KULLANIMLAR VE DOYUMLAR KURAMI ÇERÇEVESİNDE TELEVİZYON İZLEME ALIŞKANLIKLARI VE MOTİVASYONLARI

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 450 - 476, 30.11.2021

Ayşe Yavuz , Ahmet Tarhan

https://doi.org/10.47107/inifedergi.885973

Öz

Günümüzde gelişen teknolojik imkânlar, hem yeni kitle iletişim araçları ve ortamları sağlamış hem de geleneksel kitle iletişim araçlarına yenilikler katmıştır. Bu araçlar içeriklerini, fiziksel özelliklerini, hitap ettiği kitleyi teknolojik gelişmeler sayesinde yenilemiş değişen toplum ihtiyaçlarına cevap verebilir hale getirmiştir. Televizyon, bu yeniliklere en çok yer veren, toplumu etkileme gücü ve etki alanı oldukça geniş olan bir kitle iletişim aracıdır. Ayrıca geleneksel kitle iletişim araçları arasında bireyler tarafından en çok tercih edilme özelliğine sahiptir. Televizyonun bu özellikleri sayesinde kitle iletişim araştırmalarında pek çok çalışmaya konu olması da kaçınılmazdır.

Bu çalışma bireylerin televizyon izleme motivasyonlarını Kullanımlar ve Doyumlar Kuramı açısından belirlemeyi amaçlamıştır. Araştırmanın evreni Konya’da yaşayan ve televizyon izleme davranışını gösteren bireylerdir. Evreni temsilen anketler, 500 kişi üzerinde uygulanmıştır. Bu kişilerden elde edilen verilerle betimsel istatistikler yapılmıştır. Veriler sonucunda bireylerin en çok tercih ettiği geleneksel kitle iletişim aracının televizyon olduğu ve televizyonun daha çok bilgilenme amaçlı izlendiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca katılımcıların televizyon izleme davranışları demografik özelliklerine göre farklılık göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

iletişim, kitle iletişimi, televizyon, Kullanımlar ve Doyumlar Kuramı, motivasyon

