2021 YILI ORMAN YANGINLARIYLA MÜCADELE SÜRECİNİN DURUMSAL KRİZ İLETİŞİMİ PERSPEKTİFİNDEN ANALİZİ

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 190 - 209, 01.12.2023

Samet Kavoğlu

https://doi.org/10.47107/inifedergi.1334375

Öz

İletişim araştırmalarında organizasyonların sürdürülebilirliği açısından kriz iletişiminin önemine sıkça vurgu yapılmakla birlikte bütünlüklü çalışmaların azlığı dikkati çekmektedir. Durumsal Kriz İletişimi Teorisi (DKİT) ise kriz türleri, performans geçmişi ve kriz karşılama stratejileri gibi kriz sürecinin bileşenlerini bütünlüklü biçimde ele alması bakımından farklılaşmaktadır. Araştırmalar incelendiğinde krizlerin özel sektör odaklı incelendiği, özellikle Türkçe literatürde kamu yönetimini merkeze alan çalışmaların olmadığı görülmektedir. Özel sektör işletmeleri gibi paydaşları bulunan kamu yönetiminin, özellikle demokrasinin gereği olarak vatandaşların oylarıyla seçilen hükümetlerin kriz süreçlerini yönetmesi, kamuları nezdinde itibarını koruyabilmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmada 2021 yılı yangın sezonunda birden fazla noktada aynı anda başlayan yangınlar üzerinden kamu kurumları ve hükümetin DKİT perspektifinden kriz karşılama stratejileri mercek altına alınmıştır. Bu sayede teori, kamu yönetimi çerçevesinden sorgulamaya tabi tutulmuştur. Çalışmada, 28.07.2021-12.08.2021 tarihleri arasında kamu kurumları ve hükümet yetkililerinin yazılı ve sözlü beyanları mercek altına alınmıştır. Siyasetin ve medyanın merkezi tartışma konuları arasına giren yangınlar esnasında ilgili aktör beyanları incelendiğinde süreç içerisinde DKİT’in kriz karşılama stratejilerinden reddetme, suçlayana saldırma, mazeret, gerekçelendirme, merhamet gibi farklı bileşenlerin kullanıldığı tespit edilmiştir. Literatürle uyuşan biçimde özür stratejisinden uzak durulduğu da bulgulanmıştır. Çalışma neticesinde DKİT’in kamu kurumları ve hükümetler açısından da uygulanabilir olduğu ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Durumsal Kriz İletişimi Teorisi, kriz iletişimi, halkla ilişkiler, itibar, orman yangınları

