ÇÖLYAK TANILI BİREYLERİN MOTOR BECERİ VE DİKKAT DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ- PİLOT ÇALIŞMA

Yıl 2024, , 1016 - 1025, 21.10.2024

Filiz Ciledag , Nuran Kuş , Tuğçe Simay Özbay , Berçem Sinanoğlu

https://doi.org/10.33715/inonusaglik.1463170

Öz

Çölyak hastalığı dünyada yaklaşık %1 oranında görülmektedir. Başta Gastrointestinal Sistem (GİS) problemleri olmak üzere, çölyak hastalığı; nöroloji, psikiyatri, immünoloji kaynaklı birçok durumla ilişkilendirilmektedir. Sebep olabileceği ekstaintestinal problemler göz önüne alındığında çölyak hastalığı olan bireylerin motor beceri ve dikkat düzeyleri etkilenmiş olabilir. Araştırmada 22-60 yaş arası ek nörolojik ve ortopedik problemi bulunmayan çölyak hastası ve sağlıklı bireylerin motor beceri düzeyleri ‘Zamanlı Kalk Yürü Testi’ ve ‘Zamanlı Merdiven İnip Çıkma Testi’ ile, dikkat düzeyleri ‘Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Kendi Bildirim Ölçeği’ ile değerlendirilmiştir. Grupların yaş ortalamaları benzerdi (p>0.05). Motor beceri değerlendirmesinden Merdiven İnip Çıkma Testi istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0.05). Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Kendi Bildirim Ölçeği’ne göre sonuçlar incelendiğinde gruplar arası sayısal farklılık bulunmuştur ancak istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0.05). Çalışmamıza göre çölyak hastalığı olan bireylerde motor beceri etkilenimi görülmektedir. Gelecekteki çalışmalarda çölyak hastalığı olan bireylerin daha büyük örneklem gruplarında ve daha bütüncül olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çölyak, Dikkat, Motor beceri

Evaluation of Motor Skills and Attention Levels of Individuals with Celiac Diagnosis- Pilot Study

Öz

Celiac disease is seen in approximately 1% of the world. Being Gastrointestinal System (GIS) problems at the fore, celiac disease is being associated with many conditions related to; neurology, psychiatry and immunology. Considering the extraintestinal problems it may cause, the motor skills and attention levels of individuals with celiac disease may be affected. In the research, the motor skill levels of celiac disease patients and healthy individuals aged 22-60, who had no additional neurological or orthopedic problems, were evaluated with the ‘Timed Up and Go Test’and ‘Timed Stair Climbing Test’, and their attention levels were evaluated with the ‘Adult Attention Deficit and Hyperactivity Disorder Self-Report Scale’. The average age of the groups was similar (p>0.05). Among the motor skill evaluation, Stair Climbing Test was found to be statistically significant (p<0.05). When the results were examined according to the Adult Attention Deficit and Hyperactivity Disorder Self-Report Scale, a numerical difference was found between the groups, but there was no statistically significant difference (p>0.05). According to our study, motor skill impairment is observed in individuals with celiac disease. In future studies, individuals with celiac disease should be evaluated in larger sample groups and more holistically.

