ULUSLARARASI ENFORMASYON AKIŞINDA DENGESİZLİĞE SEBEP OLAN ETKENLER

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 59 - 91, 12.12.2019

Vefalı Enserov

Öz

Bir uluslararası
iletişim sorunu olarak 1960’lı yıllardan itibaren fark edilmeye başlanan tek
taraflı enformasyon akışı, bilim çevreleri tarafından yapılan tartışmalarla
uzun süre dünya gündeminde yer edinmiştir. Ekonomisi güçlü gelişmiş kapitalist
ülkelerden gelişmekte olan ve gelişmemiş ülkelere yönelik tek yönlü bir seyir
izleyen uluslararası enformasyon akışının gelişmekte olan ve gelişmemiş ülkeler
üzerinde olumsuz etkilere neden olduğu, özellikle UNESCO çerçevesinde
hazırlanan MacBride Komisyon Raporu gibi çeşitli çalışmalarla kanıtlanmıştır.
Böylece UNESCO da dâhil olmak üzere farklı uluslararası örgütler çeşitli
toplantı, seminer ve konferanslar düzenleyerek söz konusu enformasyon akışı sorununun
çözümü arayışına girmişlerdir.

Yeni Dünya
Enformasyon ve İletişim Düzeni tartışmalarını da beraberinde getiren bu
iletişim sorununun sebepleri de doğal olarak merak konusu olmuştur. İşbu
çalışmada uluslararası iletişim alanındaki tek taraflı enformasyon akışı
sorununa sebep olan etkenlerin araştırılması amaçlanmıştır. Bu anlamda,
iletişim alanındaki teknolojik gelişmelerden “serbest enformasyon akışı”
kuralına, uluslararası iletişimdeki tekelleşmelerden uluslararası haber
ajanslarına, küresel medya istasyonları ve reklam şirketlerine kadar tek yönlü
enformasyon akışına neden olduğu düşünülen etkenler incelenerek konuya açıklık
getirilmiştir.

Farklı yorumlara
ve bilimsel verilere dayanarak tartışılan söz konusu etkenlerin dengesiz
enformasyon akışını oluşturan ve bu yönde süreci hızlandıran sebepler olarak
kanıtlandığı bu çalışmada, literatür taraması yöntemi kullanılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Enformasyon Akışı, Serbest Enformasyon Akışı, İletişimde Tekelleşme, Uluslararası Haber Ajansları

