BOĞA BOĞA FİLMİNDE KAHRAMANIN JUNG’UN GÖLGE ARKETİPİ BAĞLAMINDA ÇÖZÜMLENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 1, 81 - 100, 30.06.2024

Ece Erol

https://doi.org/10.54282/inijoss.1451012

Öz

20. yüzyılın başından itibaren sinema, psikanaliz için zihni resmetme ve zihin hakkında konuşmanın bir yolu hâline gelmiştir. Günümüze kadar gelen süreçte, her iki disiplin de birbirini besleyerek dünyayı görmenin ve tanımanın önemli bir aracı olmuştur. Bu analiz yöntemlerinden biri olan Carl Gustav Jung’un analitik psikolojisi; merkezine tinsel bir yaklaşım olarak arketip teorisini almıştır. Jung’un kuramsal temelini sunduğu analitik psikoloji, arketipoloji ve bilinç dışı dinamiklere yoğunlaşır. Jung, başta kendi olmak üzere insanı ve insanlığı şifalandırma istenci ile yola çıktığı ve önerdiği her yöntemde arketipsel güçlere dayanmıştır. Arketipik davranış biçimleri, kimi zaman düşünce yoluyla kimi zaman da yaşantının özümsenmesi sürecinde harekete geçer. Kendilik’in (Self) gelişimi ya da yaşa ve deneyime bağlı olarak dönüşüm anları, arketipik süreçlerdir. Kişinin kendi merkezine doğru olan uzun ve zorlu içsel yolculuğunda önemli bir referans olarak da kabul edilen arketipler içerisinde, bireyin öncelikle tanışması, yüzleşmesi ve uyumlanarak bütünleşmesi gereken arketipsel öge Jung’a göre “gölge”dir. Jung, gölge ile BEN arasında koşut bir ilişki olduğunu ve gölgenin bilince ulaştırıldığı ölçüde BEN’in güçlendiğini savunur. Kolektif bilinç dışının önemli ögelerinden biri olan gölge arketipi, bireyin kendini gerçekleştirmesinde önemli bir role sahiptir. Gölge arketipini tanımak ve kabul etmek, bireyin psişesindeki dengeyi sağlamasında ve bireyleşme sürecinde, kritik bir aşamadır. Jung iki ayrı gölge arketipinden bahseder. Bunlardan ilki “kişisel gölge”, diğeri ise “ortak gölge”dir. Bu çalışmada, 2023 yılında Onur Saylak tarafından çekilen Boğa Boğa filminin ana karakteri Yalın Eşref, Jungcu yaklaşım çatısında arketip teorisi kullanılarak kişisel gölge arketipi özelinde analiz edilmiştir. Yine bu psikanalitik doğrultuda Yalın karakterinin psişesi ve özneleşme süreci gölge arketipi üzerinden çözümlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Carl Gustav Jung, arketip, Boğa Boğa, gölge arketipi, bilinç dışı.

ANALYZING THE HERO IN THE MOVIE CHOKEHOLD IN THE CONTEXT OF JUNG’S SHADOW ARCHETYPE

Öz

Since the early 20th century, cinema has become a means of depicting the mind for psychoanalysis, providing a platform to discuss mental phenomena. Over time, both disciplines have enriched each other, becoming significant tools for perceiving and understanding the world. One such analytical method is Carl Gustav Jung's analytical psychology, which revolves around the archetypal theory as a central tenet. Jung's analytical psychology focuses on archetypal patterns and the dynamics of the unconscious. He founded his theoretical framework on the intent to heal humanity, relying on archetypal forces in his proposed methods. Archetypal behaviors are activated through thought processes or the assimilation of experiences. Moments of transformation, such as the development of the Self or shifts due to age and experience, involve archetypal processes. Within the archetypes, which serve as crucial references in an individual's long and arduous journey toward self-realization, the "shadow," according to Jung, is a primary element that individuals must first encounter, confront, and integrate. Jung argues that there is a parallel relationship between the shadow and the Ego, asserting that strengthening the Ego occurs as the shadow becomes conscious. As a significant component of the collective unconscious, the shadow archetype plays a vital role in an individual's self-realization. Recognizing and accepting the shadow archetype is a critical stage in achieving psychological balance and individuation. Jung discusses two distinct types of shadow archetypes: the "personal shadow" and the "collective shadow." This paper analyzes the main character, Yalın Eşref, from the 2023 film Boğa Boğa directed by Onur Saylak, using the archetype theory within a Jungian framework, specifically focusing on the personal shadow archetype. Furthermore, Yalın's psyche and individuation process are explored through the lens of the shadow archetype within this psychoanalytic context.

