THE RELATIONSHIP BETWEEN MORAL MATURITY AND RELIGIOSITY AT THE CROSSING POINT OF TRUTH-REWARD AND WRONG-SIN

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 95 - 114, 30.06.2022

Ali Koçak Hasan Kayıklık

https://doi.org/10.54282/inijoss.1073334

Öz

The religiosity of individuals and their various attitudes affect the mediation of religious teachings on moral behaviours. Believing that morally wrong behaviour is not only wrong but also a sin and determining the behaviour accordingly is one of the most superficial forms of individual religiosity. The relationship between moral life and religiosity needs to be evaluated from a psychological perspective due to the nature of both structures. In this study, the relationship between moral maturity and religiosity was examined, and various factors thought to affect this relationship have been investigated. The research, which is descriptive and quantitative, was prepared with the relational screening model. The research sample comprises 387 volunteer participants from teachers, imam-preachers, engineers, and Qur’an course instructors working in Adana. The data were collected through the questionnaire technique with information form on the demographic attributes of the participants, the Moral Maturity Scale, the Religious Living Scale. SPSS Statistics application was used in the analysis of the data gathered. In order to uncover answers to the research questions, Pearson Moment and Spearman Rho correlation analyses, One-Way Analysis of Variance (ANOVA) and Kruskal-Wallis H test were used. The results of the research show that there is a positive and significant, moderate relationship between moral maturity and religiosity. These results mean that religious people have a higher average of moral maturity. Since the relationship between religiosity and moral maturity may differ according to various factors, this relationship should be examined with different samples and methods, and possible novel forms of religiosity should be considered.

Anahtar Kelimeler

Moral maturity, Religiosity, Work ethic, Moral psychology.

DOĞRUYLA SEVABIN YANLIŞLA GÜNAHIN KESİŞTİĞİ NOKTADA AHLÂKÎ OLGUNLUK-DİNDARLIK İLİŞKİSİ

Öz

Dinî öğretilerin ahlâkî davranışlara aracılık etmesinde, bireylerin dindarlıkları ve çeşitli tutumlarının etkileri söz konusudur. Ahlâkî düzlemde yanlış olan bir davranışın sadece yanlış değil aynı zamanda günah olduğuna da inanmak ve ona göre davranışlarını düzenlemek bireysel dindarlığın en yüzeysel görünümlerinden biridir. Ahlâkî yaşayış ile dindarlık arasındaki ilişki, her iki yapının doğaları gereği psikolojik perspektifle değerlendirilmeye muhtaçtır. Bu araştırmada ahlâkî olgunluk ile dindarlık arasındaki ilişki incelenmiş ve bu ilişkiyi etkileyebileceği düşünülen çeşitli psiko-sosyal faktörler araştırılmıştır. Betimsel ve nicel desenli olan araştırma, ilişkisel tarama modeli ile hazırlanmıştır. Araştırma örneklemi, Adana’da görev yapan öğretmenler, imam-hatipler, mühendisler ve Kur’an kursu öğreticilerinden 387 gönüllü katılımcıdan oluşmaktadır. Veriler, katılımcıların demografik özelliklerine ilişkin bilgi formu, Ahlâkî Olgunluk Ölçeği ve Dinsel Yaşayış Ölçeği kullanılarak anket tekniği aracılığıyla toplanmıştır. Elde edilen verilerin analizinde SPSS Statistics uygulamasından yararlanılmıştır. Araştırma sorularına yanıt bulabilmek adına, Pearson Moment ve Spearman Rho korelasyon analizleri ile Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) ve Kruskal-Wallis H testi kullanılmıştır. Araştırma sonuçları, ahlâkî olgunluk ile dindarlık arasında pozitif yönlü ve anlamlı, orta düzeyde ilişki bulunduğunu göstermektedir. Bu sonuçlar, dindarların daha yüksek bir ahlâkî olgunluk ortalamasına sahip olduğu anlamına gelmektedir. Dindarlık-ahlâkî olgunluk ilişkisi, çeşitli faktörlere göre değişiklikler gösterebileceğinden, bu ilişki farklı örneklem ve yöntemlerle incelenmeli ve muhtemel yeni dindarlık formları dikkate alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Ahlâkî olgunluk, Dindarlık, Meslek ahlâkı, Ahlâk psikolojisi.

