SOSYAL MEDYADA GÜVEN VE TEYİT: SOSYAL MEDYA KULLANIM SIKLIĞI BAĞLAMINDA BİR İNCELEME

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 32 - 52, 01.05.2021

İbrahim Halil Yaşar Yusuf Zafer Can Uğurhan

https://doi.org/10.47107/inifedergi.856506

Cited By: 4

Öz

Sosyal medya küresel anlamda bireyleri birbirine bağlayan, bireysel kitle yayıncılığına izin vererek sıradan insanların seslerini duyurmalarına aracılık etmekte ve bireyi kullanıcı olarak daha aktif ve katılımcı bir hale getirebilmektedir. Milyonlarca kitlesel yayıncı, sosyal medya platformları aracılığıyla bireysel olarak haber üretebilmektedir. Geleneksel medyayla kıyaslandığında denetim sınırlı olduğu için anonim bir haber kaynağı olarak sosyal medyayı değerlendirmek mümkündür. Diğer taraftan, toplumsal olaylar ve sokak hareketleri gibi durumların yaşandığı dönemlerde yalan ve sahte haberler, sosyal medyada sıkça karşılaşılan bir durumdur. Dolayısıyla sosyal medya platformlarının yalan haberlere kaynaklık etmesi, kurumsal veya bireysel anlamda endişe konusu olmaktadır. Bu noktada dezenformasyon ve yalan haberlerin yaygınlaşması neticesinde kullanıcıların doğru enformasyona ve habere ulaşabilmeleri adına maruz kaldıkları haberleri teyit ettirmeleri ön plana çıkmaktadır. Kesitsel tarama modeli kullanılarak yapılan bu çalışmada da Türkiye’de 2020 yılı itibariyle en fazla kullanılan beş sosyal medya platformunun kullanıcılar tarafından kullanım sıklıklarının incelenmesi ve ilgili çerçevede kullanıcıların kurumsal ve bireysel güvenlerinin yanı sıra teyit davranışlarının irdelenmesi amaçlanmıştır. Öte yandan, incelemeler gerçekleştirilirken kullanıcıların bu platformları kullanım sıklıkları kümelendirilmiş ve kullanım sıklık düzeyleri açısından kurumsal ve bireysel güven ile teyit davranışının nasıl değişim gösterdiğinin anlaşılması istenmiştir. Ayrıca kullanıcıların demografik özelliklerinin, teyit davranışında nasıl bir etkiye sahip olduğu da mercek altına alınmıştır. Böyle yapılarak kullanıcıların teyit davranışı güven, kullanım sıklığı ve demografik özellikler çerçevesinde sorgulanmaya çalışılmıştır. Elde sonuçlar WhatsApp’ın kullanıcılar tarafından en çok kullanılan bir sosyal medya platformu olduğunu göstermiştir. Kurumsal güvenin bireysel güvene kıyasla daha fazla olduğu görülürken kullanıcıların teyit davranışını da sıklıkla gerçekleştirdikleri tespit edilmiştir. Sosyal medya platformlarını daha fazla sıklıkta kullanan kullanıcıların ise kurumsal ve bireysel güvene daha fazla sahip oldukları bulunmuştur. Son olarak, teyit davranışı üzerinde kurumsal ve bireysel güven ile eğitim durumunun negatif bir etkiye sahip olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal medya, Güven, Teyit, Kullanım Sıklığı

TRUST AND VERIFICATION ON SOCIAL MEDIA: A STUDY IN THE CONTEXT OF SOCIAL MEDIA USAGE FREQUENCY

Öz

Social media connecting individuals globally, allow voices of the people to be heard loudly since they provided individual mass broadcasting, and as a result make it possible for individuals to be more active and participatory online users. Millions of mass broadcasters can individually produce news by means of social media platforms. Therefore, it is possible to analyze social media as an anonymous news source since the control mechanism on the social media is limited compared to traditional media. On the other hand, in times of social unrest and protest movements, disinformation and fake news on the social media are common. Thus, the sources of the fake news on social media platforms is a matter of institutional or individual concern. At this point, due to the spread of misinformation and fake news, checking and verifying the news users are exposed to, in order to reach for the correct information and news becomes paramount. In this study, a cross-sectional survey research was employed to examine the usage frequency of the most popular social media platforms in Turkey. It was aimed to investigate the users’ institutional and individual trust as well as their verification behavior. Furthermore, users’ usage frequency of the platforms was clustered and the effect of the users’ demographic characteristics on the verification behavior was also analyzed. In this way, users’ verification behavior was investigated in terms of trust, usage frequency and demographic characteristics. The results demonstrated that WhatsApp was the most used (popular) social media platform. While institutional trust was observed to be higher than individual trust, results also demonstrated that the users frequently performed verification behavior. Similarly, findings demonstrated that the users who used social media platforms more frequently than the other users, had more institutional and individual trust. Finally, it was determined that institutional and individual trust as well as educational degree had a negative effect on the verification behavior.

