ESTETİK BİR DENEYİM OLARAK RENK: KURU OTLAR ÜSTÜNE FİLMİNDE RENK KULLANIMI VE STİMMUNG ÜRETİMİ HAKKINDA FENOMENOLOJİK BİR İNCELEME

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 1033 - 1058, 12.12.2025

Selcuk Ulutas

https://doi.org/10.47107/inifedergi.1736624

Öz

Öz
Geleneksel estetik kuramları ile çağdaş fenomenolojik yaklaşımların kesişiminde oluşan güncel sinema literatürü, renk kullanımını filme eklenmiş dekoratif bir unsurdan ziyade izleyiciyi ortak bir ruh hâline yönlendiren başat araç olarak tanımlamaktadır. Bu bakış, sanatsal deneyimi yalnızca görsel algıya indirgememekte ve izleme eylemini bedenin tamamını içine alan, duygulanımsal yoğunluk yaratan bütüncül bir karşılaşma olarak yorumlamaktadır. Rengin ışık, ses, kadraj ve ritimle birleştiği sinematografik tasarım, seyirciyi öyküye dışarıdan bakan bir göz olmaktan çıkararak filmi duyusal ve varoluşsal düzeyde “yaşanan” bir ortam hâline getirir. Klasik estetik metinler sanat yapıtının duyulara doğrudan seslenen bütünsel niteliğini vurgularken, çağdaş film araştırmaları bu yaklaşımı bedensel algının sinematik ete kemiğe bürünüşüyle birleştirir. Renk kuramcıları ise renk-ışık bileşimlerinin nasıl anlam kodları taşıdığını ve farklı türlerde duygusal çağrışımlar ürettiğini gösterir. Böylece, seyircinin duygu repertuvarı perdedeki renk paleti tarafından örgütlenir; ekrandaki görüntü ile salondaki beden arasında titreşen ortak bir duygulanım alanı oluşur. Bu çalışma, söz konusu yaklaşımı somutlamak amacıyla Nuri Bilge Ceylan’ın Kuru Otlar Üstüne (2023) filminde renk paletinin Stimmung üretimindeki rolünü incelemektedir. Amaçlı örneklemle seçilen film, beden merkezli fenomenolojik film analizi tekniğiyle çözümlenmiştir. Çözümleme; filmde sistemli biçimde kurulan ruh hâllerini, bu hâlleri seyirciye aktaran biçimsel stratejileri ve renk paletinin bu stratejiler içindeki belirleyici işlevini ortaya koymayı hedeflemiştir. Bulgular, karla kaplı mavi-gri tonların başlangıçtan itibaren seyirciyi bastırıcı bir melankoliye sürüklediğini, durağan kadrajlar ve uzun sessizliklerin bu duyguyu pekiştirdiğini göstermektedir. Buna karşılık, belirli sahnelerde kullanılan sıcak ve canlı ton geçişleri kısa süreli umut ve empati anları yaratarak atmosferi ritmik biçimde gerilimlendirmektedir. Sonuç olarak araştırma, renk tasarımının sinemada kolektif ruh hâli yaratımındaki kurucu işlevini doğrulamakta ve rengin, izleyiciyi tekil duygular yerine paylaşılan bir estetik deneyime taşıyan temel araçlardan biri olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sinematik renk , uyumlama , stimmung , estetik deneyim

Etik Beyan

Etik beyan gerekmemektedir

COLOUR AS AESTHETİC EXPERİENCE: A PHENOMENOLOGİCAL ANALYSİS OF CHROMATİC DESİGN AND THE PRODUCTİON OF STİMMUNG İN NURİ BİLGE CEYLAN’S ABOUT DRY GRASSES

Öz

Situated at the intersection of classical aesthetic theory and contemporary phenomenological approaches, current film scholarship frames colour not as a decorative adjunct but as a primary vehicle that steers viewers toward a shared affective state. This perspective resists reducing artistic experience to mere visual perception; instead, it conceives the act of viewing as a holistic encounter that envelops the entire body and generates affective intensity. In cinematographic design—where colour converges with light, sound, framing, and rhythm—spectators cease to be external onlookers and begin to inhabit the film as a sensorial and existential milieu. Whereas classical aesthetic texts underscore the artwork’s integral appeal to the senses, contemporary film studies fuse this stance with the corporeal dimension of cinematic perception. Colour theorists, in turn, demonstrate how colour–light constellations carry semantic codes and evoke distinct emotional resonances. Consequently, the viewer’s affective repertoire is orchestrated by the on-screen palette, producing a vibrational field of feeling between the projected image and the bodies in the auditorium.To concretise this framework, the present study investigates the role of the colour palette in generating Stimmung in Nuri Bilge Ceylan’s About Dry Grasses (2023). Purposefully selected, the film is analysed through a body-centred phenomenological method. The analysis aims to identify the systematically constructed moods, the formal strategies that convey these moods to the audience, and the decisive function of colour within those strategies. Findings reveal that the snow-laden blue-grey tones plunge viewers into an oppressive melancholy from the outset, a feeling reinforced by static compositions and prolonged silences. By contrast, sporadic transitions to warm, vivid hues create brief moments of hope and empathy, rhythmically heightening atmospheric tension. The study thus confirms the constitutive role of colour design in forging a collective mood in cinema and demonstrates that colour is one of the key instruments guiding spectators from isolated emotions toward a shared aesthetic experience.

