KADINLARDA MEME KANSERİ ENDİŞE DÜZEYİ İLE ERKEN TANI UYGULAMA DAVRANIŞLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 2, 44 - 53, 24.12.2018

Gülçin Nacar

Öz

Amaç: Araştırma
kadınlarda meme kanseri endişe düzeyi ile meme kanseri erken tanı uygulama
davranışları arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.

Materyal-Metod: Araştırma
tanımlayıcı ve ilişki arayıcı türde olup ülkenin doğusundaki bir ilde bulunan
Aile Sağlığı Merkezi’nde (ASM) yapılmıştır. ASM büyük bir popülasyona hizmet vermekte ve hizmet verdiği
toplum sosyoekonomik olarak homojen özellik göstermektedir. Araştırmanın örneklemini ASM’
ye herhangi bir nedenle başvuran, örnekleme alınma kriterlerine uyan ve
araştırmaya katılmayı kabul eden 765 kadın alınmıştır. Araştırmaya alınma
kriterleri; gebe olmama/ emzirmeme ve meme kanseri tanısı almamış olmadır. Veriler kişisel bilgi formu ve meme kanseri
endişe skalası kullanılarak araştırmacılar tarafından haftanın beş günü
yüz yüze görüşme yöntemiyle toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde yüzde, ortalama, Kikare ve lojistik
regresyon analizleri kullanılmıştır.

Bulgular:
Araştırmada
kadınların yaş ortalaması 40.12±1.14’ dir. %63.1’i ev hanımı ve %40.3’ü okuryazar
ya da ilkokul mezundur. Kadınların %75.7’sinin düşük kanser endişesi yaşadığı,
%39.7’sinin kendi kendine meme muayenesi (KKMM) yaptığı, %18.3’ünün klinik meme
muayenesi (KMM) yaptırdığı ve %15.8’inin ise mamografi çektirdiği saptanmıştır.
Araştırmada kanser endişesi ile arasında anlamlı ilişki bulunan gelir, yaş, KMM
ve çalışma durumu ile yapılan lojistik regresyon analizi sonucunda gelir durumu
düşük olanların orta ve yüksek olanlara göre 0.5 kat, işsizlerin çalışanlara
göre 3.2 kat, ve KMM yaptıranların yaptırmayanlara göre 0.4 kat daha fazla meme
kanserine yakalanma endişesi yaşadığı saptanmıştır (p<0.05).  

Sonuç:
Araştırmada
meme kanseri endişe düzeyinin KKMM ve mamografi uygulaması için belirleyici
olmadığı ancak yüksek meme kanseri endişesi olanların daha fazla klinik meme
muayenesi yaptırdığı görülmektedir.   

