TÜRKİYE’DE SANAT VE SİYASET İLİŞKİSİNİN İSLAMCI SİNEMA ÜZERİNDEN ANALİZİ

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 2, 60 - 70, 30.12.2018

Gökhan Tuncel , Enes Yoldaş

Öz

Bu araştırma sanatın modern bir olgu
olan ideoloji ile etkileşimini incelemekte ve bu etkileşimi Türk Siyasal
tarihinde konumlandırmayı hedeflemektedir. İslamcı sinema akımının ortaya
çıkışı ve siyaset ile ilişkisi incelenmiştir. Türkiye’de Sinema sanatının
ortaya çıkışı ve farklı dönemlerindeki ortak karekteristiği, siyasetin ve resmi
ideolojinin sanat ile etkileşimine belirgin bir örnek oluşturmaktadır. İlk
yıllarından itibaren Türk sinemasına hâkim olan, inanç, kültür, gelenek ve
aydınlanmaya ilişkin yaklaşımlar, Cumhuriyet’in seküler fikirleri ile uyum
içerisindedir. İslamcı Sinema, Cumhuriyetin ilk yılları ile birlikte giderek
belirginleşen resmi ideolojinin sinema üzerindeki hâkimiyetine bir tepki olarak
doğmuştur.

İslamcı Sinema Akımı içerisinde örnekler
oluşturan yönetmenlerin eserlerinde verdikleri mesaj ve o mesajı ifade ederken
tercih ettikleri üslup dönemin siyasal koşullarına göre değişmektedir. Güncel
siyaset, ideolojik söylem ve devlet organları(sansür kurulları, sinema
üzerinden alınan vergileri belirleyen organlar, sanat eseri üreten resmi
organlar TRT gibi), İslamcı sinema akımının içeriği ve kitlelerle
buluşması-etkililiği üzerinde belirleyici olmuştur.

İlk yıllarında (1970-1980) yalnızca
bireysel mesajlar içeren, bilgilendirmeyi ve gelenekleri hatırlatmayı
hedefleyen akım, İslamcılığın ülkedeki seyrine uygun bir şekilde değişmiştir.
İkinci döneminde (1980-1995) ilk dönemden farklı olarak toplumu
bilgilendirmekten öte bilinçlendirmeyi ve harekete geçirmeyi hedeflemiştir.
İslamcı Sinema akımı, Klasik Türk Sinemasının etkinliğini yitirdiği bu yıllarda
zirve dönemini yaşamış ve oldukça rağbet görmüştür. Siyasal söylemin değiştiği
2000’li yıllarda etkinliği zayıflayan ve propaganda dili toplumda karşılık
bulmayan İslamcı sinema akımı, ürettiği eserlerle önceki iki döneminden
belirgin bir şekilde farklılaşmış, tasavvuf, hoşgörü, birlikte yaşam, insan
hakları, hayvan hakları, doğayı koruma, cehalet ve taassub gibi konular
üzerinde yoğunlaşmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sanat, Siyaset, İslamcılık, Türk Sineması, Toplum, Sistem

Kaynakça

• Coşkun, E., (2009), Türk Sinemasında Akım Araştırması, Phoneix Yayınları, Ankara.Çayır, K., (2008), Türkiye’de İslamcılık ve İslamcı Edebiyat, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.Duman, D., (1999) Demokrasi Sürecinde Türkiye’de İslamcılık, (2. Baskı) Dokuz Eylül Yayınları, İzmir.Maktav, H., (2005) “Kur’an’dan Kuram’a İslami Sinema”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce,C. 6 (2. Baskı), ed. Yasin Aktay, İletişim Yayınları, İstanbul.Onaran, A. Ş.,(1994) Türk Sineması, 1. Cilt, Kitle Yayınlar, İstanbul.Özgüç, A., (1988) Türk Sinemasında Cinselliğin Tarihi, Broy Yayınları İstanbul.Selim, M., (1976), '''Birlişen Yollar' Filmi ve Öteki TV Olayları.'' Milliyet Sanat Dergisi. Tatlı, O., (2015), “Türkiye Sineması ve Sinemada Algı”, Akis Yayınları, İstanbul.Türköne, M., (2012), Doğumu ile Ölümü Arasında İslamcılık, Kapı Yayınları, İstanbul.Uçakan, M., (2010), Türk Sinemasında İdeoloji, (1. Baskı), Sepya Kitap, İstanbul.Yorulmaz, B. (2016), Sinema ve Din Eğitimi, (1. Baskı), DEM Yayınları, İstanbul.
• FilmlerÇakmaklı, Yücel , Birleşen Yollar, 1970Çakmaklı, Yücel , Çile, 1972Çakmaklı, Yücel , Zehra, 1972 Çakmaklı, Yücel , Oğlum Osman, 1973Çakmaklı, Yücel , Memleketim, 1974Çakmaklı, Yücel, Minyeli Abdullah, 1990Çamurcu, Metin, Bize Nasıl Kıydınız, 1994 Diriklik, Salih, Gençlik Köprüsü, 1975 Güneş, İsmail, Çizme, 1991Güneş, İsmail, Gülün Bittiği Yer, 1999 Güneş, İsmail, The İmam, 2005Güneş, İsmail, Ateşin Düştüğü Yer, 2012Tanrısever, Mehmet, Sürgün, 1992 Uçakan, Mesut, Rahmet ve Gazap, 1980 Uçakan, Mesut, Yalnız Değilsiniz, 1990Uçakan, Mesut, Sonsuza Yürümek (Yalnız Değilsiniz 2), 1991 Uçakan, Mesut, Kelebekler Sonsuza Uçar, 1993Uçakan, Mesut, Ölümsüz Karanfiller, 1995 Uçakan, Mesut, Anne yada Leyla, 2005 Uçakan, Mesut, Anka Kuşu, 2006