Anahtar Kelimeler

Cinematic colour , attunement , stimmung , aesthetic Experience

Kaynakça

• Aytaş, A. (2020). Televizyonda Görsel Tarih Yazımı. Literatürk
• Bramesco, C. (2023). Colors of Film: The Story of Cinema in 50 Palettes. Frances Lincoln
• Branigan, E. (2017). Tracking color in cinema and art: Philosophy and aesthetics. Routledge.
• Breidenbach, B. (2020). Aesthetic and philosophical reflections on mood: Stimmung and modernity. Routledge.
• Brenkman, J. (2020). Mood and trope: The rhetoric and poetics of affect. University of Chicago Press.
• Brinckmann, C. N. (2014). Color and empathy: essays on two aspects of film. Amsterdam University Press.
• Ceylan, N. B. (Yönetmen). (2023). Kuru otlar üstüne [Film]. NBC Film.
• Chamarette, J. (2012). Phenomenology and the Future of Film. Hampshire: Palgrave Macmillan.
• Deleuze, G. (2014). Sinema 1: Hareket-İmge (çev. S. Özdemir). İstanbul: Norgunk.
• Dewey, J. (1934). Art as experience,. Minton, Balch and Company.
• Dufrenne, M. (1973). The phenomenology of aesthetic experience. Northwestern University Press.
• Eco, U. (1992). Açık Yapıt. (Çev. Y. Şahan), İstanbul:Kabalcı Yayınları.
• Flueckiger, B. (2015). Color and subjectivity in film. In Subjectivity across Media (pp. 145-161). Routledge.
• Gumbrecht, H. U. (2012). Atmosphere, mood, Stimmung: On a hidden potential of literature (E. Butler, Trans.). Stanford University Press.
• Koca, S. (2022). İmgenin doğası ve simülasyon kavramı üzerinden Matrix filmine bakış. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(3), 977–990.
• Ökten, K. H. (2019). Varlık ve zaman: Bir okuma rehberi. Alfa Yayınları.
• Pirselimoğlu, T. (Yönetmen). (2021). Ker [Film]. Gataki Films; Bad Crowd; Arizona Films Productions.
• Pirselimoğlu, T. (Yönetmen). (2017). Yol kenarı [Film]. Mitra Filmcilik; Bad Crowd; Arizona Films Productions.
• Pollmann, I. (2011). Cinematic vitalism—Theories of life and the moving image. The University of Chicago.
• Pomerance, M. (2021). Color it True: Impressions of Cinema. Bloomsbury Publishing USA.
• Sinnerbrink, R. (2012). Stimmung: Exploring the aesthetics of mood. Screen, 53(2), 148-163.
• Sobchack, V. (1992). The address of the eye: A phenomenology of film experience. Princeton University Press.
• Tomlin, A. (2008). Introduction: Contemplating the undefinable. In R. Shusterman & A. Tomlin (Eds.), Aesthetic experience (pp. 1-13). Routledge.
• Yacavone, D. (2014). Film worlds: A philosophical aesthetics of cinema. Columbia University Press.
• Ulutas, S., & Aytaş, M. (2024). The Concept of Stimmung and the Creation of Objective Moods in Movies:“Kerr”(2021) Movie Review. Galactica Media: Journal of Media Studies, 6(4), 286-313.
• Ulutaş, U.,G. & Ulutaş, S. (2023). Katılımcı Sanat Bağlamında Etkileşimli Belgesellerin Estetik Varoluşu. In Can A.& Aytaş M. (Eds.), Belgesel Sinemada Yeni Perspektifler (pp.197-224). Tablet Yayınevi.
• Warner, R. (2017). Orange is the warmest color: mood and chromatic temperature in Robert Altman’s McCabe & Mrs. Miller. New Review of Film and Television Studies, 15(1),24-39.
• Wittgenstein, L., (1977). Remarks on colour. Blackwell.