Kaynakça

• A Haber (2021, 4 Ağustos). Başkan Erdoğan ile Gündem Özel - A Haber (04 Ağustos 2021 - Çarşamba), https://www.ahaber.com.tr/video/gundem-videolari/baskan-erdogandan-a-haber-canli-yayininda-konustu-04-agustos-2021-carsamba, Erişim Tarihi: 03.02.2022.
• Akşener, M. (2021). @meral_aksener, https://twitter.com/meral_aksener, Erişim Tarihi: 30.10.2021.
• Anadolu Ajansı (2021a, 29 Temmuz). RTÜK'ten orman yangınlarına ilişkin yayıncı kuruluşlara uyarı, https://www.aa.com.tr/tr/gundem/rtukten-orman-yanginlarina-iliskin-yayinci-kuruluslara-uyari/2318545, Erişim Tarihi: 03.07.2023.
• Anadolu Ajansı (2021b, 31 Temmuz). Tarım ve Orman Bakanı Pakdemirli: 101 yangından 91'ini kontrol altına aldık, savaşımız sürüyor, https://www.aa.com.tr/tr/gundem/tarim-ve-orman-bakani-pakdemirli-101-yangindan-91ini-kontrol-altina-aldik-savasimiz-suruyor/2320546, Erişim Tarihi: 03.07.2023.
• Anadolu Ajansı (2021c, 02 Ağustos). Kültür ve Turizm Bakanı Ersoy: Yanan orman arazilerinin yapılaşmaya tahsisi mümkün değildir, https://www.aa.com.tr/tr/gundem/kultur-ve-turizm-bakani-ersoy-yanan-orman-arazilerinin-yapilasmaya-tahsisi-mumkun-degildir/2321877, Erişim Tarihi: 03.07.2023.
• Aydın, A.F. (2019). Kurumsal markalar açısından kriz iletişiminin önemi: pınar krizi örneği. BAİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(4), 1169-1188.
• Babacan, A. (2021). @alibabacan, https://twitter.com/alibabacan, Erişim Tarihi: 30.10.2021.
• Coombs, W.T. (1995). Choosing the right words: the development of guidelines for the selection of the “appropriate” crisis response strategies. Management Communication Quarterly, 8, 447-476.
• Coombs, W.T. (1999). Ongoing crisis communication: planning, managing, and responding. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Coombs, W.T. (2007a). Attribution theory as a guide for post-crisis communication research. Public Relations Review, 33, 135–139.
• Coombs, W.T. (2007b). Ongoing crisis communication: planning, managing, and responding (2nd ed.). Los Angeles: Sage.
• Coombs, W.T. (2007c). Protecting organizational reputations during a crisis: the development and application of situational crisis communication theory. Corporate Reputation Review, 10(3), 163-176.
• Coombs, W.T. (2010). Parameters for crisis communication. In W.T. Coombs & S.J. Holladay (Eds.), The handbook of crisis communication, (p.17-53). Oxford, UK: Blackwell Publishing Ltd.
• Coombs, W.T. (2014). Crisis management and communications (updated september 2014), https://instituteforpr.org/crisis-management-communications/, Erişim Tarihi: 02.07.2023.
• Coombs, W.T. and Holladay, S.J. (1996). Communication and attributions in a crisis: an experimental study in crisis communication. Journal of Public Relations Research, 8(4), 279-295.
• Coombs, W.T. and Holladay, S.J. (2002). Helping crisis managers protect reputational assets - initial tests of the situational crisis communication theory. Management Communication Quarterly, 16(2), 165-186.
• Coombs, W.T. and Holladay, S.J. (2008). Comparing apology to equivalent crisis response strategies: clarifying apology’s role and value in crisis communication. Public Relations Review, 34, 252–257.
• Coombs, W.T. and Holladay, S.J. (2009). Does what they see affect how they react: exploring the effects of victim and neutral photographs on reactions to crisis events, https://instituteforpr.org/does-what-they-see-affect-how-they-react/, Erişim Tarihi: 12.07.2023.
• Cumhuriyet (2021, 2 Ağustos). Sanatçılardan yardım çağrısı: #HelpTurkey, https://www.cumhuriyet.com.tr/galeri/sanatcilardan-yardim-cagrisi-helpturkey-1857221, Erişim Tarihi: 03.07.2023.
• Davutoğlu, A. (2021). @Ahmet_Davutoglu, https://twitter.com/Ahmet_Davutoglu, Erişim Tarihi: 30.10.2021.
• Diyanet İşleri Başkanlığı Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2021). Hutbeler, https://dinhizmetleri.diyanet.gov.tr/kategoriler/yayinlarimiz/hutbeler/t%C3%BCrk%C3%A7e, Erişim Tarihi: 03.07.2023.
