HANEFÎLERCE KABUL GÖREN BAZI HADİSLERE LEKNEVÎ’NİN İTİRAZLARI

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 1, 190 - 209, 30.06.2018

Serdar Murat Gürses

Öz

Özet

Abdulhay
Leknevî (ö. 1304/1886), günümüzden yaklaşık bir buçuk asır önce Hindistan’da
yaşamış bir İslâm âlimidir. O, birçok İslâmî ilimle iştigal etse de kitapları daha
çok fıkıh ve hadisle ilgilidir. Leknevî, Hanefî mezhebini benimsemiş,
kitaplarında Hanefîlerin haklılığını ortaya koymaya çalışmıştır. Buna rağmen
zaman zaman Hanefîlerin görüşlerini kabul etmemiştir. O mezhebi taklit
konusunda orta bir yol takip etmiş, doğru olduğunu düşündüğü görüş kimin olursa
olsun onunla amel etmiştir. Bu çalışmada Hanefîlerce makbul kabul edilen bazı hadislere
Leknevî’nin yönelttiği itirazlar üzerinde durulacaktır. Leknevî, hadis usûlü
konularında Hanefîlere itirazlarını usûl ile ilgili kitaplarında net bir
şekilde ortaya koymuştur. Bu sebeple onun usûl-i hadis konularında Hanefîlere
itirazları araştırmamızın kapsamına dâhil değildir.