Kaynakça

• Aktaş, H., & Kartopu, S. (2016). Üniversite öğrencilerinin dindarlık eğilimlerine göre ahlaki olgunluk düzeylerinin incelenmesi: Gümüşhane Üniversitesi örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (35), 121-143.
• Aydın, M. Ş., & Adanalı, A. H. (Ed.). (2017). İslam ahlakı: Temel konular güncel yorumlar. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Ayten, A. (2009). Prososyal davranışlarda dindarlık ve empatinin rolü. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi.
• Ayten, A. (2013). Empati ve din: Türkiye'de yardımlaşma ve dindarlık üzerine psiko-sosyal bir araştırma. İz Yayıncılık.
• Baier, C. J., & Wright, B. R. E. (2001). “If you love me, keep my commandments”: A Meta-analysis of the effect of religion on crime. Journal of Research in Crime and Delinquency, 38(1), 3-21. https://doi.org/https://doi.org/10.1177/0022427801038001001
• Bergh, D. (2015). Chi-squared test of fit and sample size-A comparison between a random sample approach and a chi-square value adjustment method. Journal of Applied Measurement, 16(2), 204-217.
• Bushman, B. J., Ridge, R. D., Das, E., Key, C. W., & Busath, G. L. (2007). When God sanctions killing: Effect of scriptural violence on aggression. Psychological Science, 18(3), 204-207. https://doi.org/https://doi.org/10.1111/j.1467-9280.2007.01873.x
• Codato, M., Testoni, I., Ronconi, L., & Shaver, P. R. (2011). Civic and moral disengagement, weak personal beliefs and unhappiness: A survey study of the "famiglia lunga" phenomenon in Italy. TPM - Testing, Psychometrics, Methodology in Applied Psychology, 18(2), 87-97.
• Çağrıcı, M. (2021). Din ve değişim: Şekilci dindarlıktan ahlaki dindarlığa. Doğan Kitap.
• D’Urso, G., Petruccelli, I., & Pace, U. (2019, 2019/01/02). Attachment style, attachment to God, religiosity, and moral disengagement: A study on offenders. Mental Health, Religion & Culture, 22(1), 1-11. https://doi.org/https://doi.org/10.1080/13674676.2018.1562429
• Darley, J. M., & Batson, C. D. (1973). "From Jerusalem to Jericho": A study of situational and dispositional variables in helping behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 27(1), 100-108. https://doi.org/https://doi.org/10.1037/h0034449
• Demirci, E. (2014). Ahlâki olgunluk ve dindarlık arasındaki ilişki. Doktora Tezi. Uludağ Üniversitesi.
• Durkheim, E. (1962). Meslek ahlâkı (M. Karasan, Çev.). Millî Eğitim Basımevi.
• Ekşi, H., & Çiftçi, M. (2017). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanım durumlarının dinî inanç ve ahlaki olgunluk düzeylerine göre yordanması. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 4(2), 181-206.
• Elçi, M., Sener, İ., & Alpkan, L. (2011, 2011/01/01/). The impact of morality and religiosity of employees on their hardworking behavior. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 24, 1367-1377. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.09.135
• Ellison, C. G. (1992). Are religious people nice people? Evidence from the National Survey of Black Americans. Social Forces, 71(2), 411-430. https://doi.org/https://doi.org/10.2307/2580017
• Esed, M. (2002). Kur’an mesajı Meal-Tefsir (C. Koytak ve A. Ertürk, Çev.). İşaret Yayınları.
• Gervais, W. M. (2014). Good for God? Religious motivation reduces perceived responsibility for and morality of good deeds. Journal of Experimental Psychology: General, 143(4), 1616-1626. https://doi.org/https://doi.org/10.1037/a0036678
• Güngör, E. (1997). Ahlak psikolojisi ve sosyal ahlak. Ötüken Neşriyat.
• Haerpfer, C., Inglehart, R., Moreno, A., Welzel, C., Kizilova, K., Diez-Medrano J., M. Lagos, P. Norris, E. Ponarin, B. Puranen vd. (Ed.). (2020). World Values Survey: Round Seven - Country-Pooled Datafile. Madrid, Spain & Vienna, Austria: JD Systems Institute & WVSA Secretariat. http://www.doi.org/10.14281/18241.13
• Hofmann, W., Wisneski, D. C., Brandt, M. J., & Skitka, L. J. (2014). Morality in everyday life. Science, 345(6202), 1340-1343. https://doi.org/http://doi.org/10.1126/science.1251560
• Hökelekli, H. (2016). Din psikolojisine giriş. Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
• Inozu, M., Karanci, A. N., & Clark, D. A. (2012). Why are religious individuals more obsessional? The role of mental control beliefs and guilt in Muslims and Christians. 43(3), 959-966. https://doi.org/http://doi.org/10.1016/j.jbtep.2012.02.004
• James, W. (2002). The varieties of religious experience: A study in human nature (Centenary Edition ed.). Routledge is an imprint of the Taylor & Francis Group.
• Johnson, B. R., Jang, S. J., Larson, D. B., & De Li, S. (2001). Does adolescent religious commitment matter? A reexamination of the effects of religiosity on delinquency. Journal of Research in Crime and Delinquency, 38(1), 22-44. https://doi.org/http://doi.org/10.1177/0022427801038001002