Anahtar Kelimeler

Attention, Celiac, Motor skill

Kaynakça

• Addolorato, G., Di Giuda, D., De Rossi, G., Valenza, V., Domenicali, M., Caputo, F., Gasbarrini, A., Capristo, E. ve Gasbarrini, G. (2004). Regional cerebral hypoperfusion in patients with celiac disease. American Journal of Medicine, 116(5), 312-317.
• Aksoy, E. (2012). Çölyak hastalığında görülen nörolojik bulgu spektrumu (Yan dal uzmanlık tezi). Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Çocuk Nörolojisi Bilim Dalı.
• Bashir, A., Mousattat, Y., Lawson, A. ve Patel, P. (2019). Celiac disease in a 16-month-old child presenting as motor regression. ACG Case Reports Journal, 6(1), 1-4.
• Bouery, P., Attieh, R., Sacca, L. ve Sacre, Y. (2022). Assessment of the social quality of life and the physical activity of adult celiac disease patients following a gluten-free diet in Lebanon. Nutrition ve Health, 28(3), 1-11.
• Catassi, C., Verdu, E.F., Bai, J.C. ve Lionetti, E. (2022). Coeliac disease. Lancet, 399(10344), 2413-2426.
• Ceylan, A. ve Demirdel, E. (2022). Mekanik bel ağrısı olan bireylerin kor endurans ile esneklik, denge ve alt ekstremite performans ilişkisi: Kesitsel bir araştırma. Türkiye Klinikleri Journal of Health Sciences, 7, 1078-1086.
• Clappison, E., Hadjivassiliou, M. ve Zis, P. (2020). Psychiatric manifestations of coeliac disease: A systematic review and meta-analysis. Nutrients, 12(1), 142-158. https://doi.org/10.3390/nu12010142
• Demirci, S., Cengizhan, E. ve Karahan, N. (2012). Celiac disease presenting with motor weakness. Journal of Turgut Ozal Medical Center, 19, 264-267.
• Diaconu, G., Burlea, M., Grigore, I., Anton, D. T. ve Trandafir, L. M. (2013). Celiac disease with neurologic manifestations in children. Revista Medicală Chirurgicală a Societății Medicale Naționale Iași, 117, 88-94.
• Doğan, S., Öncü, B., Saraçoğlu Varol, G. ve Küçükgöncü, S. (2009). Erişkin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu kendi bildirim ölçeği (ASRS-v1.1): Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10, 77-87.
• Gaur, S. (2022). The association between ADHD and celiac disease in children. Children (Basel), 9, 781-791. https://doi.org/10.3390/children9060781
• Hadjivassiliou, M., Croall, I. D., Grünewald, R. A., Trott, N., Sanders, D. S. ve Hoggard, N. (2021). Neurological evaluation of patients with newly diagnosed coeliac disease presenting to gastroenterologists: A 7-year follow-up study. Nutrients, 13(6), 1846-1855. https://doi.org/10.3390/nu13061846
• Kaukinen, K. (2021). Updates on systemic consequences of coeliac disease. Nature Reviews Gastroenterology ve Hepatology, 18(2), 87-88. https://doi.org/10.1038/s41575-020-00373-5
• Laurikka, P., Kivelä, L., Kurppa, K. ve Kaukinen, K. (2022). Review article: Systemic consequences of coeliac disease. Alimentary Pharmacology ve Therapeutics, 56, 64-72. https://doi.org/10.1111/apt.16935
• Lundberg, A., Eriksson, B. O. ve Jansson, G. (1979). Muscle abnormalities in coeliac disease: Studies on gross motor development and muscle fibre composition, size and metabolic substrates. European Journal of Pediatrics, 130, 93-103. https://doi.org/10.1007/BF00442368
• Luostarinen, L., Himanen, S. L., Luostarinen, M., Collin, P. ve Pirttilä, T. (2003). Neuromuscular and sensory disturbances in patients with well-treated coeliac disease. Journal of Neurology, Neurosurgery ve Psychiatry, 74(4), 490-494. https://doi.org/10.1136/jnnp.74.4.490
• Mohammadi, M. H. ve Hesaraki, M. (2023). Are children with attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) more likely to develop celiac disease? A prospective study. Postępy Psychiatrii i Neurologii, 32, 92-95. https://doi.org/10.5114/ppn.2023.132301
• Nestares, T., Martín-Masot, R., de Teresa, C., Bonillo, R., Maldonado, J., Flor-Alemany, M. ve Aparicio, V. A. (2021). Influence of Mediterranean diet adherence and physical activity on bone health in celiac children on a gluten-free diet. Nutrients, 13(5), 1636-1652. https://doi.org/10.3390/nu13051636
• Ruggieri, M., Incorpora, G., Polizzi, A., Parano, E., Spina, M. ve Pavone, P. (2008). Low prevalence of neurologic and psychiatric manifestations in children with gluten sensitivity. Journal of Pediatrics, 152(2), 244-249. https://doi.org/10.1016/j.jpeds.2007.07.010
• Skjellerudsveen, B. M., Omdal, R., Hetta, A. K., Kvaløy, J. T., Aabakken, L., Skoie, I. M. ve Grimstad, T. (2022). Fatigue: A frequent and biologically based phenomenon in newly diagnosed celiac disease. Scientific Reports, 12(1), 7281. https://doi.org/10.1038/s41598-022-11789-6
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2023). Çölyak ve Görülme Sıklığı. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, 20 Kasım 2023 tarihinde https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/metabolizma-ve-colyak/ adresinden erişildi.
• Williams, E. N., Carroll, S. G., Reddihough, D. S., Phillips, B. A. ve Galea, M. P. (2005). Investigation of the timed 'up ve go' test in children. Developmental Medicine ve Child Neurology, 47(8), 518-524. https://doi.org/10.1111/j.1469-8749.2005.tb00102.x
• Zis, P. ve Hadjivassiliou, M. (2019). Treatment of neurological manifestations of gluten sensitivity and coeliac disease. Current Treatment Options in Neurology, 21(3), 1-10. https://doi.org/10.1007/s11940-019-0572-y