Anahtar Kelimeler

Meme kanseri endişesi, KKMM, KMM, Mamografi

Kaynakça

• Abelson J, Tripp L, Brouwers MC, Pond G, Sussman J. Uncertain times: A survey of Canadian women's perspectives toward mammography screening, Preventive Medicine, 2018;112:209-15.
• Açıkgöz A, Çehreli R, Ellidokuz H. Hastanede çalışan kadınların meme kanseri konusunda erken tanı yöntemlerine yönelik bilgi ve davranışlarının belirlenmesi, uygulanan planlı eğitimin etkinliğinin incelenmesi, Meme Sagligi Dergisi, 2015;11(1): 31-8.
• Altunkan H, Akın B, Ege E. 20-60 yaş arası kadınların kendi kendine meme muayensi (KKMM) uygulama davranışları ve farkındalık düzeyleri, Meme Sağlığı Dergisi, 2008;4(2):84-91.
• Amuta AO, Mkuu RS, Jacobs B, et al. Influence of cancer worry on four cancer related health protective behaviors among a nationally representative sample: ımplications for health promotion efforts, J Cancer Educ, 2017;1-9.
• April-Sanders A, Oskar S, Rachel C. Shelton RC, et al. Predictors of breast cancer worry in a Hispanic and predominantly immigrant mammography screening population, Women's Health Issues, 2018;27(2):237–244.
• Asif HM, Sultana S, Akhtar N, Rehman JU, Rehman RU. Prevalence, risk factors and disease knowledge of breast cancer in Pakistan, Asian Pasific Journal of Cancer Prevention, 2014;15(11):4411-6.
• Baysal HY, Gozum S. Effects of health beliefs about mammography and breast cancer and telephone reminders on re-screening in Turkey, Asian Pacific J Cancer Prev, 2011;12:1445-50.
• Beji NK., Meran HEP. Kadın Sağlığı ve Hastalıkları, 1.Baskı. Nobel Tıp Kitapevi, İstanbul, 2015:11-3.
• Bennent P, Parsons E, Brain K, Hood K. Long-term cohort study of women at intermediate risk of familial breast cancer: experiences of living at risk, Psycho-Oncology, 2010;19:390-8.
• Croyle RT, Lerman C. Risk communication in genetic testing for cancer susceptibility, JNCI Monographs, 1999;25:59-6.
• Çaman ÖK, Bilir N, Özcebe H. Ailede kanser öyküsü ve algılanan kanser riski, kanserden korunma davranışları ile ilişkili mi? Firat Med J, 2014;19(2):95-100.
• Ergül Ş. Yoksulluk sağlık ilişkisi ve hemşirelik yaklaşımı, Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 2005;8(2):95-104.
• Gasalberti D. Early detection of breast cancer by self-examination: The influence of perceived barriers and health conception, Oncol Nurs Forum, 2002;29(9):1341-7.
• Günay E, Beser A. Sociodemographic characteristics of women who engage in early breast cancer diagnostic behaviors: The case of Turkish women working in a textile factory, AAOHN Journal, 2011;59(10):421-8.
• Hay JL, McCaul KD, Magnan RE. Does worry about breast cancer predict screening behaviors? A metaanalysis of the prospective evidence, Preventine Medicine, 2006;42(6):401–8.
• Jensen J, Bernat J, Davis L, Yale R. Dispositional cancer worry: Convergent, divergent, and predictive validity of existing scales, Journal of Psychosocial Oncology, 2010;28:5, 470-89.
• Jonga MA, DeJong CAJ, Hermens RP, et al. High demoralization in a minority of oophorectomized BRCA1/2 mutation, J Psychosom Obstet Gynaecol, 2017:1-9.
• Lerman C, Trock B, Rimer BK. Psychological side effects of breast cancer screening, Health Psychology, 1991;10(4):259-7.
• Murphy PJ, Marlow LA, Waller J, Vrinten C. What is it about a cancer diagnosis that would worry people? A population-based survey of adults in England, BMC cancer, 2018;8(1):86-6.
• Naivar Sen CK, Baruh L, Kumkale GT. Beyond a paycheck: The influence of workforce participation on women’s cancer screening in Turkey, Sex Roles, 2016;75:599–611.
• Quillin JM, Bodurtha JN, McClish D. Genetic risk, perceived risk, and cancer worry in daughters of breast cancer patients, J Genet Counsel, 2011;20:157–64.
• Rondanina G, Puntoni M, Guerrieri-Gonzaga A, Marra D, Bonanni B, Decensi A. Worry and risk perception of breast cancer in a prevention trial of low dose tamoxifen in midlife postmenopausal hormone users, The Breast, 2017;34:108-14.
• Rondanina G, Puntoni M, Guerrieri-Gonzaga A, Marra D, Bonanni B, Decensi A. Worry and risk perception of breast cancer in a prevention trial of low dose tamoxifen in midlife postmenopausal hormone users, The Breast, 2017:34:108-14.
• Sadler RG, Ko CM, Cohn JA, White M, Weldon RN, Wu P. Breast cancer knowledge, attitudes, and screening behaviors among African American women: the Black cosmetologists promoting health program, BioMed Central Public Health, 2007;17;7:57.
• Seven M, Bağcivan G, Akyuz A, Bölükbaş F. Women with family history of breast cancer: How much are they aware of their risk? J Cancer Educ, 2018;33:915–21.
• Siegel R, Naishadham D, Jemal A. Canser statistics, 2013, CA:A Cancer Journal for Clinicians, 2013;63:11-30.
• Şirin A, Kavlak O. Meme Hastalıkları. İçinde: Kadın Sağlığı, 2. Baskı. BEDRAY Yayıncılık, İstanbul, 2015; 174-198.
• Taşhan ST, Uçar T, Yeşim AD, Nacar G, Erci B. Meme kanseri endişe skalasının Türk kültürüne uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması 5. Uluslararası, 16. Ulusal Hemşirelik Kongresi, 5-8 Kasım, Ankara, Türkiye, 2017;54.
• Taşkın L. Meme Neoplazileri. İçinde: Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği, Sistem Ofset Matbaacılık, Ankara, 2016; 689-93.
• Türkiye Halk Sağlığı Kurumu (2014). Türkiye Kanser İstatistikleri. http://kanser.gov.tr/Dosya/ca_istatistik/2009kanseraporu.pd (erişim tarihi: 29.08.2018).
• Türkiye Halk Sağlığı Kurumu 2015 Kanser İstatistikleri, 2018. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-istatistikleri (erişim tarihi: 22.08.2017).
• Vrinten C, McGregor LM, Heinrick m, et al. What do people fear about cancer? A systematic review and meta‐synthesis of cancer fears in the general population, Psycho‐Oncology, 2017;26:1070–1079.