• Erdoğan, R.T. (2021). @RTErdogan, https://twitter.com/RTErdogan, Erişim Tarihi: 30.10.2021.
• Grunig, J. E. (2005). İletişim, halkla ilişkiler ve etkin örgütler: kitaba genel bir bakış. James E. Grunig (Ed.), Halkla ilişkiler ve iletişim yönetiminde mükemmellik. (s.11-39). İstanbul: Rota Yayınları.
• Grunig, J.E. and Hunt, T. (1984). Managing public relations. New York: Holt, Rinehart and Winston.
• Güngörmez, O. ve Alkanat, A. (2019). Çevre terörizmi ve pkk’nın orman sabotajları. Ankara: Seta Yayınları.
• Haber Türk (2021a, 29 Temmuz). Son dakika haberi Bir orman yangını da Marmaris'te çıktı! https://www.haberturk.com/son-dakika-haberi-bir-orman-yangini-da-marmaris-te-cikti-3146795, Erişim Tarihi: 02.07.2023.
• Haber Türk (2021b, 30 Temmuz). Türkiye'de kaç tane yangın söndürme uçağı var? Tartışma yine alevlendi, https://www.haberturk.com/turkiye-de-kac-tane-yangin-sondurme-ucagi-var-tartisma-yine-alevlendi-3147660, Erişim Tarihi: 02.07.2023.
• Haber Türk (2021c, 30 Temmuz). Ormana girmek yasaklandı mı? Hangi illerde ormana girme yasağı var? Piknik yasak mı? https://www.haberturk.com/ormana-girmek-yasaklandi-mi-hangi-illerde-ormana-girme-yasagi-var-piknik-yasak-mi-3148425, Erişim Tarihi: 02.07.2023.
• Haber Türk (2021d, 01 Ağustos). Son dakika... Bakan Pakdemirli'den yangın açıklaması, https://www.haberturk.com/son-dakika-bakan-pakdemirli-den-yangin-aciklamasi-3150151, Erişim Tarihi: 02.07.2023.
• Haber Türk (2021e, 01 Ağustos). Emniyet Genel Müdürlüğü'nden yangın dezenformasyonu uyarısı, https://www.haberturk.com/emniyet-genel-mudurlugu-nden-yangin-dezenformasyonu-uyarisi-3149740, Erişim Tarihi: 02.07.2023.
• Haber Türk (2021f, 03 Ağustos). Son dakika... 4 Bakan orman yangınlarıyla ilgili olarak açıklamada bulundu, https://www.haberturk.com/son-dakika-bakan-pakdemirli-den-yangin-aciklamasi-3152215, Erişim Tarihi: 02.07.2023.
• Hoştut, S. (2019). Kriz yönetimine ilişkin bilimsel eğilimlerin resmedilmesi: lisansüstü tezlerin analizi. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 607-624.
• İletişim Başkanlığı (2021). @iletisim, https://twitter.com/iletisim, Erişim Tarihi: 30.10.2021.
• Karaağaç, Y. (2023). Çevre terörizmi kapsamında pkk terör örgütünün orman yakma stratejisi ve sabotaj yapılanmaları. Journal of International Relations and Political Science Studies, (7), 37-54.
• Karamollaoğlu, T. (2021). @T_Karamollaoglu, https://twitter.com/T_Karamollaoglu, Erişim Tarihi: 30.10.2021.
• Kılıçdaroğlu, K. (2021). @kilicdarogluk, https://twitter.com/kilicdarogluk, Erişim Tarihi: 30.10.2021.
• Mynet (2021, 31 Temmuz). Büyük tartışma yaratmıştı! Bakanlıktan 'THK uçakları' açıklaması, https://www.mynet.com/buyuk-tartisma-yaratmisti-bakanliktan-thk-ucaklari-aciklamasi-110106836605, Erişim Tarihi: 03.07.2023.
• Orman Genel Müdürlüğü (2021). @OGMgovtr, https://twitter.com/OGMgovtr, Erişim Tarihi: 30.10.2021.
• Özdemir, B.P. ve Aktaş Yamanoğlu, M. (2010). Durumsal kriz iletişimi teorisinin türk eczacıları birliği (teb) örnek olayı çerçevesinde incelenmesi. Selçuk İletişim, 6(3), 123-136.
• Özkan, A. (2009). Halkla ilişkiler yönetimi (2. Baskı). İstanbul: İTO Yayınları.
• Pakdemirli, B. (2021). @bekirpakdemirli, https://twitter.com/bekirpakdemirli, Erişim Tarihi: 30.10.2021.
• Pira, A. (2004). Bir halkla ilişkiler hedef kitlesi halkın tamamı veya büyük bir kısmı olarak kamu; kavramsal çerçeve. Manas Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 225-234.
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı (2021). @TCTarim, https://twitter.com/TCTarim, Erişim Tarihi: 30.10.2021.
• Uysal, G. (2021). @DpGultekinUysal, https://twitter.com/DpGultekinUysal, Erişim Tarihi: 30.10.2021.
• 6831 Sayılı Orman Kanunu (1956). 6831 Sayılı Orman Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.6831.pdf, Erişim Tarihi: 31.06.2023.