Sosyal Medya’da Gösteri ve Dijital Dezenformasyon Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 88 - 99, 30.07.2022

Faruk Aşlakcı

Öz

İletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmelerle birlikte bilginin dünyadaki dolaşımı ve ulaşımı kolaylaşmıştır. Kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması ve sosyal medyanın hayatımıza girmesi gündelik hayat pratiklerimiz üzerinde farklılaşmaya neden olmuştur. Zaman ve mekanın sınırlarını yok eden sosyal medya aynı zamanda dezenformasyon, mahremiyet ve gösteri gibi sorunları da doğurmuştur. İnternet ve sosyal ağlar sayesinde zaman ve mekân sınırı aşılmasına rağmen, sahte bilgi ve haberler de sosyal medya aracılığıyla topluma kolayca yayılmaktadır. Günlük hayatımız artık dijital ortama taşınmıştır. Sadece göze ve kulağa hitap eden bu ortamda üretilen her şey görüntülendiği takdirde anlam kazanmakta, görüntülenmeyen şey yok hükmünde sayılmaktadır. Dijital ortamda üretilen içerikler zihin dünyamızı zenginleştirmemekte, sadece beğeni düzeyimize hitap etmektedir. Böylece nicelik nitelikten, ambalaj içerikten, nasıl? sorusu ne? sorusundan daha önemli hale gelmiştir. Bu çalışmada toplumsal hayatın sosyal medyada nasıl tiyatro sahnesine dönüştüğü, geleneksel medyadan farklı olarak sosyal medyada tek tek bireylerinn ürettiği içeriklerin halka yayılmasının ne gibi sonuçlar doğurduğu açıklanmıştır. Sosyal medya kullanıcılarının gerçekliği sorgulamak yerine kişisel beğeniyi neden ön planda tuttukları, ciddi konulardan ziyade eğlence ve haz kültürünü besleyen içeriklerin rağbet görmesinin nedenleri açıklanmıştır. Sosyal medyanın yol açtığı körleşme, yüzeyselleşme ve bağlamsızlaşma sorunları irdelenmiş, sosyal medyada meydana gelen dejenerasyonun hangi sonuçlara yol açtığı, insanlara yanlış bilincin nasıl yüklendiği konuları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

sosyal medya, dezenformasyon, gösteri toplumu

A Study on Demonstration and Digital Disinformation in Social Media

Öz

With the developments in communication technologies, the circulation and transportation of information in the world has become easier. The spread of mass media and the introduction of social media into our lives have led to differentiation in our daily life practices. Social media, which destroys the boundaries of time and space, has also created problems such as disinformation, privacy and demonstration. Although the time and space limits are exceeded thanks to the internet and social networks, fake information and news are easily spread through social media. Our daily life has now been transferred to the digital environment. Everything produced in this environment that appeals to the eye and ear only gains meaning if it is viewed, and what is not displayed is deemed to be null and void. Our daily life has now been transferred to the digital environment. Everything produced in this environment that appeals to the eyes and ears only gains meaning when viewed by people. What is not displayed is considered null and void. The content produced in the digital environment does not enrich our mental world, but only appeals to our level of appreciation. Thus, quantity is more important than quality. Packaging is more important than content. The question of how has become more important than the question of what. In this study, it is explained how social life turns into theater stage in social media. In this study, it is explained which results of the dissemination of the content produced by individuals in social media, unlike traditional media, to the public. In this study, it is explained why social media users prioritize personal taste instead of questioning reality. In addition, the reasons for the popularity of content that feeds the culture of entertainment and pleasure rather than showing serious issues are explained. The problems of blinding, superficialization and decontextualization caused by social media have been examined. The results of the degeneration in social media are explained. In the study, the subjects of how false consciousness is loaded on people are discussed.