Kaynakça

• Aksun, G. (1997). Günümüz İletişim Sistemlerindeki Gelişmeler ve Doğurduğu Sorunlar. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 6.Aldoğan, Y. (1983). Uluslararası Haber Dolaşımının Yapısı, Sorunları ve Çözüm Önerileri. Dış Politika Basını ve Basında Dış Politika. Hürriyet Vakfı Eğitim Yayınları: 6.Alemdar, K., Kaya, R. (1993). Radyo-Televizyonda Yeni Düzen. Ankara: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği. Baldini, M. (1996). İletişim Tarihi. (Çev: Batuş, G.). İletişim YayınlarıBalle, F., Eymery, G. (1995). Yeni Medyalar. (Çev: Şakiroğlu, M. S.) 2. Basım. İstanbul: İletişim Yayınları.Başaran, F. (2000). İletişim ve Emperyalizm. Ankara: Ütopya Yayınları. Belsey, A., Chadwick, R. (1998). Medya ve Gazetecilikte Etik Sorunlar. (Çev: Türkoğlu, N.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.Bennett, W. L. (2000). Politik İllüzyon ve Medya. (Çev: Say, S.). İstanbul: Nehir Yayınları.Beşirli, P. ve d. (Nisan 2000). Sayısal Televizyon Yayıncılığı (DVB). Alternatif Medya Dergisi. 3. Bıçakçı, İ. (2001). İletişim Dünyamız. İstanbul: MediaCat Yayınları.Bostancı, N. (1986-1987). Evrensel Kültüre Doğru mu?. Gazi Üniversitesi, Basın Yayın Yüksekokulu Dergisi. 8-9. Burton, G. (1995). Görünenden Fazlası (Medya Analizlerine Giriş). (Çev: Dinç, N.). İstanbul: Alan Yayınları. Büyükbaykal, C. I. (2005). Uluslararası Televizyon Yayıncılığı ve CNN. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 22.Castells, M. (2006). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür. Cilt: 2, (Çev: Kılıç, E.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.Dağdeviren, E. (1990). Uydu İle İletişim. İstanbul: Dünya Yayınları.Demiray, U. (Mart 2000). Hep mi Tekelleşme: Tekelleşme Medyanın Kaderi mi?. Alternatif Medya Dergisi. 2. Demirer, T., Akyol, H. (1996). Canavarlaşan Medya. İstanbul: Yorum Yayınları. Duran, R. (1999). Burası Dünya Polis Radyosu!. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Erdoğan, İ. (1997). İletişim Egemenlik Mücadeleye Giriş. Ankara: İmge Yayınları.Erdoğan, İ. (1995). Uluslararası İletişim Dünyanın Çarpık Düzeni. İstanbul: Kaynak Yayınları.Eyüboğlu, E. (1999). İletişim, Siyaset, İktidar, Medya, Medya Gücü ve Demokratik Kurumlar. (Haz: Alemdar, K.). İstanbul: AFA Yayınları.Gezgin, S. (1997). Multimedya. İstanbul Üniversitesi, İletişim Fakültesi Dergisi. 5.Girgin, A. (2002a). Uluslararası İletişim Haber Ajansları ve A.A. İstanbul: Der Yayınları.Girgin, A. (2002b). Uluslararası Haber Ajansları. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 12, Cilt: 1Girgin, A. (2000). Yazılı Basında Haber ve Habercilik “Etik”i. İstanbul: İnkılâp Yayınları.Göksel, A. B. (Şubat 1993). Kitle İletişim Araçlarının Olumlu ve Olumsuz Etkileri. Düşünceler Dergisi. 6.Gönenç, Ö. (2004). Uluslararası Haber Dolaşımındaki Dengesizlikler ve Nedenleri. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 20.Görgün, A. (1995). İngiltere ve BBC, Uluslararası İletişim (Haz: Öngören, G.). İstanbul: Der Yayınları.Güçdemir, Y. (2002). Enformasyon Toplumu ve Küreselleşme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 13.Herman, E.S. (2004). Medyada İkiyüzlülük, Propaganda Çağında Haberleri Deşifre Etmek. (Çev: Nirven, N.). İstanbul: Çiviyazıları Yayınevi.Ilgaz, C. (1999). Uluslararası Haberleşme Sistemi ve Az Gelişmiş Ülkeler. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 9.İlal, E. (1997). İletişim, Yığınsal İletim Araçları ve Toplum. İstanbul: Der Yayınları.İnceoğlu, G. Y. (2004). Uluslararası Medya, Medya Eleştirileri. İstanbul: Der Yayınları.İnceoğlu, Y. (1997). Uluslararası Medya. İstanbul: Der Yayınları.İnceoğlu, G. Y. (1994a). Çeşitli Ülkelerde Medya. İstanbul: Der Yayınları.İnceoğlu, Y. (1994b). ABD’de Medya. İstanbul: Der Yayınları.