robin, “Smart Contracts und das BGB – Viel Lärm um nichts?”, Zeitschrift für die gesamte Privatrechtswissenschaft Cilt 431, 2018, s. 451 vd.
• Soyaslan, Doğan, Ceza Hukuku Özel Hükümler, 11. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi, 2016.
• Tandoğan, Haluk, Özel Borç İlişkileri, C. I/1, 6. Baskı 1990, Ankara.
• Tevetoğlu, Mete, Kripto Varlıklar ve Kripto Varlıkların İlk Arzı, Aristo, 2. Baskı, İstanbul 2021.
• Tönnissen, Stefan; Beinke, Jan Heinrich; Teuteberg, Frank, “Understanding tokenbased ecosystems – a taxonomy of blockchain-based business models of start-ups”, Electron Markets, Cilt 30, s. 307 vd., 2020.
• Turanboy, Asuman, Varakasız Kıymetli Evrak, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1998.
• Yavuz, Cevdet, Türk Borçlar Hukuku, Özel Hükümler, 10. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul 2014.
• Yazıcıoğlu, Yılmaz, “Hackerler ve Bilişim Sistemine Girme Suçu”, Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer Armağanı, C.II, Ankara, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi ve Türk Ceza Hukuku Derneği Yayını, s. 1254 vd.