Öz
Anatolia has been the
center of attractive of various civilizations throughout history with its rich
underground resources and fertile lands due to its intercontinental transit
route location. The first trade between Anatolia and Mesopotamia began in the
period of Sargon of Akkad in BC around 2400-2300. In the 2000s, Assyrian merchants
established a colonial system in Anatolia and made trade systematic and
organized. Assyrians established large commercial centers called kārum and small trade center called which operated in
the local kingdoms in Anatolia. Together with the recent studies, it has been
determined that the number of these trade centers has been over more than 40.
The center of all these kārum
and wabartums was Kültepe/Kaniš kārum, which is located near Kayseri city center.
Headquarter named Bēt kārim
within organization of Kaniš kārum the organization was doing tasks such as
determining the rules of trade between merchants and local people, trying to
solve disagreements, arranging relations between traders, arranging relations
between merchants and domestic kings.
So far, approximately
23,500 tablets have been unearthed during excavations in Kültepe. Because the
majority of the tablets obtained in Kültepe are composed of the personal trade
records of the traders, information on tablets consists of documents such as
commercial papers, commercial contracts, partnership documents, court minutes
and business letters, which show the relationship between debtor and creditor
and which will shed light the period in terms of social, legal and economic. Between
the lines of these tablets, the Information that shed light on the illumination
of the daily life of that period and the local kingdoms and the management of
the colonial organization can be obtained. This international trade between
Anatolia and Mesopotamia continued for about 255 years and ended for an unknown
reason for us.
In this study the
duties, powers and responsibilities of the kārum
office, which provided the establishment of commercial conditions in Anatolia
for about 4000 years ago and its function in commercial life and its
similarities with today's commercial institutions were investigated. It is
aimed to contribute to the writing of accounting and finance history with the
data obtained from this study.
Anahtar Kelimeler
Assyrians Local Kingdoms in Anatolia Assyrian Trade Colonies
Proje Numarası
SDK-2018-993
Kaynakça
- Albayrak, İ. (2003). Kültepe Belgelerine Göre Kārum Dairesinin İdarî Yapısı ve Politik Statüsü. Anadolu Medeniyetleri Müzesi 2002 Yılllığı.
- Arslan M., Köterin H. Ç. (Ed.), (2018), Ortadoğu Muhasebe Tarihi MÖ 3000- MÖ 2000, C:1, Ankara, Başak Matbaacılık.
- Aytaç İ. (Ed.), (2007). Uygarlık Tarihi, İstanbul, Lisans Yayıncılık.
- Bayram, S. (1993). Kültepe tabletlerinde geçen vergiler ve özellikleri. DTCF Dergisi, 36(1-2).
- Bahar, H. (1994). MÖ II. Binyıl Başlarında Anadolu-Mezopotamya Arasında ki Ticaret Hayatı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(3), 307-311.
- Bilgiç, E. (1947). Çivi Yazılı Hukukî-İktisadî Kaynaklar, Mahiyet ve Muhtevaları. Belleten, 571-602.
- Bryce, T. R. (1985). A suggested sequence of historical developments in Anatolia during the Assyrian Colony period. Altorientalische Forschungen, 12, 259-268
- Çeçen, S. (2017). Kültepe Metinlerinde Bulunan Yeni" Waklum" Mektupları. DTCF Dergisi, 34(1-2).
- Dercksen, J. G. (2004). Old Assyrian Institutions. Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten.
- Erkuş H., (2008), Financial Transactions in The Period of Asyrian Trade Colonies (2000-1500 BC) and Origins of Present Finacial Terms, 12. World Congress of Accounting Historians, İstanbul. Congress Proceedings, 103-115.
- Gökçek G. (2015). Asurlular, Ankara, Bilgin Kültür Sanat yayınları.
- Günbattı C. (2012), Kültepe – Kāniš Anadolu'da İlk Yazı, İlk Belgeler, Kayseri, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
- https://www.yardimcikaynaklar.com/asur-ve-anadolu-arasindaki-etkilesime-ornekler-veriniz/
- Koçak, K. (2009). Asur Ticaret Kolonileri Çağında Ticareti Yapılan Mallar Ve Vergiler. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(27), 209-227.
- Karasu, C. Çivi Yazılı Belgelere Göre Eski Anadolu Kadını Hakkında Bazı Gözlemler. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(3), 45-66. Koçak, K. (2009). Asur Ticaret Kolonileri Çağında Ticareti Yapılan Mallar Ve Vergiler. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(27), 209-227.