Anahtar Kelimeler

Leknevi, Hadis, Şerh, Hanefi, Ehli hadis

Kaynakça

• KaynakçaAhmed b. Hanbel, Müsned, (nşr. Şuayb Arnavud), Müessesetü Kurtuba, Kahire, 1999, I-L.Arslan, Recep, “Kulleteyn İle İlgili Rivayetlerin İsnâd ve Metin Açısından Değerlendirilmesi”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 1, 2011.Aynî, Bedreddin. el-Binâye Şerhü’l-Hidâye, Dâru’l-kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 2000, I-XIII.----, Umdetü’l-Kârî Şerhü Sahîhi’l-Buhârî, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, I-XII. ----, Nuhabu’l-Efkâr fî Tenkîhi Mebâni’l-Ahbâr fî Şerhi Meânî’l-Âşâr, Vizâratu’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, Katar, 2008, I-IXX.Bayraktutar, Muammer, İmam Şafiî’nin Hadis Yorum Metodolijisi, Otto Yayınları, Ankara, 2015Beyhakî, Ahmed b. Hüseyin b. Yesâr. el-Kırâe Halfe’l-İmâm. (nşr. Muhammed Said Zağlûl) Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1405. -------, el-Esmâ ve’s-Sıfât, (nşr. Abdullah b. Muhammed Hâşidî), Mektebetü’s-Sevâdî, Beyrut, 1993, I-II. -------, Ma’rifetü’s-Sünen ve’l-Âsâr, Câmiatü’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye, Karataş, 1991, I-XV.Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahîhu’l-Müsned min Hadîsi Rasûlullah Sallallâhu aleyhi ve Sellem ve Sünenihî ve Eyyâmihî, Dâru İbn Hazm, (nşr. Muhammed Fuâd Abdulbâkî), Beyrut, 2010. Büyükmutu, Mehmet, Abdulhay Leknevî’nin Hayatı Eserleri ve Fıkıh İlmindeki Yeri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Ünv. SBE, İstanbul, 2016.Dârekutnî, Ali b. Ömer Ebû’l-Hasen Dârekutnî. Sünen, (nşr. Seyyid Abdullah Hâşim Yemânî), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1986, I-IV.Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistânî, Sünen, Beytu’l-Efkâri’t-Devliyye, Riyad, ts. Ebû Ya’lâ, Ahmed b. Ali, Müsned, (nşr. Hüseyin Selim Esed), Dâru’l-Me’mûn, Dımeşk, 1984, I-XIII.Hâkim en-Nîsâbûrî, Muhammed b. Abdullah Ebû Abdullah. el-Müstedrek alâ’s-Sahîhayn, (nşr. Mustafa Abdulkadir Atâ), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1990, I-IV.Hatiboğlu, İbrahim, “Leknevî”, DİA, XXVII, İstanbul, 2007. Irâkî, Ebü’l-Fazl Zeynüddîn Abdürrahîm b. el-Hüseyn b. Abdirrahmân, Tarhu’t-Tesrîb fî Şerhi’t-Takrîb, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, t.s. I-VIII.İbn Abdilber, el-İstizkâr, (thk. Salim Muhammed Atâ), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2000, I-IX.-------------, et-Temhîd limâ fî’l-Muvatta mine’l-Meânî ve’l-Esânîd, (nşr. Mustafa b. Ahmmed el-Alevî), Müessesetü’l-Kurtuba, Beyrut, 1986, I-XXIV.İbn Hacer, Ahmet b. Ali b. Hacer Ebû’l-Fadl el-Askalânî, Takrîbü’t-Tehzîb. (nşr. Muhammed Avvâme), Dâru’s-Râşîd, Dımeşk, 1986.---------, Tehzîbü’t-Tehzîb, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1984, I-XII. İbn Hıbbân, Muhammed b. Hibbân, es-Sikât, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1975.İbn Hümâm, Kemâleddîn, Fethü’l-Kadîr, Dâru’l-Fikr, Beyrut, ts. I-X.İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd, Sünen, (thk. Şuayb Arnavud) Dâru Risâleti’l-Âlemiyye, Beyrut, 2001.İbn Nuceym, Zeynuddîn İbrahim b. Muhammed İbn Nuceym, el-Bahrü’r-Râik Şerhü Kenzi’d-Dekâik. Dâru’l-Kutubi’l-İslâmî, Beyrut, 1998, I-VIII.İbnü’t-Türkmânî, el-Cevherü’n-Nakiy alâ Süneni’l-Beyhakî, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 2010.İbn Rüşd, Ebû’l-Velîd Muhammed b. Ahmed Muhammed b. Ahmed, Bidâyetü’l-Müctehid ve Nihâyetü’l-Müktesid, (nşr. Mustafa el-Bâcî), y.y. 1975, I-II. İshak b. Râhûye, İshak b. İbrahim b. Muhammed b. Müsned, Mektebetü’l-Îmân, Beyrut, 1991, I-V.Kılıç, Muhammed Tayyib, “Hint Alt Kıtası Hanefî Fıkıh Birikimine Bir Örnek: Fakih Olarak İmam Leknevî”, Dicle Ünv. İlahiyat Fak. Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, Diyarbakır, 2014.Koca, Mustafa Kemal, Seyyid Şerif Cürcânî'nin Muhtasar Hadis Usûlü ve Leknevî'nin Zaferu'l Emânî İsimli Şerhindeki Metodu, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Tırakya Ünv. SBE, Edirne, 2016.Leknevî, İmâmü’l-Kelâm fî mâ Yeteallaku bi’l-Kırâe Halfe’l-İmâm, (nşr. Ammâr Cum’a Zamîriyye) Mektebetü’s-Sevâdî, Beyrut, 1991.-------, es-Seâye fî Keşfi mâ fî Şerhi’l-Vikâye, (nşr. Salâh Muhammed Ebû’l-Hâc), Merkezü’l-Ulemâi’l-âlemî, ts.-------, et-Ta’lîku’l-Mumecced alâ Muvatta’ Muhammed, (nşr. Takiyyuddîn en-Nedvî), Dâru’l-Kalem, Dımeşk, 2005, I-III. -------, Zaferü’l-Emânî bi Şerhi Muhtasarı’s-Seyyidi’l- Şerîfi’l-Cürcânî, (nşr. Abdulfettâh Ebû Gudde), el-Matbûatu’l-İslâmiyye, Beyrut, 1416.
• Mâlik, Mâlik b. Enes, Muvatta’, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1981. Mertoğlu Hilal, Abdulhay Leknevî’nin Hayatı ve Hadis Anlayışı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Ünv. SBE, Ankara, 2003.Müslim, Müslim b. Haccâc el-Kuraşî, Sahîh, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1981.Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali en-Nesâî, el-Müctebâ mine’s-Sünen, Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, Riyad, ts. Ögtem, Ramazan, Abdulhay Leknevî ve et-Ta’lîkü’l-Mümecced İsimli Eserinin Değerlendirmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Fatih Sultan Mehmet Vakıf Ünv. SBE, İstanbul, 2017.Sehâvî, el-Ecvibetü’l-Marziyye, fî mâ Suile’s-Sehâvî anhu, (nşr. Muhammed İshak Muhammed İbrahim), Dâru’r-Râye, Beyrut, 1418, I-III.Sifil, Ebubekir, “Ka’de” DİA, XXIV, İstanbul, 2006. Taberânî, Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb, el-Mu’cemü’l-Kebîr, Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, Beyrut, 1983, I-XX.Tahâvî, Ebû Ca’fer, Şerhü Meâni’l-Âsâr, Âlemü’l-Kutub, Beyrut, 1994, I-IV. Tirmizî, Ebû Îsâ, Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1986. Zeylaî, Fahreddin Osman b. Ali ez-Zeylaî. Tebyînü’l-Hakâik Şerhü Kenzi’d-Dekâik. Dâru’l-Kutubi’l-İslâmî, Kahire, 1313, I-III. ------, Nasbü’r-Râye li Ehâdîsi’l-Hidâye, (nşr. Muhammed Avvâme), Müessesetü’r-Rayyân, Beyrut, 1997. I-IV.