Anahtar Kelimeler

Carl Gustav Jung, archetype, Chokehold, shadow archetype, unconsciouss

Kaynakça

• Aşırdizer, M. (2021). “Adli bilimler ve adli tıbbın tarihçesi.” www.google.com.tr/books, (Erişim tarihi: 13.05.2023)
• Ateş, E. (2020). Gedizli Azmi’nin Kitabı-ı Hiyel’i ve Jung’un hilebaz arketipi üzerinden incelenmesi (Yayımlanmış Doktora Tezi). İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Bakır, B. (2008). Sinema ve psikanaliz. İstanbul: Hayalet Kitap. Demirdaş, Ö. (2013). Köse Ahmed Trabzoni’ye göre nefs ve nefsin kategorileri. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(1), 157-181. Dodurgalı, A. (1995). Nefs ve eğitimi. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 5, 75-82. Emrah, Y. (2021). Devrimci peygamber. Adana: Zilan Akademi.
• Fatihah, N. ve Mustofa, A. (2022). Archetypes & Self-realization in Disney’s Cruella (2021) movie: Jungian Psychoanalysis. Teaching of English Language and Literature Journal, 10(1), 36-50. Franz, M. (1987). The interpretation of fairy tales. USA: Shambhala Publications.
• Geissmann, P. & Geissmann, C. (1998). A history of child psychoanalysis. London and New York: Routledge.
• Guynn, W. (2011). The Routledge companion to film history. New York: Routledge.
• Gürol, E. (2006). Giriş. Analitik psikoloji (ss.9-92). İstanbul: Payel Yayınevi.
• Hall, C. S. & Nordby, V. (1973). A primer of Jungian psychology. The New American Library, Inc.
• Hauke, C. & Alister, I. (2001). Jung & film: Post-Jungian takes on the moving image. USA: Brunner-Routledge. Johnson, R. (1991). Owning your own shadow: Understanding the dark side of the psyche. San Francisco: Harper San Francisco.
• Jung, C. G. (1921). The collected Works of C. G. Jung volume 6. Princeton N. J.: Princeton University.
• Jung, C. G. (1938). Psikoloji ve din. (R. Karabey, Çev.) İstanbul: Okyanus Yayınları. Jung, C. G. (1953). The collected works of C. G. Jung. (G. Adler ve R. F. C. Hull, Çev.) Princeton: Princeton University Press.
• Jung, C. G. (1956). Two kinds of thinking. G. Adler & R. Francis (Der.), The Collected Works of C. G. Jung: Symbols of Transformation (Volume 5) içinde (pp. 7-33). USA: Routledge.
• Jung, C. G. (1959). Aion: Researches into the phenomenology of the self. New York: Bollingen Foundation Inc.
• Jung, C. G. (1960). Collected works volume 8. Princeton: Princeton University Press.
• Jung, C. G. (1968). Alchemical studies. New York: Anchor Press Doubleday.
• Jung, C. G. (1969). The archetypes and the collective unconscious. New York: Princeton University Press.
• Jung, C. G. (1976). The portable Jung. Penguin Publishing Group. Jung, C. G. (1999). Keşfedilmemiş benlik. (B. İlhan, Çev.) İstanbul: İlhan Yayınevi. Jung, C. G. (2001). İnsan ruhuna yöneliş bilinçaltı ve işlevsel yapısı. (E. Büyükinal, Çev.) İstanbul: Say Yayınları. Jung, C. G. (2005). Dört arketip. (Z. Yılmazer, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Jung, C. G. (2006). Analitik psikoloji. (E. Gürol, Çev.) İstanbul: Payel Yayınları.
• Jung, C. G. (2009). İnsan ve sembolleri. (A. N. Babaoğlu, Çev.) İstanbul: Okyanus Yayınları.
• Jung, C. G. (2014). Collected works of C. G. Jung: Alchemical studies (volume 13). (R. F. C. Hull, Çev.) USA: Taylor & Francis. Jung, C. G. (2015). Psikoterapi pratiği. (S. Türk, Çev.) İstanbul: Kaknüs Yayınevi.
• Kerenyi, K. & Jung, C. G. (1956). On the psychology of the trickster figure. P. Radin (Der.), The trickster: A study in American Indian mythology içinde (pp. 193-211). New York: Schocken Books.
• Küskü, Ö. (2021). Carl Gustav Jung / Dışa bakan rüya görür içe bakan uyanır. İstanbul: Destek Yayınları.
• Lall, M. & Sharma, S. (2009). Personal growth and training and development. New Delhi: Excel Books. Moreno, A. (1970). Jung, gods & modern man. Indiana: University of Notre Dame.
• Morozow, H. B. & Hockley, L. (2016). Jungian film studies: The essential guide. Routledge.
• Preus, A. (2015). Historical dictionary of Ancient Greek philosophy (Second Ed.). Rowman & Littlefield. Rani, Z. A. (2021). Portrayal of jungian archetypes in Antoine de Saint-Exupery’s the Little Prince. Proceeding of the 8th International Conference on Management and Muamalah, (ss. 749-756).
• Sabbadini, A. (2014). Hareketli imgeler filmler üzerine psikanalitik yansımalar. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. Schechter, H. (1980). The new gods: psyche and symbol in popular art. Ohio: Bowling Green University Popular Press.
• Schwartz-Salant, N. (1986). Archetypal foundations of projective identification. M. A. Mattoon (Der.), The archetype of shadow in a split World içinde (pp. 221-237). Berlin: Daiman Verlag. Schwarz, K. A. & Pfister, R. (2016). Scientific Psychology in the 18th Century: A Historical Rediscovery. Perspect Psychological Science, 11(3), 399-407.
• Singer, J. (1994). Boundaries of the soul. Knopf Doubleday Publishing Group.
• Singh, J. (2023). Carl Jung’s shadow work (integrate with your dark side).https://jagjotsingh2008.medium.com/carl-jungs-shadow-work-integrate-with-your-dark-side-6b6b372bf7e4 (Erişim Tarihi: 11.10.2023).
• Spriggens, L. ve Meadowcroft, T. (2022). Practicing faith: Theology and social vocation in conversation. Eugene: Pickwick Publications.
• Terbaş, Ö. (2013). Sinema ve psikanaliz. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Zentner, M. (2002). Nineteenth century precursors of Freud. E. Erwin (Der.), The Freud encyclopedia: Theory, therapy, and culture içinde içinde (pp. 110-125). New York: Routledge. Zhu, J. & Han, L. (2013). Analysis on the Personality of Maggie by Jung’s Archetype Theory. Theory and Practise in Language Studies, 3(2), 324-328.