- Koçak K., (2014)., Koloni Çağında Hukuk, Nevşehir Barosu Dergisi, 1(1), 163-181
- Küçükbezci, H. (2011). Asur Ticaret Kolonileri Çağında Orta Anadolu’da Dinsel Yapı, Tarihin Peşinde, Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, (26), 25-58.
- Larsen M. T. (2010). Anadolu'nun önsözü: Kültepe Kāniš Arşivleri, Kültepe Kāniš-Kārumu Asurlular İstanbul'da, (Ed. Kulakoğlu, F., & Kangal, S.), Kayseri Büyükşehir Belediyesi, 74-81.
- Narçın A., (2016), Sumer-Yazının Mucitleri, İstanbul, Siyah Beyaz Yayınları
- Michel, C. (2007). The Old Assyrian trade in the light of recent Kültepe archives. Journal of the Canadian Society for Mesopotamian Studies, (3), 71-82.
- Özgüç, T. (2005). Kültepe. İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
- Şahin, H. A. (2012). Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nda (Mö 1975-1725) Timelkiya Krallığı. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(33), 121-131.
- Şahin H.A., (2002). "Eski Asur Ve Anadolu’Da Kaššum Görevlisi”, ", Archivum Anatolicum, , 203-212.
Öz
bereketli topraklarıyla
tarih boyunca çeşitli uygarlıkların çekim merkezi olmuştur. Anadolu ile
Mezopotamya arasındaki ilk ticaret MÖ 2400-2300 yılları civarında Akadlı Sargon
döneminde başlamıştır. MÖ 2000’li yıllarda Asurlu tüccarlar Anadolu’da bir
koloni sistemi kurarak ticareti sistemli ve organize hale getirmişlerdir. Asur
devleti ile Anadolu arasında yapılan ticaretin sorunsuz işleyebilmesi için
Asurlular Anadolu’da o dönem etkin olan yerel krallıklar bünyesinde kārum isimli büyük ve wabartum isimli küçük ticaret
merkezleri kurmuşlardır. Son yapılan çalışmalar ile beraber bu ticaret merkezlerinin sayısının 40’ın üzerinde olduğu saptanmıştır. Bütün bu kārum
ve wabartum’ların merkezi bugün Kayseri sınırları içerisinde bulunan Kültepe-Kaniš
kārum’udur.
Kaniš kārum’u organizasyonu içinde bulunan bēt karim
isimli yönetim merkezi; tüccarlar ile yerel halk arasında yapılan ticaretin kurallarının
belirlenmesi, anlaşmazlıkların çözülmeye çalışılması, tüccarlar arasındaki
ilişkilerin düzenlenmesi, tüccarlarla yerli krallar arasındaki ilişkilerin
tanzimi gibi işleri yapmaktaydı.
Kültepe’de yapılan
kazılarda bugüne kadar yaklaşık 23.500 tablet çıkarılmıştır. Kültepe’de elde
edilen tabletlerin büyük çoğunluğu tüccarların kişisel ticari kayıtlarından
oluştuğundan tabletlerdeki bilgiler sosyal, hukuki ve ekonomik yönden dönemi
aydınlatacak; borç alacak ilişkisini ortaya koyan senetler, ticari sözleşmeler,
ortaklık belgeleri, mahkeme tutanakları, iş mektupları, gibi belgelerden
oluşmaktaydı. Bu tabletlerin satır aralarından o dönemin günlük hayatı ve yerel
krallıklar ile koloni teşkilatının yönetim şeklinin aydınlatılmasına ışık
tutacak bilgiler elde edilmektedir. Anadolu ile Mezopotamya arasındaki
uluslararası ticaret 255 yıl devam etmiş, sebebi bilinmeyen bir şekilde sona
ermiştir.
Bu çalışmada yaklaşık
4000 yıl öncesine ait, Anadolu’daki ticari kuralların oluşmasını sağlayan kārum dairesinin görev, yetki, sorumlulukları, ticari hayat
içerisindeki fonksiyonu ve günümüz ticari kurumlarına olan benzerlikleri araştırılmaktadır. Bu çalışmayla elde edilen veriler
ile muhasebe ve finans tarihinin yazımına katkı sağlanması hedeflenmektedir.
