ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SÜRECİNDE YEREL BASIN: BOLU ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 92 - 110, 12.12.2019

Selami Özsoy

Öz

Basın,
kamuoyunun oluşmasında ve etkilenmesinde tarihin her döneminde rol oynamıştır.
Türkiye’nin de demokrasi tarihine bakıldığında siyasiler, basın aracılığıyla
kamuoyu oluşturmayı amaçlarken, basın da kendisini iktidara göre
konumlandırmıştır. Tek parti döneminde İstanbul ve Ankara’da basılan gazeteler
gibi yerel basın da çoğunlukla iktidarın yanında bir söylem kullanmıştır. Bu
çalışmada tek parti döneminden çok partili döneme geçiş sürecinde Bolu’da
yayınlanan gazeteler incelenmiştir. Bolu’da 1913’te kurulan vilayet matbaası
ile yayına başlayan Bolu’nun vilayet gazetesi “Bolu”, 1974 yılına kadar
yayınını sürdürmüştür. Cumhuriyetin kuruluşundan 1946 yılına kadar Bolu’da Bolu
vilayet gazetesinden başka gazete yayınlanmamıştır. Bolu gazetesi, tek parti
döneminde hükümetin genel politikasını destekleyen bir tutum sergilemiştir.
Gazete, şehrin yöneticilerinin icraatını anlatmaya ve açık övgüye dayalı bir
söylem kullanmıştır. Bolu gazetesinde CHP’ye açık destek veren Kurun ve Ulus
gibi gazetelerin reklamlarına da yer verilmiştir. 1946 yılından sonra dönemin
iktidarını destekleyen, sahip ve yöneticilerinin aynı zamanda CHP il yöneticisi
olduğu Yeşil Bolu ve ardından Güzel Bolu gazeteleri yayınlanmıştır. Bu
gazeteler için Cumhuriyet Halk Partisi doğrudan para ve kâğıt yardımı
yapmıştır. Sonuç olarak çok partili hayata geçişin ardından
yayınlanan gazetelerle basın ortamı çok sesliliğe kavuşmuş, halkın daha farklı
kaynaktan haber alabilmesi sağlanmıştır. Ancak iktidarlar değişse de siyasi
iradenin basın üzerinde etki kurma isteğinde bir değişiklik olmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Tarih, Basın, Demokrasi

Kaynakça

• Albayrak, Mustafa (2004). Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960). Ankara: Phoneix Yayınevi.
• Aliefendioğlu, Yılmaz (2005). Temsili Demokrasinin “Seçim” Ayağı, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 60, ss. 71-96.
• Arabacı, Caner (2008) Basın Birliği, içinde: Zülfikar Damlapınar (Ed.) Medya ve Siyaset (ss.79-145). Konya: Eğitim Kitabevi.
• Bağce, Emre (2016). Milli Şef Döneminde İktidar-Basın İlişkisi, içinde: Tolga Yazıcı (Ed.) 1923-1946: Tek Partili Dönem Medya ve Siyaset (ss. 87-126). Kocaeli: Volga Yayıncılık.
• Demir, Şerif (2012). İktidar-Basın İlişkilerinin Türkiye’de Görünümü (1918-1960). International Journal of Social Science, 5 (6), 119-137.
• Eroğul, Cem (2003). Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi. İstanbul: İmge Kitabevi.
• İnuğur, Nuri (1992). Türk Basın Tarihi. İstanbul: Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Yayını.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (1984). Politikada 45 Yıl. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karpat, Kemal (2010). Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kocabaşoğlu, Uygur; Birinci, Ali (1995). Osmanlı Vilayet Gazete ve Matbaaları Üzerine Gözlemler, Kebikeç, Sayı 2.
• Koloğlu, Doğan (2003). Osmanlı’dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi. İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Koloğlu, Doğan (1993). Türk Basını Kuvayi Milliye’den Günümüze. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.
• Koyukan, Bilge Recep (1995). Anadolu Basını Hakkında İstatistiki Gözlemler. Kebikeç Dergisi, 2, 165-172.
• Lüleci, Yalçın (2016). Tek Parti Döneminde İktidar ve Basın, içinde: Tolga Yazıcı (Ed.) 1923-1946: Tek Partili Dönem Medya ve Siyaset (ss. 52-86). Kocaeli: Volga Yayıncılık.
• Oral, Fuat Süreyya (1973). Cumhuriyet Basın Tarihi 1923-1973. Ankara: Sanayi Nefise Matbaası Ankara.
• Özbay, Cahit (2014). Dünyada ve Osmanlı’da Basının Tarihsel Gelişimi. İstanbul: Doğu Kitabevi.
• Yeşil, Ahmet (1988). Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Yeşilçayır, Neşe (2011). Çok Partili Döneme Geçiş Sürecinde Türk Basını. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 27(79): 131-192.
• Yıldız, Nuran (1997). Demokrat Parti ve Basın. AÜ SBF Dergisi (Yıllık), 51, 481-505.