ÖTEKİLEŞTİRİCİ ÖRGÜTLENMENİN TEHDİT OLARAK GÖRDÜĞÜ DÖRT AHLAKÎ DEĞER: ADALET – HAKKANİYET – EHLİYET VE LİYÂKAT*

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 143 - 162, 24.12.2017

Hüseyin Maraz

Öz

İnsan
ve medeniyetin gelişimi için dört temel ilkeye sıkı sıkıya bağlı kalınması
oldukça önemlidir. Bunlar, ehliyet, liyâkat, adalet ve hakkaniyettir. Bu
nitelikleri kendisinde barındıran toplumlar bireysel ve kurumsal alanda son
derece ileri düzeydedir. Ehliyet ve liyâkatin göz ardı edilerek adam kayırma
üslûbunu benimseyen toplumlarda ahlakî bozulmaların olduğu, buna bağlı olarak
da ilmî ve fikrî gelişimin sekteye uğradığı malumdur. Bu sebepten Kur’an,
insanın insanla ve yaratıcısıyla doğru ve güvenilir bir ilişki kurması için
tevhîd ve adalet ilkesini insanın vicdanına ve medeniyetin merkezine
yerleştirir. Bu hedef, Müslüman bireye, ötekileştirmeye müsaade etmeyen bir
zihniyet ile birlikte gelişimi ve ilerlemeyi esas alan bir perspektif sağlar.
Çünkü ötekileştirme, hem diğerine yaşam hakkı tanımamaya hem de temel ahlakî ve
insanî değerlerin dejenere olmasına neden olan bir sorundur. Değerlerin amacı
dışında işlev gördüğü toplumların bağımsız olması neredeyse imkânsızdır. Şu halde
adalet, birey ve toplumun gelişimine hız katıp koruyan bir güçtür. Bu bakımdan
adalet, hak etmeyeni hak edenle eşitlemek değildir. Herkese layık olduğu
karşılığı vermektir.