Kaynakça

• Atkin, David J, Greenberg, Bradley S., Baldwin, Thomas F. (1990). “The Home Ecology of Children‟s Television Viewing: Parental Mediation and the New Video Environment”, Journal of Communication, Philadelphia (40), 1.
• Aydın, Nurullah (2009). İletişim ve Seçim Kazanma Stratejileri (1. Baskı). İstanbul: Kum Saati Yayın Dağıtım.
• Aziz, Aysel (2010). İletişime Giriş (Genişletilmiş 3. Baskı). İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Berger, Arthur Asa (2011). Media Analysis Techniques, Fourth Edition, Sage Publications Ltd, London, s.126-128.
• Bryant, J. Heath R.L. (2000). Human Communication Theory and Research: Concepts, Contexts and Challenges, London: Lawrence Erlbaum Associates Publishers Bryant, Jennings and Miron, Dorina (2004). Theory and Research in Mass Communication, Journal of Communication, 54 (4): 662-704.
• Burgoon, Jude., Burgoon, Michael ve Atkins, Charles. (1982). The World of the Working Journalist. New York: Newspaper Advertising Bureau.
• Cereci Sedat (1996). Televizyonun Sosyolojik Boyutu, Şule Yayınları, İstanbul.
• Cereci, Sedat (1992). Büyülü Kutu Büyülenmiş Toplum, Şule Yayınları, İstanbul.
• Çakır, Vedat ve Bozkurt, Önder (2014). Televizyon İzleme Alışkanlıkları, Motivasyonları Ve Trt 6: Hakkâri Örneği, Global Media Journal: TR Edition 4 (8), Spring. 61-81.
• Çakır, Vedat. (2005). Bir Sosyal Etkinlik Olarak Eğlence ve Televizyon: Konya Örneği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Çiçek, Sefa Eyyüp (2011), Akademisyenlerin Televizyon Reklamlarına Yönelik Motivasyonları Üzerine Bir Araştırma, Konya: Selçuk Üniversitesi SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Devran, Yusuf (2004). Siyasal Kampanya Yönetimi-Mesaj, Strateji ve Taktikler, İstanbul: Odak İletişim.
• Dilber, Fadime (2012). Seçmenlerin Kitle İletişim Araçlarından Aldığı Siyasal İçerikli Bilgilerden Etkilenme Düzeyi; Karaman İli Seçmenleri Üzerine Bir Alan Araştırması, Gümüşhane Üniversitesi, İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, C.1,S.4, s.83-105.
• Elden, Müge (2009). Reklam ve Reklamcılık, İstanbul: Say Yayınları.
• Ellialtı, Murat (2011). Türkiye Cumhuriyeti Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Televizyon Kuruluşlarında Halkla İlişkiler Uygulamaları, Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Erdoğan, İrfan (2011). İletişimi Anlamak, Pozitif Matbaacılık,4.Baskı, Ankara.
• Erdoğan, İrfan ve Alemdar, Korkmaz (1990). İletişim ve Toplum Kitle İletişim Kuramları Tutucu ve Değişimci Yaklaşımlar, İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Erdoğan, İrfan ve Alemdar, Korkmaz (2010). Öteki Kuram, Ankara: Erk Yayınları Erkebay, Nurdoğan (1988). Televizyon Yayın Teknolojisindeki Gelişmeler ve Türkiye, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Folkerts, Jean ve Stephen Lacy (2004). The Media In Your Life. USA: Pearson Inc.
• Gülnar ve Balcı (2010). Yabancı Uyruklu Üniversite Öğrencileri Arasında Kültürleşme ve Televizyon İzleme Motivasyonları
• Gürocak, Kutay (2013). Toplumsal Davranışlara Etkisi Açısından Kitle İletişim Araçlarının Stratejik Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Hart, Andrew (1992). “Understanding Television Audiences”, Journal of Educational Television, Vol. 18, Issue 1. Database: Communication & Mass Media Complete.
• Hart, Jeffrey A. (2004). Technology, Television and Competition: The Politics of Digital TV, New York, Cambridge University Press.
• Karaküçük Suat (1992). ‘‘Sporun Topluma Yaygınlaştırılması Bakımından Televizyon Programlarının Etkinliği’‘, Gazi Üniversitesi, Spor Bilimleri Dergisi, Ankara, 1992, ss. 2-5. Kars, Neşe (2003). Herkes İzlesin, Derin Yayınları, İstanbul.
• Katz, Elihu, Bulumler, Jay and Gurevitch, Michael (1974). “ Utilization of Mass Communication by Individual”. İçinde Jay Blumler, ve Elihu Katz (Ed.) The Uses of Mass Communicstions: Current Perspectives on Gratification Research. Beverly Hills: Sage
• Kazancı, Metin (2009). Kamuda ve Özel Kesimde Halkla İlişkiler (8. Baskı), Ankara: Turhan Kitabevi.
• Kılıç, Sadettin (2014). Kitle İletişim Araçlarının Gelişimi ve Sosyal Medyanın Siyasal İletişimi Etkileme Rolü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Koçak, Abdullah (2001). Televizyon İzleyici Davranışları Televizyon İzleyicilerinin Tercihleri ve Doyumları Üzerine Teorik ve Uygulamaları Bir Çalışma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya
