REFLECTIONS OF TURKISH WOMEN'S POLITICAL GAINS ON THE TÜRK SÖZÜ AND YENİ ADANA NEWSPAPER

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 2, 682 - 697, 31.12.2024

Ebru Güher , Gizem Kocakılıç

https://doi.org/10.54282/inijoss.1516296

Öz

Since the 19th century, especially as a result of intensified relations with the West, the status of women has been discussed. Turkish women, who have fought shoulder to shoulder with their men in every period of history, have shown themselves with their hard work, courage, sacrifice and numerous qualities.
Turkish women continued their duty and mission after the establishment of the Republic. After the proclamation of the Republic, the foundations of social change and transformation began to be laid in every field. Turkish women, who have made significant contributions to the establishment of the Turkish Revolution, have made significant gains. As a result of the laws enacted, women in Turkey had the right to participate in municipal elections in 1930, to elect and be elected as headmen in villages in 1933 and to elect and be elected as deputies on 5 December 1934. These rights granted to Turkish women are one of the most important indicators of the value given to women by the republic led by Mustafa Kemal Atatürk. Turkish Women's Union and Turkish Hearths played an important role in these achievements of women.
From past to present, the press has played an important role in the lives of societies. Newspapers are indispensable as historical sources since they reflect public opinion as living witnesses of the period. In this study, it will be tried to reveal how the right to elect and be elected as a member of parliament, which was a turning point for Turkish women, was reflected in Turkey through the eyes of the Adana press by adhering to the chronological process.

Anahtar Kelimeler

Women, Right to Vote and Election, Republic, Yeni Adana, Türk Sözü.

TÜRK KADINININ SİYASİ KAZANIMLARININ TÜRK SÖZÜ VE YENİ ADANA GAZETESİNE YANSIMALARI

Öz

19. yüzyıldan itibaren özellikle batı ile yoğunlaşan ilişkiler neticesinde kadının statüsü tartışır hale gelmiştir. Tarihin her döneminde erkeğiyle beraber omuz omuz mücadele eden Türk kadını; çalışkanlığı, cesareti, fedakârlığı ve sayısız vasıfları ile kendini göstermiştir.
Türk kadını Cumhuriyet kurulduktan sonra kendisine düşen vazifeyi ve misyonu devam ettirmiştir. Cumhuriyet’in ilan edilmesinden sonra toplumsal değişim ve dönüşümün temelleri her alanda atılmaya başlanmıştır. Türk inkılabının yerleşmesinde önemli katkıları olan Türk kadını önemli kazanımlar elde etmiştir. Türkiye’de kadınlar çıkarılan yasalar neticesinde 1930 yılında belediye seçimlerine katılma, 1933 yılında köylerde muhtar seçme ve seçilme ve 5 Aralık 1934 tarihinde de milletvekili seçme ve seçilme hakkına sahip olmuşlardır. Türk kadınına verilen bu haklar Mustafa Kemal Atatürk liderliğindeki cumhuriyetin kadınlara verdiği değerin en önemli göstergelerinden biridir. Kadınların bu kazanımlarında Türk Kadınlar Birliği ve Türk Ocakları önemli bir rol oynamıştır.
Geçmişten günümüze basın toplumların hayatında önemli bir konumda yer almıştır. Gazeteler dönemin canlı tanıkları olarak kamuoyunu yansıttıklarından tarihi kaynak olarak vazgeçilmez değerdedir. Bu çalışmada Türk kadınları adına bir dönüm noktası olan Türk kadınına verilen milletvekilliği seçme ve seçilme hakkının Adana basınının gözüyle Türkiye’de nasıl yansıdığı kronolojik sürece bağlı kalarak ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kadın, Seçme ve Seçilme Hakkı, Cumhuriyet, Yeni Adana, Türk Sözü