Anahtar Kelimeler

Social Media, Digital Disinformation, spectacle society

Kaynakça

• Aydın, A. F. (2020). Gösteri Toplumunun Yeni Panoptikonu Olarak Sosyal Medya, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi, 2573-2594, 2020. Aymaz, G. (2019). Bir Üretim Aracı ve Bir İdeoloji Olarak Dijital Medya: Frankfurt Okulu’nun Kültür Endüstrisi Kavramı ve Dijital Emek İlişkisi, Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi, 6. Uluslararası İletişim Günleri, Dijital Dönüşüm Sempozyumu.
• Baudrillard, J. (2008). Tüketim Toplumu Söylenceleri Yapıları, Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. ve David, L. (2016). Akışkan Gözetim, 2016, s. 18.
• Binark, T. ve Y. Börekçi. (2009). Toplumsal Paylaşım Ağı Facebook: Görülüyorum Öyleyse Varım, Kalkedon Yayınları, İstanbul.
• Carlson, M. (2020). Journalistic epistemology and digital news circulation: Infrastructure, circulation practices, and epistemic contests. New Media & Society, 22(2), 230–246.
• Castells, M. (2005). Enformasyon Çağı: Ekonomi Toplum ve Kültür Cilt–1 Ağ Toplumunun Yükselişi, Çev. Ebru Kılıç, , İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Chandler, D. ve Munday, R. (2018). Medya ve iletişim sözlüğü. (Çev: Babacan Taşdemir), İstanbul: İletişim Yayınları, s. 372-373. Çakır, M. (2013). Sosyal Medya ve Gösteri, https://mukaddercakir.wordpress.com/tag/sosyal-medya-ve-gosteri/
• Çoban, B. (2009). “Yeni Panoptikon, Gözün İktidarı ve Facebook”, Yeditepe İletişim Fakültesi Dergisi, sayı:10.
• Çoban, B. (2017). Göz ve İktidar: Vitrinde Değil Gökyüzüne Bak, Doğuş Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, İletişim Bilimleri Bölümü,
• 2014, EUL Journal of Social Sciences (V:I), LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi.
• David, M, ve Kevın R. (1997). Kimlik Mekanları, Ayrıntı Yayınları.
• Debord, G. 2014. Gösteri Toplumu, Çev: Ayşen Ekmekçi, Okşan Taşkent.
• Dolgun, U. (2008). Şeffaf Hapishane Yahut Gözetim Toplumu. Ankara, Ötüken Yayınları.
• Dolgun, U. (2004). Gözetim Toplumunun Yükselişi: Enformasyon Toplumundan Gözetim Toplumuna, Yönetim Bilimleri Dergisi (1: 3), Journal of Administration Sciences.
• Dursun, Ç. (2004). Medya, Haber Hakikat ve İktidar İlişkisi, derl. Çiler Dursun, Elips kitap, Ankara, s. 6-7.
• Erdoğan, İ. (2011). İletişimi Anlamak, 4. Baskı.
• Göker, G. (2015). İletişimin Mcdonaldlaşması: Sosyal Medya Üzerine Bir İnceleme, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/2 Winter, Ankara, 2015, s. 389-410.
• Haas, C. ve Wearden, S. T. (2003). E-credibility: Building Common Ground in Web Environments. L1 Educational Studies in Language and Literature, 169–184.
• Khan, M. (2020). Fake News Identification on Social Media, International Journal of Engineering Research & Technology (IJERT), http://www.ijert.org ISSN: 2278-0181 IJERTV9IS010183.
• Kozinets, R. Sherry, J. Storm, D. Duhachek, A. Nuttavuthisit, K. ve Deberry, “Ludic Agency and Retail Spectacle”, (2004). Journal of Consumer Research”, December. 31, p.658-672.
• Kümpel, A.S. (2021). Communication Theory, Social Media İnformation Environments and Their İmplications for The Uses and Effects of News: The PINGS Framework, Published by Oxford University Press.
• Kurt, İ. (2002). Küreselleşme Eşliğinde Bağlamada Caz Faslı, Eğitim Kitabevi. Marcuse, H. (2017).Tek Boyutlu İnsan, İdeal Yayınevi.
• Parth M.N. (2018). Rumors of Child-kidnapping Gangs and Other WhatsApp Hoaxes are Getting People Killed in India. Los Angeles Times.
• Sutton, J, Palen, L, ve Sjklovski, I. (2008). Backchannels On the Front Lines: Emergent Uses of Social Media in the 2007 Southern California wildfire. In F. Friedrich and B. Van de Walle (Eds.), Proceedings of the 5th International ISCRAM conference. Washington, DC.
• Şener, S. (2021). Sosyal Medyanın Gençlerin Düşünce Ve Değerlerine Etkisi, www.apjir.com, Cilt: 5, Sayı: 3, 2021, ss. 529-553.
• Terranova, T. (2015). Bedava Emek: Dijital Ekonomide Kültür Üretimi, çev: Ergin Bulut ve Ayhan Ateş, Cyprus International University, Folklor/Edebiyat, cilt:21, sayı:83.
• Yaylagül, L. (2006). Kitle İletişim Kuramları, Egemen ve Eleştirel Yaklaşımlar, Dipnot Yayınları.