1960'tan 2016'ya Askeri Darbe ve Muhtıra Metinleri Anlamlar Amaçlar Niyetler ve İdeolojiler

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 2, 7 - 20, 15.02.2016

Ömer Faruk Özcan Yusuf Devran

Öz

Türkiye’nin sivil siyaset kurumları neredeyse her on yılda bir darbeler ve muhtıralarla yeniden dizayn edilmiştir. Bu askeri müdahalelerin gerekçeleri farklı olsa da yöntemleri benzerdir. Hâkim kitle iletişim kanalları yoluyla halkın bilgilendirilmesiyle başlayan darbe süreçlerinden sonra sivil siyaset ancak askeri cuntaların arzuları doğrultusunda yeniden işlev kazanabilmiştir. Darbelerin siyasi, sosyal ve ekonomik etkileri üzerine yapılmış çalışmalar bulunsa da bu müdahaleleri ideolojik anlamda ele alan bir çalışmaya rastlanmamıştır. Darbecilerin iç ve dış kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla ilan ettiği bildiriler bu müdahalelerin ideolojik saiklerine yönelik anlam ve niyetlerin en sarih ifade biçimleridir. Dolayısıyla bu saiklerin ortaya çıkarılması bildiriler yoluyla inşa edilen söylem yapılarını çözümlemeyle mümkün olacaktır. Bu çalışmada 15 Temmuz’da akamete uğratılan son girişim de dâhil olmak üzere darbelerin ve muhtıraların bildirileri bu ideolojik arka planları çözümlemek maksadıyla söylem analizine tabi tutulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Darbe, muhtıra, demokrasi, ideoloji, söylem analizi

Kaynakça

• Ahmad, F. (2007). Bir Kimlik Peşinde Türkiye. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Devran, Y. (2007). 22 Temmuz Bir Dönemin Sonu mu Başlangıcı mı? İstanbul: Sam Yayınları.
• Devran, Y. (2010). Haber Söylem İdeoloji. İstanbul: Başlık Yayın Grubu.
• Dijk, T. A. (1997). Discourse as Structure and Process Discourse Studies:A Multidisciplinary Introduction Volume 1. Sage.
• Fairclough, N. (2003). Dil ve İdeoloji. B. Çoban, & Z. Özarslan içinde, Söylem ve İdeoloji (B. Çoban, Çev., s. 155-172). İstanbul: Su Yayınevi.
• Haberdesin. (2012, Kasım 30). Cemil Çiçek'ten 27 Nisan E-Muhtırasına Cevap. Kasım 18, 2016 tarihinde Dailymotion: http://www.dailymotion.com/video/xvhrbx_cemil-cicek-ten-27-nisan-e-muhtirasina-cevap_news adresinden alındı
• Hukuk Ajansı. (2014, Ağustos 2014). 28 ŞUBAT KARARLARI. Ekim 19, 2016 tarihinde http://www.hukukajansi.com/images/dosyalarim/DAVALAR/28_SUBAT_KARARLARI/28_UBAT_KARARLARI.pdf adresinden alındı
• Hürriyet. (1971, Mart 12). Ordu Ultimatom Verdi "Hükümet Çekilsin". s. 7.
• Kızılkaya, M. (2014, Ağustos 7). Abdullah Gül 367 şartı ve 27 Nisan engelini aşa aşa Çankaya Köşkü’ne çıktı. Ekim 24, 2016 tarihinde Habertürk: http://www.haberturk.com/gundem/haber/977543-abdullah-gul-367-sarti-ve-27-nisan-engelini-asa-asa-cankaya-koskune-cikti adresinden alındı
• Kocabaş, S. (2016, Ekim). 1876'dan 2016'ya 140 Yıllık Resimli Darbeler Tarihi. Derin Tarih Özel Eki.
• Özdemir, H. (1990). Siyasal Tarih 1960-1980. S. Akşin içinde, Türkiye Tarihi 4 Çağdaş Türkiye 1908-1980 (s. 191-264). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Sözen, E. (1999). Söylem "Belirsizlik, Mübadele, Bilgi/Güç ve Refleksivite". İstanbul: Paradigma.
• TBMM Tutanakları. (1980, Eylül 19). Milli Güvenlik Konseyi Tutanaklar Dergisi Cilt 1. 21 Kasım 2016 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/MGK_/d01/c001/mgk_01001001.pdf adresinden alındı
• TSK Basın Açıklaması. (2007, Nisan 27). Ekim 12, 2016 tarihinde www.tsk.tr: http://web.archive.org/web/20090614024445/http://www.tsk.tr/10_ARSIV/10_1_Basin_Yayin_Faaliyetleri/10_1_Basin_Aciklamalari/2007/BA_08.html adresinden alındı
• TSK Basın Açıklaması. (2016, Temmuz 16). Ekim 24, 2016 tarihinde www.tsk.tr: http://web.archive.org/web/20160715233656/http://www.tsk.tr/BasinFaaliyetleri/BA_186 adresinden alındı