Kaynakça

• Açıl, Okan. (2016). İlk Türk Devletlerinde Kadın Algısı ve Kadın Hakları. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2/3, 63-72.
• Adana Yüzde Doksan Altısından Fazla Oy Kullandı. (1935, 18 İkinci Kanun). Türk Sözü, s.1.
• Atatürk’ün Tel Yazıları (1934, İlk Kanun 12). Yeni Adana, s.1.
• Aydın Bayanları Toplandı. (1934, 16 Birinci Kanun). Türk Sözü, s.1.
• Aydın Bayanları Toplandı. (1934, Birinci Kanun 16). Türk Sözü, s.1.
• Aydın, M. (2014). Türkiye’nin ilk kadın milletvekillerinden Samsun milletvekili Meliha Ulaş. History Studies International Journal of History, 6(1), 15-25.
• Bayanlarımız Cumhuriyet Halk Fırkasına Yazılmaya Başladılar. (1934, Birinci Kanun 14). Türk Sözü, s.1.
• Bayanlarımızın Saylavlığı. (1934, Birinci Kanun 14). Türk Sözü, s.1.
• Bodrum’da Bayanlarımızın Sevinci. (1934, Birinci Kanun 12). Türk Sözü, s.2.
• Bolu Bayanları. (1934, Birinci Kanun 11). Türk Sözü, s.1.
• Bozkır, G. (2000). Türk Kadın Birliği. Çağdaş Türkiye Araştırma Dergisi. 3(10), 99-115.
• Bütün Vilayet Kadınları Sonsuz Bir Sevinç İçindedirler. (1934, Birinci Kanun 10). Türk Sözü, s.3.
• Büyük Kurultay Kadınların Teşekkürlerini Cevap Veriyor. (1934, İlk Kanun 10). Yeni Adana, s.1.
• Doğru, D. (2023). Türkiye’de kadınların siyasal haklarını kazanması ve siyasal temsilde karşılaşılan sorunlar. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 72/1, 247-293.
• Duran, H. (2018). Türk kadınına tarihi açıdan bakmak. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 22/2, 411-431.
• Erdem, A. R. (2015). Atatürk’ün kadına ve kadın eğitimine verdiği önem. 9, 1266-1277.
• Ersöz, F.G. (2020), Tanzimat ve Meşrutiyet döneminde kadın haklarına ilişkin basın odaklı genel değerlendirme. Nosyon: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi. Gürsoy Akça Özel Sayısı, 5, 225-234.
• Fransız Kadınları Türk Kadınlarına İmreniyorlar. (1934, 26 İlk Kanun). Yeni Adana, s.1.
• Gökalp, Z. (2018). Türkçülüğün esasları. (G. Ö. Çakır, Ed.).
• Göksel, B. (1998). Çağlar boyunca Türk kadını ve Atatürk. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. XIV (41), 406-416. İsmet İnönü’nün Bir Aydışı. (1934, İlk Kanun 9). Yeni Adana, s.1.
• İşat, C. (2006). Türk Kadınlar Birliğinde devlet ve sınıf ilişkileri. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi.
• İzmir’den Sesler. (1934, Birinci Kanun 12). Türk Sözü, s.1.
• Kaçar, A. (2020). Kadınlar Halk Fırkasından Türk Kadınlar Birliğine kadın hareketi ve basına yansımaları. (Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi.
• Kadınlar da Mebus Olacaklar. (1934, İlk Kanun 5). Yeni Adana, s.1.
• Kadınlar Tarihi Günü Kadınlık Bayramı Olarak Kabul Ettiler. (1934, İlk Kanun 9). Yeni Adana, s.1.
• Kadınlar ve Saylav Seçimi. (1934, İlk Kanun 9). Yeni Adana, s.3.
• Kadınlarımız Ulus Evinde Büyük Bir Toplantı Yaparak Aydışlar Söyleyecekler. (1934, Birinci Kanun 7). Türk Sözü, s.1.
• Kadınlarımız. (1934, Birinci Kanun 30). Türk Sözü, s.3.
• Kafesoğlu, İ. (1998). Türk milli kültürü. Ötüken Yayınları.
• Kartal, C. B. (2005). Türkiye’de kadınların siyasal haklarını kazanma süreci ve 1930 belediye seçimleri. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Kartal, C. B. (2008). II. Meşrutiyet’in Cumhuriyet’e mirası: “Makbul Kadınlar”. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 38, 215-238.