Anahtar Kelimeler

Social Media, Trust, Verification, Usage Frequency

Kaynakça

• Algül, A., ve Sütçü, C. S. (2015). Değişen haber algısı: Kullanıcılar sosyal medyada haberleri nasıl değerlendiriyorlar. Global Media Journal TR Edition, 6(11), 18-34.
• Altincik, H. (2020). Halkla ilişkiler perspektifinden medya ve yerel yönetim ilişkisi. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Arifin, W. N. (2015). The graphical assessment of multivariate normality using SPSS. Education in Medicine Journal, 7(2), 71-75.
• Aydemir, A. (2020). Toplumsal hareketler ve sosyal medya. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Bal, H. (2016). İletişim sosyolojisi sosyal iletişim, kitle iletişimi, elektronik iletişim. Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Balcı, Ş., ve Bekiroğlu, O. (2014). Medyanın kritik ve süreğen dönemeci: Üniversite öğrencilerinin gözünden medya haberlerinin güvenilirliği. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 8(2), 192-217.
• Başaran, Y. K. (2017). Sosyal bilimlerde örnekleme kuramı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 47(5), 480-495.
• Bayraktutan, G., Binark, M., Çomu, T., Doğu, B., İslamoğlu, G., ve Aydemir, A. (2014). Siyasal iletişim sürecinde sosyal medya ve Türkiye’de 2011 genel seçimlerinde Twitter kullanımı. Bilig, 68, 59-96.
• Bode, L., and Vraga, E. K. (2015). In related news, that was wrong: The correction of misinformation through related stories functionality in social media. Journal of Communication, 65(4), 619-638.
• Chen, X., Sun, M., Wu, D., and Song X. Y. (2019). Information-sharing behavior on WeChat moments: The role of anonymity, familiarity, and intrinsic motivation. Frontiers in Psychology, 10, 1-15. doi: 10.3389/fpsyg.2019.02540
• Cowles, D. L. (1997). The role of trust in customer relationships: asking the right questions. Management Decision, 35(4), 273-282.
• Creswell, J. W. (2014). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. New York: Pearson.
• Çömlekçi, M. F. (2019). Sosyal medyada dezenformasyon ve haber doğrulama platformlarının pratikleri. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 7, 1549-1563.
• Çömlekçi, M. F., ve Başol, O. (2019). Sosyal medya haberlerine güven ve kullanıcı teyit alışkanlıkları üzerine bir inceleme. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 30, 55-57.
• De-Laguno-Alarcon, C., Sierra-Herrezuelo, P., and Rojas-de-Gracia, M. (2019). Results-oriented influencer marketing manual for the tourism industry. In K. Mezghani ve W. Aloulou (Eds.), Business transformations in the era of digitalization (p. 249-275). Hershey: IGI Global. doi: 10.4018/978-1-5225-7262-6.ch014
• Digital 2020 Turkey, https://www.slideshare.net/DataReportal/digital-2020-turkey-january-2020-v01, Erişim Tarihi: 13.09.2020.
• Djafarova, E., and Trofimenko, O. (2019). “Instafamous” – credibility and self-presentation of micro-celebrities on social media. Information, Communication & Society, 22(10), 1432-1446.
• Djafarova, E., and Rushworth, C. (2017). Exploring the credibility of online celebrities’ Instagram profiles in influencing the purchase decisions of young female users. Computers in Human Behavior, 68, 1–7. doi:10.1016/j.chb.2016.11.009
• Erdoğan, B. Z., Özata, F. Z., Doğan, S., ve Şaşmaz, A. (2017). Konum tabanlı mobil Swarm uygulaması üzerinden paylaşım motivasyonlarının incelenmesi. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 9(2), 379-400. Erişim adresi: http://betadergi.com/ttad/yonetim/icerik/makaleler/151-published.pdf
• Eren, V., ve Aydın, A. (2014). Sosyal medyanın kamuoyu oluşturmadaki rolü ve muhtemel riskler. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(1), 197-205.
• Erkan, G., ve Ayhan, M. (2018). Siyasal iletişimde dezenformasyon ve sosyal medya: Bir doğrulama platformu olarak Teyit.org. Akdeniz İletişim Dergisi, 29, 202-223.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. UK: Sage.
• Filibeli T. E., ve Şener, O. (2019). Manipüle edilmiş enformasyonel bir vitrin ve popülist bir enformasyon alanı olarak Twitter. Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 6(2), 492-515.
• Göncü, S. (2018). Kullanımlar ve doyumlar yaklaşımı çerçevesinde y kuşağının WhatsApp kullanımı üzerine bir inceleme. TRT Akademi, 6(3), 592-612.
• Güngör, N. (2016). İletişim kuramlar yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., and Anderson, R. E. (2014). Multivariate data analysis. New York: Pearson.
