17. YÜZYILDA İNGİLİZ TÜCCARLAR VE İPEKYOLU: KEŞİFLER DÖNEMİ’NDE İNGİLİZ TÜCCARLARIN İPEK YOLU’NA ULAŞMA TEŞEBBÜSLERİ

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 151 - 159, 01.01.2018

Hasan Baktır

Öz

İngilizler ihtiyaç duydukları ipeği 16. Yüzyıl boyunca Akdeniz ticaretinde söz sahibi olan Venedikli tüccarlardan satın almışlardır. Bu alışverişte İngiliz tüccarların elde ettikleri kazanç miktarı oldukça düşüktür. Bu nedenle İngiliz Tüccarlar Kraliyetin de desteğini alarak alternatif ticaret yolları ve merkezleri arayışına girmişler ve bu amaçla da ilk önce Venedik Ticaret Şirketi’ni, sonrasında da Yakındoğu Ticaret Şirketini Levant Company kurmuşlardır. Osmanlı İmparatorluğu’nun Akdenizdeki hakimiyetinden dolayı İngiliz tüccarlar ve maceracılar İpek Yolu’na ulaşmayı ilk defa Rusya üzerinden denemişlerdir. İngilizler Rusya ve Hazar yoluyla İran’a ulaşan karayolunun kullanışlı olmadığının farkına varmışlardır. 1580’e gelindiğinde bu yol nerdeyse terk edilmiş olmasına rağmen sonraki birkaç yıl boyunca İngilizler İran’a ve daha doğuya giden alternatif karayolları bulma çabasını devam ettirdiler. 1581 Haziran’ında John Newberry Halep’i aşarak Fırat boyunca seyahat etmiştir. İlk önce Felluce’ye, sonra Bağdat’a, oradan Basra’ya ve nihayet aşağıya yönelip Körfez’e gelerek Basra Körfezi’nin ağız kısmında bulunan Hürmüz’e ulaşabilmiştir. Newberry, bu seyahati ile Venediklilerin ve Portekizlilerin çoktandır bildikleri ve Doğu Hindistan Ticaret Şirketi görevlilerinin Hindistan’a gidip gelirken sıklıkla kullanacakları bu ‘Büyük Kervan Çöl Rotasını kullanan ilk İngiliz seyyah olmuştur. İngilizlerin İran’la doğrudan ticaret yapmayı istemelerin tek sebebi de aslında ipek ticaretidir. İngiltere’de ham ipekten kumaş üretimi on yedinci yüzyılın ilk yıllarında ana endüstrilerden biri haline gelmişti. Ham ipek ithalatından elde edilen karın büyük bölümü işlenmiş İran ipeğinin batı ve orta Avrupa ülkelerine tekrar satışından geliyordu. Ham ipek İran limanlarından aracısız bir şekilde ithal edildiğinde ve ipeğin ücreti nakit para yerine İngiliz yünüyle ödendiğinde bu karlar daha artmaktaydı. Bu nedenle İngilizler, İpek Yoluna doğrudan ulaşabilme arzularından vazgeçmediler. Bu araştırmamızda 17. Yüzyılın başında İngiliz seyyah ve tüccarların İpek Yolu’na ulaşma teşebbüslerini açıklayacağız

Anahtar Kelimeler

İngiliz Tüccarlar, İpek Yolu, Keşifler Dönemi, İpek Ticareti

British Merchants And Silk Road In The 17th Century: British Attempt To Access Silk Road In The Age Of Discovery

Öz

British merchants provided silk from Venetian merchants during the 16thcentury. The profit of this exchange was low and unsatisfactory. English merchants and adventurers, thus, with the support of the English Monarchy attempted to find out new and alternative routes to Persian silk. At the beginning, not to face the Ottomans British Merchants and adventurers tried to access Persia through Russia. They first established a Venice Company. Then, they established Levant Company at the end of the 16th century. Routes to Caspian Sea through Russia was almost vacant and not practical but British merchants insisted using alternative directions during this period. In 1581 Newberry, a British merchant and adventurer, sailing over the Euphrates River accessed to Baghdad and Persian Gulf through Felucca for the first time. He was the first British merchant who used this route Great Caravan Road which was already known and frequently followed by the merchants from Portugal to access India. Silk is the main reason to access Persia for British merchants because it was the main commodity and raw material of British and European industry after the end of the 16th century. There was a great profit in silk industry and trade in European mainland. The British could work out Persian silk and market it to European countries, thus, earn great profit out of this exchange. The profit was even better once British Merchants use English wool instead of cash. Therefore, British merchant has never given up their desire and attempts to access Persian silk and Silk Road. This paper aims to investigate British desire to access Silk Road using alternative directions and routes

Anahtar Kelimeler

British Merchants, Silk Road, Age of Discovery, Silk Trade

Kaynakça

• Brenner, R. Merchant and Revolution: Commercial Cjange, Political Conflict, and London’s Oversea Trades, 1550-1653, Princeton University Press, NY, 2003.
• Gerson, A.J. The Organization and Early History of Muscovy Company, University of Pennsylvania Press, New York, 1912. --- Studies in the History of English Commerce in the Tudor Period, University of Pennsylvania, D. Appleton and Company, New York, 1912
• Grey, C. Merchant Ventures of London. A Record of Far Eastern Trade&Piracy During the Seventeenth Century, H.F.& Wıtherby, 326 Hıgh Halborn, London, W.C. 1932.
• Purchas,H. Origin and Early History of Russia or Muscovy Company, London, 1830.
• Vaughn, E., English Trading Expeditions into Asia under the Authority of Muscovy Company (1557-1581), University of Pennsylvania, D. Appleton and Company, New York, 1912
• William, F., England Quest of Eastern Trade, Barns and Noble, New York, 1961.
• Williamson, J., A Short History of British Expansion, The Old Colonial Empire, Macmillan, Saint Martin’s Press, New York, 1968.