• Köseoğlu, Özgür (2012). Sosyal Ağ Sitesi Kullanıcılarının Motivasyonları: Facebook Üzerine Bir Araştırma, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 7 (2) s.58-81.
• Küçükkurt, Mehmet; Hazar, Murat; Çetin, Muharrem ve Topbaş, Hasan (2009). “Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Perspektifinden Üniversite Öğrencilerinin Medyaya Bakışı”, Selçuk Üniversitesi İletişim Dergisi, Cilt 6, Sayı 1.
• Laswell, Harold (1960). The Structure and Function of Communication in Society University of Illinois Press
• Lewis, Justin (2005). İzlerkitle (Derleyen ve Çeviren: Erol Mutlu), Kitle İletişim Kuramları. Ankara: Ütopya Yayınları, 344-358.
• Lin A. C. (1996) Looking Back: The Contribution of Blumler and Katz’s Uses of Mass Communication to Communication Research, Journal of Broadcasting & Electronic Media, 40(4)
• Livaditi, J, Vassilopoulou, K, Lougos, C, Konstantinos C. (2003). Needs and Gratifications for Interactive TV Applications: Implications for Designers, Proceedings of the 36th Hawaii International Conference on System Sciences (HICSS’03), Jan 6-9 2003, IEEE Computer Society, Hawaii, USA.
• Mora, Necla (2013). Gençlerde Medya Bağımlılığı, İletişim ve Diplomasi, 2, 19-29.
• Mutlu, Erol (1998). Açık ve kapalı metinler, İletişim Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• Mutlu, Erol(1999). Televizyon ve Toplum, Ankara: Türkiye Radyo Televizyon Kurumu.
• Özarslan, Hüseyin ve Nisan, Fatma (2011). Kullanımlar ve Doyumlar Perspektifinden Televizyon İzleme Alışkanlıkları ve Motivasyonları: Gümüşhane Örneği, (Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi), İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, Mart-2011, Sayı:24-40, s.28. (Erişim Tarihi:08.06.2017).http://e-arsiv.gumushane.edu.tr/xmlui/handle/123456789/405
• Özkök, Ertuğrul (2000). İletişim Kuramları Açısından Kitlelerin Çözülüşü, Tan Yayınları, Ankara
• Postman, Neil (2004). Televizyon: Öldüren Eğlence, Gösteri Çağında Kamusal Söylem, Ayrıntı Yayınları, İstanbul
• Quan-Haase, Aanbel ve Young, Alyson L. (2010). Uses and Gratifications of Social Media: A Comparison of Facebook and Instant Messaging. Bulletin of Science, Technology & Society, 30(5), 350-361.
• Rosengren, K.E. (1974). “Uses and Gratification: A Paradigm Outlined”. İçinde Jay Blumler ve Elihu Katz (ed). The Uses of Mass Communication: Current Perspectives on Gratification Research. (196-286) Beverly Hills: Sage.
• Rubin, Alan M. (1994). Media Uses and Effects: a Uses and Gratifications Perspective, In Zillmann and D. Bryant (Ed.), Media Effects: Advances in Theory and Research, Lawrence Earlbaum Associates.
• Rubin, Alan M. (2002). The Uses-And-Gratifications Perspective Of Media Effects, In Media Effects Advances in Theory and Research, (2nd Edition), Bryant & D. Zillmann (Eds.), Lawrence London: Erlbaum Associates, (ss. 525-548).
• Serttaş D. Aybike (2007). Televizyon Programlarının Analizi ve Seyircileri Etkileme Yöntemleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Smith, Colin ve Webster, William (2008). W., 'Is Interactive Digital Television the Future of EGovernment Services? A Critical Assessment of UK Initiatives,' Int.l Journal of Public Administration, (31), 780.
• Temiztürk, Hakan (2003).“Batılı Ülkelerde Radyo Televizyon Yayınlarının Denetimi ve Denetleyici Kurumlar”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı:16, s. 267. Thompson, John B. (2008). Medya ve Modernite, Kırmızı Yayınları, İstanbul.
• Üksel, Seval (2015). Kullanımlar Doyumlar Kuramı Çerçevesinde Sosyal Medya Kullanımı: Sakarya Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya
• Vivian, John (2003). The Media of Mass Communication. USA: Pearson Inc. Fillion, Patrick. “Yazılı Basının Okunması, Egilimler Ve Çeliskiler” Medya Dünyası. Editor: Jean-Marie Charon, Çeviren: Oya Tatlıpınar, İstanbul: İletişim Yayınları, 1992.
• Wartella, Ellen. (1987). Television, Cognition and Learning. (Edt. Michael E. Marley, Casimir and Carmen Luke. Children and Television a Challenge for Education). London: Praeger Press.
• Williams, Kevin (2003). Understanding Media Theory, London, UK: Oxford University Press Inc.
• Williams, Raymond (2003). Televizyon, Teknoloji ve Kültürel Biçim. Çev: Ahmet Ulvi Türkbağ. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Wright, Charles R. (1986). Mass Communication: A Sociological Perspective. New York: Random House.
• Yumlu, Konca (1994). Kitle letisim Kuram Ve Arastırmaları. İzmir: Nam Basım.