Bir İnsan Hakları Kategorisi Olarak İnsan Onuru Kavramı ve Türkiye’deki Uygulaması Üzerine Bir Analiz

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 335 - 354, 30.12.2022

Semih Batur Kaya

Öz

İnsan onuru kategorisi, insan haklarının ontolojik temelini oluşturur ve meşruluk sağlar. Böyle olmakla, insan haklarının ahlaki yükümlülüklerini de hatırlatır. Ne var ki bu çalışmada biz, kavramı yalnızca dilsel, ahlaki, politik, tarihsel ve felsefi anlamlarında bir analizini sunmakla kalmamayı, bunun yanında -ya da esas olarak demeliyiz- kavramın hak temelli hukukun özel bağlamındaki anlamını da ortaya koymayı amaçladık. Böyle olmakla hak temelli hukuk bağlamında insan onurunun devlet organları arasındaki ilişkiye bağlı olan özel bağlamı da dâhil olmak üzere yatay etkilerini de doğrudan alanını teşkil ettiğini belirttik. Bu çalışmadaki amacımız insan onuru fikrini hak temelli hukuk doğrultusunda savunmaktır.

Anahtar Kelimeler

İnsan Onuru, İnsan Hakları, Hak Temelli Hukuk, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Anayasa Mahkemesi

An Analysis on the Concept of Human Dignity as a Category of Human Rights and Its Application in Turkey

Öz

The category of human dignity forms the ontological basis of human rights and provides legitimacy. It also reminds of the moral obligations of human rights. However, in this study, we aimed not only to present an analysis of the concept in its linguistic, moral, political, historical and philosophical meanings, but also - or we should say mainly - to reveal the meaning of the concept in the special context of rights-based law. As such, we have stated that in the context of rights-based law, human dignity also directly constitutes its horizontal effects, including its special context, which depends on the relationship between state organs. Our aim in this study is to defend the idea of human dignity in line with rights-based law.

Anahtar Kelimeler

Human Dignity, Human Rights, Rights-Based Law, European Court of Human Rights, Constitutional Court