Anahtar Kelimeler

Adalet, Ehliyet, Liyâkat, Hakkaniyet, Değer, Ötekileştirme

Kaynakça

• Ahmed Emin, Duha’l-İslam, nşr. Mektebetü’n-Nehzati’l-Mısrıyye, Kahire, 2001.
• Ammara, Muhammed, el-İslam beyne’t-Tenvir ve’t-Tezvir, nşr. Daru’ş-Şuruk, Kahire, 2002.
• Aristoteles, Nıkomakhos’a Etik, çev. Saffet Babür, Ayraç Yayınları, Ankara 1997.
• Aristoteles, el-Adale Hakkun ve Kânûnun, (Defatîru Felsefe-el-Hakku ve’-Adâletü içerisinde), ter. Aziz Lazrek-Muhammed Hilâlî, nşr. Dâru-Toubkal, (ys.), 2014.
• Bardakoğlu, Ali, “Ehliyet”, DİA, İstanbul.
• Birsin, Mehmet, İslam Hukukunda İnsan Hakları Kuramı, Düşün Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• Câhız Ebu Osman Amr b. Bahr, Tehzîbu’l-Ahlak, tlk. Ebu Huzeyfe İbrahim b. Muhammed, nşr. Dâru’s-Sahabeti- li’t-Turâs, Tanta, 1989.
• Câhız, Ebu Osman Amr b. Bahr, Kitâbu’l-Hayevân, thk. Abdusselam Muhammed Harun, Mısır, 1965.
• Câhız, Ebu Osman Amr bin Bahr el-Kinânî, Felsefetu’l-Ciddi ve’l-Hezl, şrh. ve tkd. Muhammed Ali ez-Zağbi, (ys. ve ts.).
• Cürcânî, Muhammed Şerif, Mucemu’t-Târifat, thk. Muhammed Sıddîk el-Minşâvî, nşr. Dâru’l-Fâdile, Kahire, 2004.
• Cevherî, İsmail b. Hammad, es-Sıhah, thk. Ahmed Abdulgafur Attar, nşr. Dâru’l İlmi’l Melayin, Beyrut, 1987.
• Dayf, Şevki, Mu’cemu’l-Vasît, nşr. Mektebetu’ş-Şurûku’d-Düveliyye, Kahire.,2003.
• Elik, Hasan, İnsan Eksenli Din, İfav Yayınları, İstanbul, 2011.
• Fahreddîn Râzî, Muhammed b. Ömer b. Hüseyin, Tefsiru’l-Kebir, nşr. Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1982.
• Farabî, Ebu Nasr Muhammed b. Muhammed, Füsulu’l-Medeni, çev. Hanifi Özcan, DEÜ Yayınları, İzmir, 1987.
• Fayel, Eric, Nakdu-Nazariyyati’l-Hakkı’t-Tabi, (Defatîru Felsefe-el-Hakku ve’-Adâletü içerisinde), ter. Aziz Lazrek-Muhammed Hilâlî, nşr. Dâru-Toubkal, (ys.), 2014.
• Fîrûzâbâdî, Ebu Tahir Muhammed b. Yakub, Kamûsu’l-Muhît, thk. Mektebetü-Tahkiku’t Turâs, nşr. Müessesetü’r Risale Beyrut, 2005. Gündoğdu, Hakan, “Eleştirel Düşünme ve Eleştirel Düşünme Öğretimine Dair Bazı Yanılgılar”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Cilt: 7, Sayı: 1, Manisa, 2009.
• Güngör, Erol, Ahlak Psikolojisi ve Sosyal Ahlak, Ötüken Neşriyat, İstanbul., 1997.
• Gürses, İbrahim, “Dogmatik Zihnin Bazı Özellikleri” Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 11, Sayı:1, Bursa, 2001.
• Heysemî, Ebû Bekr, Mecmeu’z-Zevâid ve Menbeu’l-Fevâid, nşr. Dâru’l-Fikr, Beyrut, h.1412.
• Hoffer, Erıc, The True Believer (Kesin İnançlar), çev. Erkıl Günur, Plato Film Yayınları, İstanbul, 2007.
• Hökelekli, Hayati, “Bir Değer Adalet”, Değerler Eğitimi Merkezi Dergisi (DEM), Yıl: 2, Sayı: 5, s. 132-137.
• Hadduri, Macid, İslam’da Adalet Kavramı, çev. Selahattin Ayaz, Yöneliş yayınları, İstanbul, 1999.
• İbn Haldun, Devlet, ter. Osman Arpaçukuru, İlke Yayınları (5. Baskı), İstanbul, 2013.
• İbn Manzur, Muhammed b. Mükerrem, Lisânu’l-Arab, nşr. Dâru’s-Sader, Beyrut, 2010.
• İbn Miskeveyh, Muhammed b. Yakub, Tehzîbu’l-Ahlak, thk. İmad el-Hilâlî, Beyrut, 2011.
• İsfahânî, Râğıb, ez-Zerîa ilâ-Mekârimi’ş-Şerîa (İslam’ın Ahlakî İlkeleri), ter. Abdi Keskinsoy, Beşikçi Yayınevi, Trabzon, 2003.
• Kant, Immanuel, Kanunu’ş-Şuub fi-Haleti’t-Tabia,( Defatîru Felsefe-el-Hakku ve’-Adâletü içerisinde), ter. Aziz Lazrek-Muhammed Hilâlî, nşr. Dâru-Toubkal, (ys.), 2014.
• Le Bon, Gustave, Kitleler Psikolojisi, ter. Yunus Ender, Hayat Yayınları, İstanbul, 2009.
• Mâturîdî, Ebu Mansur Muhamed b. Muhammed, Tevilatu’l-Kur’an, thk. Mücdî Basillum, nşr. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2004, Maverdî, Ebu’l-Huseyn Ali b. Muhammed b. Muhamed, Teshilu’n-Nazar ve Tacilu’z-Zafer fi-Ahlaki’l-Müluk, thk. Muhyi Hilal Serhan-Hasen es-Saati, Beyrut, (ts.).
• Nacî et-Türkî, Felsefetu’l-Ahlak beyne Aristo ve Miskeveyh, nşr. Dâru-Dicle, Ürdün, 2012.
• Öztürk, Yaşar Nuri, Allah İle Aldatmak, Yeni Boyut Yayınları, (46. Baskı), İstanbul, 2008.
• Rabinataj, Sayed Aliakbar – Azadboni, Rmezan Mahdavi, “Religion and Politics: Social Justice as the Quranic Aim”, International Conference on Social Science and Humanity, IPEDR vol: 5, 2011.
• Sunar, Cavit, “İbn Miskeveyh ve Yunan’da ve İslam’da Ahlak Görüşleri”, AÜİFV Yayınları, Ankara, 1980.
• Tahanevî, Muhammed Ali, Keşşafu-Istılahı’l-Funun ve’l-Ulum, thk. Ali Dahruc, tkd. Refik el-Acem, Beyrut, 1996.
• Toscano, Alberto, Fanaticism on The Uses of an Idea (Fanatizm Bir Fikrin Kullanımı Üzerine), çev. Barış Özkul, Metis Yayınları, İstanbul, 2013.
• Tozal, Ömer, “İslam Muhakeme Hukukunda Şahitlik Müessesesi (İbn Kayyım Örneği)”, İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2, 2015, (ss.147-184) Yıldırım, Mutlu, “Kamu Yönetiminin Kadim Paradoksu: Nepotizm ve Meritokrasi”, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 2, 2013, s. 353-380.
• Zebîdî, Muhammed Murtazâ, Tâcu’l-Arûs, thk. Mustafa Hicazi, nşr. et-Turâsu’l-Arabî, Kuveyt, 1990-1993.