• Hermida, A., Fletcher, F., Korell, D., and Logan, D. (2012). Share, like, recommend: Decoding the social media news consumer. Journalism Studies, 13(5-6), 815-824.
• Kalaycı, Ş. (2017). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Dinamik Akademi Yayın Dağıtım.
• Kara, T. (2013). Sosyal medya endüstrisi. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Karaman, M., ve Önder, M. (2017). Yurttaş gazeteciliğinin ana akım medyaya etkisi: Whatsapp ihbar hatları örneği. Erciyes İletişim Dergisi, 5(2), 164-180. doi: 10.17680/erciyesakademia.312528
• Kavaklı, N. (2019). Yalan haberle mücadele ve internet teyit/doğrulama platformları. Erciyes İletişim Dergisi, 6 (1), s.663-682.
• Kılıç, D., ve İspir, N. B. (2020). Sosyal medya haber içeriklerine güven ve kullanıcı motivasyonları. E-Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli Dergisi, 28(1), 266-285.
• Kılınç, O., ve Arıcı, A. (2020). Sosyal ağlarda büyük veri: Teknoloji markaları üzerine bir araştırma. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 58, 201-240.
• Kim, J., Namkoong, K., and Chen, J. (2020). Predictors of online news-sharing intention in the U.S and South Korea: An application of the theory of reasoned action. Communication Studies, 71(2), 315-331. doi: 10.1080/10510974.2020.1726427
• Knapp, H. (2018). Intermediate statistics using SPSS. USA: Sage.
• Köseoğlu, Y., ve Al, H. (2014). Bir siyasal propaganda aracı olarak sosyal medya. Akademik İncelemeler Dergisi, 8(3), 103-125. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/akademikincelemeler/issue/1543/18945
• Kutlu, A., ve Doğan, E. (2020). Kesin Bilgi, yayalım: Hakikat sonrası çağda yalan haberlere ilişkin y kuşağının tutum ve davranışları. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 34, 83-101. DOI: 10.31123/akil.696515
• Lee, C. S., and Ma, L. (2012). News sharing in social media: The effect of gratifications and prior experience. Computers in Human Behavior, 28(2), 331-339. doi: 10.1016/j.chb.2011.10.002
• Müller, J., and Christandl, F. (2019). Content is king – But who is the king of kings? The effect of content marketing, sponsored content & user-generated content on brand responses. Computers in Human Behavior, 96, 46-55. doi:10.1016/j.chb.2019.02.006
• Nah, S., Namkoong, K., Record, R., and Van Stee, S. K. (2017). Citizen journalism practice increases civic participation. Newspaper Research Journal, 38(1), 62–78. doi: 10.1177/0739532917698444
• Palekar, S., and Sedera, D. (2018). Influence of social broadcasting networks on news consumption. Australasian Journal of Information Systems, 22, 1-29. Erişim adresi: https://journal.acs.org.au/index.php/ajis/article/download/1707/828
• Pallant, J. (2011). SPSS survival manual: A step-by-step guide to data analysis using SPSS. New York: Open University Press.
• Salgado, S., and Bobba, G. (2019). News on events and social media: A comparative analysis of Facebook users’ reactions. Journalism Studies, 20(15), 2258-2276. doi: 10.1080/1461670X.2019.1586566
• Segado-Boj, F., Diaz-Campo, J., and Redondo, R. Q. (2019). Influence of the “news finds me” perception on news sharing and news consumption on social media. Communication Today, 10(2), 90-104. Erişim adresi: https://www.communicationtoday.sk/wp-content/uploads/07.-SEGADO-BOJ-et-al.-%E2%80%93-CT-2-2019.pdf
• Su. M., Liu, J., and McLeod, D. M. (2019). Pathways to news sharing: Issue frame perceptions and the likelihood of sharing. Computers in Human Behavior, 91, 201-210. doi: 10.1016/j.chb.2018.09.026.
• Şentürk Ş. D. (2017). 60 Yaş üstü bireylerin sosyal ağlarda yer alma motivasyonları: Facebook örneği. e-Journal of New Media/Yeni Medya Elektronik Dergi, 1(2), 183-195.
• Thompson, N., Wang, X., and Daya, P. (2019). Determinants of news sharing behavior on social media. Journal of Computer Information Systems, 60(6), 593-601. doi: 10.1080/08874417.2019.1566803
• Ünal, R. (2019). Anaakım medyada kullanıcı türevli içeriğin izini sürmek: NTV ve Star TV Whatsapp ihbar hatları üzerine bir inceleme. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 34-43. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/meusbd/issue/49378/586961
• Yaşar, İ. H. (2020). Sosyal medya ve siyaset. Ankara: Orion Akademi.
• Youn, S., and Wonsun Shin, W. (2020). Adolescents’ responses to social media newsfeed advertising: the interplay of persuasion knowledge, benefit-risk assessment, and ad scepticism in explaining information disclosure. International Journal of Advertising, 39(2), 213-231, doi: 10.1080/02650487.2019.1585650