Anahtar Kelimeler
Asurlular Anadolu’da Yerel Krallıklar Asur Ticaret Kolonileri Kārum Teşkilatı
Destekleyen Kurum
Bu çalışma, İnönü Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi SDK-2018-993 Proje Kodu ile desteklenmektedir
Proje Numarası
SDK-2018-993
Teşekkür
Bu çalışmaya katkılarından dolayı İnönü Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine teşekkür ederiz.
Kaynakça
- Albayrak, İ. (2003). Kültepe Belgelerine Göre Kārum Dairesinin İdarî Yapısı ve Politik Statüsü. Anadolu Medeniyetleri Müzesi 2002 Yılllığı.
- Arslan M., Köterin H. Ç. (Ed.), (2018), Ortadoğu Muhasebe Tarihi MÖ 3000- MÖ 2000, C:1, Ankara, Başak Matbaacılık.
- Aytaç İ. (Ed.), (2007). Uygarlık Tarihi, İstanbul, Lisans Yayıncılık.
- Bayram, S. (1993). Kültepe tabletlerinde geçen vergiler ve özellikleri. DTCF Dergisi, 36(1-2).
- Bahar, H. (1994). MÖ II. Binyıl Başlarında Anadolu-Mezopotamya Arasında ki Ticaret Hayatı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(3), 307-311.
- Bilgiç, E. (1947). Çivi Yazılı Hukukî-İktisadî Kaynaklar, Mahiyet ve Muhtevaları. Belleten, 571-602.
- Bryce, T. R. (1985). A suggested sequence of historical developments in Anatolia during the Assyrian Colony period. Altorientalische Forschungen, 12, 259-268
- Çeçen, S. (2017). Kültepe Metinlerinde Bulunan Yeni" Waklum" Mektupları. DTCF Dergisi, 34(1-2).
- Dercksen, J. G. (2004). Old Assyrian Institutions. Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten.
- Erkuş H., (2008), Financial Transactions in The Period of Asyrian Trade Colonies (2000-1500 BC) and Origins of Present Finacial Terms, 12. World Congress of Accounting Historians, İstanbul. Congress Proceedings, 103-115.
- Gökçek G. (2015). Asurlular, Ankara, Bilgin Kültür Sanat yayınları.
- Günbattı C. (2012), Kültepe – Kāniš Anadolu'da İlk Yazı, İlk Belgeler, Kayseri, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
- https://www.yardimcikaynaklar.com/asur-ve-anadolu-arasindaki-etkilesime-ornekler-veriniz/
- Koçak, K. (2009). Asur Ticaret Kolonileri Çağında Ticareti Yapılan Mallar Ve Vergiler. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(27), 209-227.
- Karasu, C. Çivi Yazılı Belgelere Göre Eski Anadolu Kadını Hakkında Bazı Gözlemler. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(3), 45-66. Koçak, K. (2009). Asur Ticaret Kolonileri Çağında Ticareti Yapılan Mallar Ve Vergiler. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(27), 209-227.
- Koçak K., (2014)., Koloni Çağında Hukuk, Nevşehir Barosu Dergisi, 1(1), 163-181
- Küçükbezci, H. (2011). Asur Ticaret Kolonileri Çağında Orta Anadolu’da Dinsel Yapı, Tarihin Peşinde, Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, (26), 25-58.
- Larsen M. T. (2010). Anadolu'nun önsözü: Kültepe Kāniš Arşivleri, Kültepe Kāniš-Kārumu Asurlular İstanbul'da, (Ed. Kulakoğlu, F., & Kangal, S.), Kayseri Büyükşehir Belediyesi, 74-81.
- Narçın A., (2016), Sumer-Yazının Mucitleri, İstanbul, Siyah Beyaz Yayınları
- Michel, C. (2007). The Old Assyrian trade in the light of recent Kültepe archives. Journal of the Canadian Society for Mesopotamian Studies, (3), 71-82.
- Özgüç, T. (2005). Kültepe. İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
- Şahin, H. A. (2012). Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nda (Mö 1975-1725) Timelkiya Krallığı. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(33), 121-131.
- Şahin H.A., (2002). "Eski Asur Ve Anadolu’Da Kaššum Görevlisi”, ", Archivum Anatolicum, , 203-212.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | SDK-2018-993 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2019 |
| Gönderilme Tarihi | 5 Kasım 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 8 Sayı: 2 |
İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.