BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NDAKİ PROPAGANDA FAALİYETLERİNİN İLETİŞİM ARAŞTIRMALARI İLE ETKİLEŞİMİ

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 152 - 173, 29.11.2024

Dilhan Apak

https://doi.org/10.47107/inifedergi.1512160

Öz

Birinci Dünya Savaşı, 20.yy’da yaşanmış ilk büyük ve uluslararası savaş olması nedeniyle tarihte önemli bir yere sahiptir. Ancak savaşı değerli kılan bir başka özelliği de iletişim çalışmaları kapsamında ülkelerin bu savaşta kitle iletişim araçlarını planlı ve sistemli bir biçimde propaganda aracı olarak kullanmış olmalarıdır. Bu ülkeler arasında İtilaf Devletleri’nden İngiltere, etkili propaganda faaliyetleri sebebiyle çalışmanın örneklemi olarak seçilmiştir. İngiltere’nin gazete, radyo, poster/afiş ve sinema filmleri aracılığıyla yaygın bir biçimde yapmış olduğu propaganda faaliyetleri, arşiv taramasıyla incelenmiştir. Bu çalışmadaki amaç, yapılmış olan propaganda faaliyetlerinin 20.yy’daki erken dönem iletişim araştırmaları ile etkileşim içerisinde olup olmadığının tespit edilmesidir. Çalışma sonucunda, dönemin iletişim araştırmalarında medyanın güçlü etkileri ve propaganda etkileri üzerine yoğun analizler yapıldığı görülmüştür. Bu araştırmalarda, sıklıkla kitle iletişimin propaganda gücüne vurgu yapılmıştır. Dolayısıyla 1920’lerde ve 1930’larda ortaya çıkan iletişim araştırmalarına dair analiz ve teorilerin, Birinci Dünya Savaş’ındaki propaganda çalışmaları ile ciddi bir etkileşim içerisinde olduğu bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Propaganda, Kitle İletişim, İletişim Araştırmaları, Birinci Dünya Savaşı.