Kaynakça

• Addis, Adeno, “The Role of Human Dignity in a World of Plural Values and Ethical Commitments”, Netherlands Quarterly of Human Rights, Cilt 31, Sayı 1, 2013, 403-444.
• Alezander, Gregory S., “Property, Dignity, and Human Flourishing”, Cornell Law Review, Cilt 104, 2019, 101-158.
• Arieli, Yehoshua, “On the Necessary and Sufficient Conditions for the Emergence of the Doctrine of the Dignity of Man and His Rights”, içinde The Concept of Human Dignity in Human Rights Discourse, Ed. D. Kretzmer ve E. Klein, Kluwer Law International, The Hague 2002.
• Arslan, Kahan Onur, “İnsan Onuru Kavramı ve Koruma Tedbirleri Bağlamında Temel Bir İlke Olarak İnsan Onurunun Korunması”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 120, 2015, 155-172.
• Barroso, Luis Roberto, “Here, There and Everywhere: Human Dignity in Contemporary Law and in the Transitional Discourse”, Boston College International and Comparative Law Review, Cilt 35, 2012, 331-393.
• Brennan, Andrew ve Y. S. Lo, “Two Conceptions of Human Dignity: Honour and Self-Determination”, içinde Perspective on Human Dignity: A Conversation, Ed. J. Malpas ve N. Lickiss, Springer Netherlands, Drdrecht 2007.
• Bulut, Nihat, “Eski Yunan’dan Aydınlanma Çağına İnsan Onuru Kavramının Gelişimine Genel Bir Bakış”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 12, Sayı 3-4, 2008, 1-12.
• Carozza, Paolo G., “Human Dignity and Judicial Interpretation of Human Rights: A Reply”, The European Journal of International Law Review, Cilt 19, Sayı 5, 2008, 931-944.
• Carozza, Paul G., “Human Dignity in Constitutional Adjudication”, Notr Dame Law School, Legal Studies Research Paper No. 11-17, 2011, 459-472.
• Çelik, Elif, “İnsan Hakları Hukukunda İnsan Onurunun Yeri ve Rolü”, Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 9, Sayı 2, 2019, 282-310.
• Çüçen, A. Kadir, “Felsefi Açıdan İnsan Haklarının Evrenselliği Sorunsalı”, Hukuka Felsefi ve Sosyolojik Bakışlar- II Sempozyumu, 7-11 Eylül 2004, 1-12.
• Donnelly, Jack, “Human Dignity and Human Rights”, Commissioned by and Prepared for the Geneva Academy of International Humanitarian Law and Human Rights in the framework of the Swiss Initiative to Commemorate the 60th Anniversary of the Universal Declaration of Human Rights, June 2009, 1-90.
• Englard, Izhak, “Human Dignity: From Antiquity to Modern Israel’s Constitutional Framework”, Cardozo Law Review, Cilt 21, 1999, 1903-1927.
• Gelensy, Rex D., “The Right to Dignity”, Columbia Human Rights Law Review, Sayı 1, 2011, 65-142.
• Gilabert, Pablo, Human Dignity and Human Rights, Oxford University Press, Oxford 2018.
• Hasson, Kevin J., “Religious Liberty and Human Dignity: A Tale of Two Declerations”, Harvard Journal of Law and Public Policy, Cilt 27, Sayı 1, 2003, 81-92.
• Henkin, Louis, “Human Dignity and Constitutional Rights”, içinde The Constitutional Rights: Human Dignity and American Values, Ed. M. J. Myer ve W. A. Parent, Cornell University Press, Ithaca1992.
• Henry, Leslie Meltzer, “The Jurisprudence of Dignity”, University of Pennsylvania Law Review, Cilt 160, Sayı 1, 2011, 169-233.
• Kateb, George, Human Dignity, The Blknap Press of Harvard University Press, Cambridge 2011.
• McCrudden, Christopher, “Human Dignity and Judicial Interpretation of Human Rights”, The European Journal of International Law, Cilt 19, Sayı 4, 2008, 655-624.
• Meyer, Michael J., “Dignity as a (Modern) Virtue”, içinde The Concept of Human Dignity in Human Rights Discourse, Ed. David Kretzmer ve Eckart Klein, Kluwer Law International, The Hague 2002.
• Neuman, Gerald L., “Human Rights and Constitutional Rights: Harmony and Dissonance”, Standfort Law Review, Cilt 55, 2003, s. 1863-1900.
• İspir, Zeynep, “İnsan Haklarının Temeli Olarak İnsan Onuru”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Ankara 2017.
• Schachter, Oscar, “Human Dignity as a Normative Concept”, American Journal of International Law, Cilt 77, 1983, 848-854.
• Schopenhauer, Arthur, On the Basis of Morality, Bobbs-Merrill, Indianapolis 1965.
• Staffen, Marcio Ricardo ve Mher Arshakyan, “About the Principle of Dignity: Philosophical Foundations and Legal Aspects”, Seqüência (Florianópolis), Sayı 75, 2017, 43-62.
• Tepe, Harun, “İnsan, İnsan Onuru ve İnsan Hakları”, İnsan Onuru ve İnsana Saygı Sempozyumu, Ed. Sezgin Seymen Çebi ve Kerem Öz, Adalet Yayınevi, Ankara 2019, 19-34.
• Tushnet, Mark, “The Possibilities of Comparative Constitutional Law”, The Yale Law Journal, Cilt 108, 1999, 1225-1309.
• Whitman, James Q., “On Nazi ‘Honour’ and the New Europan ‘Dignity’”, Darker Legacies of Law in Europe: The Shadow of National Socialism, Ed. Christian Joerges ve Navraj S. Ghaleigh, Hart Publishing, Oxford 2003.