• Jung, C. G. (2010). Psikoloji ve din (R. Karabey, Çev.). Okyanus Yayıncılık.
• Kaur, S. (2020). Effect of religiosity and moral identity internalization on prosocial behaviour. Journal of Human Values, 26(2), 186-198. https://doi.org/http://doi.org/10.1177/0971685820901402
• Kayıklık, H. (2000). Dini yaşayış biçimleri: Psikolojik temelleri açısından bir değerlendirme. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Kayıklık, H. (2003). Orta yaş ve yaşlılıkta dinsel eğilimler. Baki Kitabevi.
• Kayıklık, H., & Kalgı, M. E. (2017a). Dinsel yaşayış ölçeği: Geçerlik güvenirlik çalışması. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(1), 1-19. https://doi.org/https://doi.org/10.30627/cuilah.325986
• Kayıklık, H., & Kalgı, M. E. (2017b). Ortaöğretim öğrencilerinin tahripçi davranışlarda bulunma ile dindarlık düzeyleri arasındaki ilişki. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(2), 1-18.
• Kerley, K. R., Matthews, T. L., & Blanchard, T. C. (2005). Religiosity, Religious Participation, and Negative Prison Behaviors. Journal for the Scientific Study of Religion, 44(4), 443-457.
• Kılıç, R. (2017). İslâm ahlâkının tanımı ve kapsamı. M. Ş. Aydın & A. H. Adanalı (Ed.), İslam ahlakı: Temel konular güncel yorumlar içinde (ss. 17-48). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Kimter, N. (2016). Namaz ve ahlâkî olgunluk ilişkisi. Dinî Araştırmalar, 19(50), 103-133. https://doi.org/https://doi.org/10.15745/da.280602
• Kohlberg, L. (1968). The child as a moral philosopher. Psychology Today, 2(4), 24-30.
• Kohlberg, L. (1981). The philosophy of moral development: Moral stages and the idea of justice Harper & Row, Publishers, Inc.
• Malinowski, B. (1990). Büyü, bilim ve din (S. Özkal, Çev.). Kabalcı Yayınevi.
• Özel, H., & Kaplan, H. (2018). Din ve ahlak birbiriyle nasıl ilişkilidir? Kısa bir literatür incelemesi. Turkish Studies, 13(15), 345-372. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13536
• Öztürk, M. (2013). Kur’an’ı Kerim meali: Anlam ve yorum merkezli çeviri. Düşün Yayıncılık.
• Pew Research Center. (2014, 27 Mayıs). Views of religion and morality. https://www.pewresearch.org/global/2007/10/04/chapter-3-views-of-religion-and-morality/
• Piazza, J., & Sousa, P. (2014). Religiosity, political orientation, and consequentialist moral thinking. Social Psychological and Personality Science, 5(3), 334-342. https://doi.org/http://doi.org/10.1177/1948550613492826
• Saroglou, V., Pichon, I., Trompette, L., Verschueren, M., & Dernelle, R. (2005). Prosocial behavior and religion: New evidence based on projective measures and peer ratings. Journal for the Scientific Study of Religion, 44(3), 323-348. https://doi.org/http://doi.org/10.1111/j.1468-5906.2005.00289.x
• Shariff, A. F., Piazza, J., & Kramer, S. R. (2014). Morality and the religious mind: Why theists and nontheists differ. Trends in Cognitive Sciences, 18(9), 439-441. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.tics.2014.05.003
• Stansfield, R., O’Connor, T., & Duncan, J. (2019). Religious Identity and the Long-Term Effects of Religious Involvement, Orientation, and Coping in Prison. Criminal Justice and Behavior, 46(2), 337-354. https://doi.org/10.1177/0093854818801410
• Stark, R. (2001). Gods, rituals, and the moral order. Journal for the Scientific Study of Religion, 40(4), 619-636. https://doi.org/https://doi.org/10.1111/0021-8294.00081
• Şengün, M., & Kaya, M. (2007). Ahlaki olgunluk ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 24(24-25), 51-64.
• Ülken, H. Z. (1958). Felsefeye giriş: İkinci kısım. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Vernon, P. E., & Allport, G. W. (1931). A test for personal values. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 26(3), 231-248. https://doi.org/http://doi.org/10.1037/h0073233
• Wade, N. (2009). İnanç içgüdüsü: Din nasıl ortaya çıktı ve neden hâlâ var olmaya devam ediyor? (M. Sözen, Çev.). Say Yayınları.
• Walker, L. J. (2003). Morality, religion, spirituality-The value of saintliness. Journal of Moral Education, 32(4), 373-384. https://doi.org/https://doi.org/10.1080/0305724032000161277
• Yapıcı, A. (2007). Ruh sağlığı ve din: Psiko-sosyal uyum ve dindarlık. Karahan Kitabevi.
• Yaran, C. S. (2015). Dindarlık-ahlâklılık ilişkisini yeniden düşünmek. L. Çilingir (Ed.), Ahlak felsefesi yazıları içinde (ss. 87-108). Elis Yayınları.
• Yüksel, G. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin karakter eğitimi yetkinlik inançları ile ahlaki olgunluk düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.