• Kayseri Kadınları. (1934, Birinci Kanun 10). Türk Sözü, s.1-2.
• Kilis Bayanları. (1934, İlk Kanun 12). Yeni Adana, s.1.
• Kilis’te Kadınlar. (1934, Birinci Kanun 12). Türk Sözü, s.1.
• Konan, B. (2011). Türk kadınının siyasi hakları kazanma süreci. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 60(1), 157-174.
• Kurnaz, Ş. (1991). Cumhuriyet öncesinde Türk kadını (1839-1923). T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Keçeci Kurt, Songül (2015), II. Meşrutiyet Dönemi Osmanlı Kadın Dergilerinde Aile ve Evlilik Algısı, Belleten, C: LXXIX, S:286, 1073-1098.
• Mısır Kadınları Başkanı Türk Kadınlarının Birçok Doğu Kadınlarına Örnek Olduğunu Söylüyor. (1935, 30 İkinci Kanun). Türk Sözü, s.1.
• Muğla’da Konferans ve Kadınlarımız. (1934, Birinci Kanun 10). Türk Sözü, s.3.
• Öğel, B. (1988). Türk kültürünün gelişme çağları. 1988.
• Özer, S. (2013). Kadına seçme ve seçilme hakkı verilmesinin Türk kamuoyundaki yankıları. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 29(85), 131-168.
• Recep Peker Esma Nayman’a İyi Bir Karşılık Verdi. (1934, Birinci Kanun 18). Türk Sözü, s.1.
• Recep Peker Güzin Evren’e de Karşılık Verdi. (1934, Birinci Kanun 19). Türk Sözü, s.1.
• Sarıkoyuncu, A. (1999). Türklerde kadın hakları üzerine bir değerlendirme. Bilig (8), 113-124.
• Saylav Seçimi. (1934, Birinci Kanun 12). Türk Sözü, s.1.
• Saylav Seçimine Başlanıyor. (1934, 24 Birinci Kanun). Türk Sözü, s.1.
• Seçim ve Kadınlarımız. (1935, 20 İkinci Kanun). Türk Sözü, s.1.
• Seyhan Okutan Bayanlarının Duyguları. (1934, Birinci Kanun 10). Türk Sözü, s.1.
• Son Seçimin Anlamı. (1935, 20 İkinci Kanun). Türk Sözü, s.1.
• Şenel, N. U. (2003). Türk batılılaşmasında Medeni Kanun’un önemi. Atatürkçü Bakış, 2(4), 73-92.
• TBMM ZC., D.IV, C.25, i.4, 12.İnikat (5.12.1934)
• TBMM ZC.,D.3, C.17, İ.3, 37.İnikat (20.3.1930)
• Tellioğlu, İ. (2016). İslam öncesi Türk toplumunda kadının konumu üzerine. Ankara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 55, 209-224.
• Toprak, Z. (1994). Türkiye’de siyaset ve kadın: Kadınlar Halk Fırkası’ndan Arsıulusal Kadınlar Birliği Kongresi’ne (1923-1935). İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi. 2, 5-12.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu), Milletvekili Genel Seçimleri 1923-2011, TBMM Albümü, Haziran 2012.
• Türk Devrimi İçinde Kadın. (1935, 31 İkinci Kanun). Türk Sözü, s.1.
• Türk Kadını. (1934, İlk Kanun 28). Yeni Adana, s.2.
• Türk Kadının Düğünü. (1934, 13 Birinci Kanun). Türk Sözü, s.1.
• Türk Kadınları Mebus Seçip Mebus Olabilecekler. (1934, Birinci Kanun 4). Türk Sözü, s.1.
• Türk Kadınlarının Siyasal Alana Girişi. (1935, 2 İkinci Kanun). Türk Sözü, s.1.
• Türk Kadınlığı, (1934, 26 Birinci Kanun). Türk Sözü, s.2.
• Urla Kadınları. (1934, 24 İlk Kanun). Yeni Adana, s.1.
• Üğüttüren Güvenç, B. (2018). Kırklareli’nde kadın hareketi. (Doktora Tezi). Trakya Üniversitesi.
• Yeni Saylav Namzedimiz. (1935, 8 Şubat). Türk Sözü, s.1.
• Yurdumuzda Saylav Seçim Kalkınmaları. (1934, 24 Birinci Kanun). Türk Sözü, s.1.
• Zihnioğlu, Y. (2003). Kadınsız inkılap; Nezihe Muhiddin, Kadınlar Halk Fırkası, Kadın Birliği. Metis Yayınları.