Kaynakça

• Badsey, S. (2014). Propaganda: Media in War Politics. International Encyclopedia of the First World War. Freie Universität Berlin. https://doi.org/10.15463/ie1418.10046
• Berg, B. L. and Lune, H. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (Çev. Hasan Aydın). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Bineham, J., L. (1988). A historical account of the hypodermic model in mass communication. Communications Monographs, 55(3), 230-246.
• Bingham, A. (2013). The paper that foretold the War: The Daily Mail and the First World War. History Today, 63(12), 34.
• British First World War Recruiting Posters. (2015). https://digitalcollections.mcmaster.ca/pw20c/case- study/british-first-world-war-recruiting-posters, Erişim Tarihi: 20.04.2024.
• Clark, T. (2004) Sanat ve Propaganda Kitle Kültürü Çağında Politik İmge. (Çev. Esin Hoşsucu). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çabuk, M. (2019). İngiltere’nin Birinci Dünya Savaşı’nda ABD’de yürüttüğü Ermeni propagandası. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(01), 307-330.
• Çetin, A. (2022). Erken dönem sinema araştırmalarında temel eğilimler: Payne Fonu çalışmaları örneği. Şarkiyat, 14(2), 355-368.
• Doğançay, S. ve Şahin, M. S. (2021). I. Dünya Savaşı yıllarında İngiliz gazetelerine yansıyan bazı olaylar ve Osmanlı algısı. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (72), 409-432. https://doi.org/10.14222/Turkiyat4526
• Dubenskij, C. (2014, Jun 18). World War One: How radio crackled into life in conflict. BBC News. https://www.bbc.com/news/uk-wales-27894944, Erişim Tarihi: 15.04.2024.
• Dubenksij, C. (2014, Jun 18). World War One: How radio helped win final victory. https://www.bbc.com/news/av/uk-wales-27899406, Erişim Tarihi: 15.04.2024.
• Duydu, M. (2023). Siyasi iletişim sürecinde afiş tasarımı ve görsel propaganda. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 22(86), 478-485.
• First World War Recruitment Posters. (2015). Imperial War Museum, https://www.iwm.org.uk/learning/resources/first-world-war-recruitment-posters, Erişim Tarihi: 25.04.2024.
• Greenslade, R. (2014, Jul 27). First world war: how state and press kept truth off the front page. The Guardian Newspaper, https://www.theguardian.com/media/2014/jul/27/first- world-war-state-press- reporting, Erişim Tarihi:20.04.2024.
• Hopkin, D. (1970). Domestic censorship in the first world war. Journal of Contemporary History, 5(4), 151-169.
• How to look for records of propaganda. (2003). https://www.nationalarchives.gov.uk/help- with- your- research/research-guides/propaganda/#3-the-first-world-war-1914- 1918, Erişim Tarihi: 22.04.2024.
• Işık, M. ve Eşitti, Ş. (2015). I. Dünya Savaşı propaganda afişlerinde kadın temsillerinin toplumsal cinsiyet bağlamında göstergebilimsel incelenmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70(3), 655-682.
• İnceoğlu, Ç. (2015). Politik bir silah: Birinci Dünya Savaşı’nda İngiltere, Fransa, Almanya ve ABD’de propaganda filmciliği. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 70-84.
• Jewell, J. (2016, Jun 30). Our casualties not heavy: How British press covered the Battle of the Somme, https://theconversation.com/our-casualties-not-heavy-how-british- press- covered-the-battle-of- the-somme-61863, Erişim Tarihi: 30.04.2024.
• Jowett, G. ve O’Donnel, V. (2006). Propaganda and persuasion. London: Sage Publications.
• Juniper, D. (2004). The First World War and radio development. History Today, 54(5), https://www.historytoday.com/archive/first-world-war-and-radio-development, Erişim Tarihi: 20.04.2024.
• Lasswell, H., D. (1927). The theory of political propaganda. The American Political Science Review, 21(3), 627-631.
• Lasswell, H. D. (1938). Propaganda Technique in the World War. New York: Peter Smith.
• Lazarsfeld, P., F. ve Merton, K. (2004). Mass communication, popular taste, and organized social action. In J.
• D. Peters and P. Simonson (Ed.), Mass Communication and American Social Thought: Key Texts 1919– 1968, (p. 230-241). Rowman & Littlefield.
• Lippmann, W. (1922). Public opinion. New York: The Macmillan Company.
• Luckhurst, T. (2015). War Correspondents, https://encyclopedia.1914-1918- online.net/article/war_correspondents/2016-03-15, Erişim Tarihi: 15.04.2024.
• Badsey, S. (2014). Propaganda: Media in War Politics. International Encyclopedia of the First World War.
• Freie Universität Berlin. https://doi.org/10.15463/ie1418.10046, Erişim Tarihi: 14.04.2024.
• Marquis, A. G. (1978). Words as weapons: propaganda in Britain and Germany during the First World War. Journal of Contemporary History, 13(3), 467-498.
• McEvoy, S. (2016). The construction of Ottoman Asia and its Muslim peoples in Wellington House's propaganda and associated literature, 1914-1918 (Yayımlanmamış doktora tezi). King's College, Londra.
• McQuail, D. ve Windahl, S. (2005). Kitle iletişim çalışmalarında iletişim modelleri. (Çev. K. Kumlu). Ankara: İmge Kitabevi.
• McLaughlin, G. (2016). The war correspondent. London: Pluto Press.
• Nelson, R. L. (2010). Soldier newspapers: A useful source in the social and cultural history of the First World War and beyond. War in History, 17(2), 167-191.
• Popular Newspapers During World War I. (1990), https://www.ampltd.co.uk/digital_guides/popular_newspapers_of_world_war_one_ par ts_1_to_3/brief-portrait-of-the-papers.aspx, Erişim Tarihi: 20.04.2024.
• Özçetin, B. (2018). Kitle iletişim kuramları: Kavramlar, okullar, modeller. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Qualter, T. H. (1980). Propaganda teorisi ve propagandanın gelişimi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 35(01), 255-307.
• Radu, S. (2009). Wellington House and British propaganda in an original document of 1916. Studia Politica: Romanian Political Science Review, 9(1), 63-80.
• Reeves, N. (1983). Film propaganda and its audience: The example of Britain's official films during the First World War. Journal of Contemporary History, 18(3), 463-494.
• Reeves, N. (1993) The power of film propaganda—myth or reality?. Historical Journal of Film, Radio and Television, 13(2), 181-201, https://doi.org/10.1080/01439689300260201
• Sander, O. (2000). Siyasi tarih: İlk çağlardan 1918’e. Ankara: İmge Kitabevi.
• Sanders, M. L. (1975). Wellington House and British Propaganda during the First World War 1. The Historical Journal, 18(1), 119-146.
• Silbermann, A. ve Krüger, U. M. (2007). Kitle iletişim sosyolojisi. (Çev. Eyyüp Sanay). Ankara: Gün Yayınları.
• Tamer, A. (2010). Birinci dünya savaşında İngiltere ve ABD’nin Osmanlı Devleti’ne karşı yürüttüğü propaganda faaliyetlerinin Amerikan ve İngiliz basını bağlamında incelenmesi (Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=ZDoLqpsPo3sZiJVLvIUz fw&no=iOtwU_Pyt8xqMvYDp5aulg
• Taş, O. (2022). Propagandanın güncelliği: Yirminci yüzyıl teorisinden dersler. Kültür ve İletişim, 25(49), 74 -101, https://doi.org/10.18691/kulturveiletisim.1063060
• Taylor, P. M. (1980). The foreign office and British propaganda during the First World War. The Historical Journal, 23(4), 875-898.
• Tokgöz, O. (1978). Siyasal toplumsallaşmada kitle haberleşme araçlarının rolü ve önemi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 33(03).
• Townend, D. (2014, Aug 4). 1914: The day World War One broke out...how we reported the outbreak 100 years ago. Express, https://www.express.co.uk/news/world-war- 1/495282/WW1- The-conflict-that-altered- everything, Erişim Tarihi: 27.04.2024.
• Ulutaş, S. (2009). Radyonun yapısal dönüşüm sürecinde habercilik anlayışı. (Yayımlanmamış yüksek lisans). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Yaylagül, L. (2006). Kitle iletişim kuramları: Egemen ve eleştirel yaklaşımlar. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Yılmaz, E. A. (2015). I. Dünya Savaşı süresince itilaf devletleri tarafından uygulanan propaganda yöntemleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 0(35), 65-74.