İspirli, M. (2000). Medya Gerçeği ve Haberciler. Ankara: Akçağ Yayınları.Jeanneney, J.N. (1998). Başlangıcından Günümüze Medya Tarihi, İstanbul: Yapı-Kredi Yayınları.Kaldiyarov, D., Muhambetov, A. (2000). Uluslararası Enformasyon Sistemleri. (Çev. ve haz: Yepa Ltd. Şti.). Kazakistan El-Farabi Milli Devlet Üniversitesi.Karaca, H. (Mayıs 2002). Ragıp Duran: Medya Dönemi Çağı, Aynı Zamanda Tekelleşme Çağıdır (Röportaj). Editör Dergisi. 1.Kaypakoğlu, S. (2004). Küresel Medya ve Kültürel Değişim. İstanbul: Naos Yayınları.Kaypakoğlu, S. (2000). Kimlik Sorunları ve İletişim. İstanbul: Der Yayınları.Keane, J. (1999). Medya ve Demokrasi. (Çev: Şahin, H.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.Kot, A. (Eylül-Ekim 1996). Küreselleşmeye ve Medyaya Dair Bazı Notlar. Yeni Türkiye Dergisi. 11.Köker, E. (1998). Politikanın İletişimi, İletişimin Politikası. Ankara: Vadi Yayınları.Lorimer, R., O’donnell, E. (1997). Yayıncılıkta Globalleşme (Küreselleşme) ve Uluslararasılaşma. (Çev: Çetin, Z.). İstanbul Üniversitesi İletişim Dergisi. 6. Matelski, M. J. (1996). TV Haberciliğinde Etik. (Çev: Düzgören, B. Ö.). Yapı Kredi Yayınları.Mattelart, A. (Ekim 1999). Şebekelerin Küreselleşmesinin Getirdikleri. (Çev: Odabaş, B.). Marmara İletişim Dergisi. 10. Mattelart, A. (1995). Beyin İğfal Şebekesi, Uluslararası Reklamcılık. (Çev: Gürbüz, I.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.Mattelart, A. (2001). İletişimin Dünyasallaşması. (Çev: Yücel, H.). İstanbul: İletişim Yayınları. Medyada Tekelleşme (1996). (Sunum: Prof. Dr. Taner Berksoy, 7 Şubat 1995), Basın Kendini Sorguluyor. İstanbul: Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.Medyada Tekelleşme (1996). (Sunum: Prof. Dr. Çetin Özek, 7 Şubat 1995). Basın Kendini Sorguluyor. İstanbul: Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Yayınları. Mestrovic, S. G. (1999). Duyguötesi Toplum. (Çev: Yılmaz, A.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.Mutlu, E. (Ocak- Şubat- Mart 2001). Globalleşen Medya. Karizma Dergisi. 5. Öksüz, S. (2003). Küreselleşmede Nasıl Bir Medya Düzeni!. Ankara: Star Ajans Matbaacılık.Özbudun, S. ve d. (2007). İmparatorun Soytarısı Egemen Medya, Ankara: Ütopya Yayınevi.Özcan, Z. (1983). Uluslararası Haberleşme ve Azgelişmiş Ülkeler, Ankara: Dayanışma Yayınları.Özdemir, S. (1998). Medya Emperyalizmi ve Küreselleşme. İstanbul: Timaş Yayınları.Pembecioğlu, N., A. (1995). Uluslararası Yayıncılık ve Uluslararası Reklamcılık. Uluslararası İletişim (Haz: Öngören, G.). İstanbul: Der Yayınları.Ramonet, I. (2000). Medyanın Zorbalığı. (Çev: Derman, A.). İstanbul: Om İletişim Yayınları. Rigel, N. (2000). İleti Tasarımında Haber. İstanbul: Der Yayınları. Sarı, Y. (1995). Uluslararası İletişim Teknolojisi, Uluslararası İletişim (Haz: Öngören, G.). İstanbul: Der Yayınları.Shawcross, W. (1994). Medya İmparatoru Rupert Murdoch (Yaşam ve Yükseliş Öyküsü). (Çev: Şener, İ). İstanbul: Sistem Yayınları.Schiller, H. (1993). Zihin Yönlendirenler. (Çev: Cerit, C.). İstanbul: Pınar Yayınları.Seçim, F., Turhan, S. (1994). Haber Ajansları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.Sönmezışık, N. (1995). CNN: Bir Numaralı Haber Kanalı, Uluslararası İletişim (Haz: Öngören, G.). İstanbul: Der Yayınları.Sözen, E. (1997). Medyatik Hafıza. İstanbul: Timaş Yayınları.Tekinalp, Ş. (1990). Elektronik Kitle İletim ve Değişim, İstanbul: Beta Yayınları.Tekinalp, Ş. (2003). Camera Obscura’dan Synopticon’a Radyo Televizyon. İstanbul: Der Yayınları.Tokgöz, O. (2003). Temel Gazetecilik. 5. Baskı, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.Turam, E. (1994). Medyanın Siyasi Hayata Etkileri, İstanbul: İrfan Yayınları. Usluata, A. (1995). İletişim. İstanbul: İletişim Yayınları.Uzayda Hangi Ülkenin Kaç Uydusu Var?. www.amerikabulteni.com/2016/08/15/uzayda-hangi-ulkenin-kac-uydusu-var/. Amerikabulteni.com (2016). (ET: 12.08.2018).Vasseur. F. (1993). Geleceğin Medyaları. (Çev: Üstün G.) İstanbul: İletişim Yayınları.Yengin, H. (1994). Ekranın Büyüsü. İstanbul: Der Yayınları.