PENDER’İN SAĞLIĞI GELİŞTİRME MODELİ TEMELLİ, MENOPOZ DÖNEMİNDEKİ KADINLARIN SEMPTOMLARLA BAŞETMESİNDE FİZİKSEL EGZERSİZİN DESTEKLENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 1, 150 - 161, 26.04.2020

Filiz Polat Rukuye Aylaz

https://doi.org/10.33715/inonusaglik.655871

Cited By: 4

Öz

Kadın yaşamında önemli bir dönüm noktası olan menopoz; overlerde hormon azalması sonucu ortaya çıkan ve üreme yeteneğinin kaybolduğu uzun bir yaşam evresidir. Hormonal değişiklikler sonucu ortaya çıkan menopozal semptomlar menopoz dönemine geçiş ve erken menopoz sonrası hem fiziksel hem de psikolojik alanlarda en sık görülen şikâyetlerdir. Egzersiz, menopoz dönemine geçişi kolaylaştırmada önemli bir rol oynamaktadır. Düzenli fiziksel aktivite, menopozun rahatsız edici semptomlarını yönetmeye, hafifletmeye ve fiziksel, psikolojik ve sosyal problemleri azaltmaya yardımcı olmaktadır. Hemşireler egzersizin önemini ve düzenli olarak yapılması gerektiğini belirtmeli, egzersiz planlamasında kadınlara yardımcı olmalıdır. Sağlığı geliştirme modeli sağlıklı bir yaşam için kişilerin sağlık aktivitelerinde aktif rol almasını, hemşire ile hastanın işbirliği içinde çalışarak hastanın davranışlarında değişiklik yapılmasını sağlar. Sağlığı geliştirme modeli rehberliğinde yapılan egzersizler, bireylerin kendi sağlıkları konusunda sorumluluk almalarını, sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının gelişmesi ve menopozal semptomlarla başetmeleri açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Menopoz, egzersiz, sağlığı geliştirme, menopozal semptomlar, hemşirelik

Supporting Physical Exercise for the Management of Women in Menopause Period Based on Pender's Health Improvement Model

Öz

Menopause, which is an important turning point in women's lives is a long life stage in which there productive ability of the ovaries is lost as a result of decreased hormone. Menopausal symptoms, resulting from hormonal changes, are the most common complaints in both physical and psychological fields after transition to menopause and after early menopause. Exercises play an important role in facilitating the transition to menopause. Regular physical activity helps to manage, alleviate, and reduce the number of physical, psychological and social problems of the disturbing symptoms of menopause. Nurses should state the importance of exercise and need to be done regularly and help women in exercise planning. The health promotion model enables people to take an active role in health activities for a healthy life and to change the patient's behavior by working in collaboration with the nurse and the patient. Exercises conducted under the guidance of health promotion model are important for individuals to take responsibility for their own health, to develop healthy lifestyle behaviors and to cope with menopausal symptoms. 

Anahtar Kelimeler

Menopause, exercise, health promotion

Kaynakça

• Abay H, Kaplan S. Menopozal dönem yaşam kalitesini nasıl etkiliyor? Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 2015; (1-2-3):1-23.
• Ali RR, Taha SAM, Moustafa MF, El-saied SF. Assessment the menopausal symptoms of women by using the menopausal rating scale ın Qena city, JNHS, 2015; 4(2):79-88.
• Ardıç F. Egzersizin sağlık yararları, Türk Fiz Tıp Rehab Derg, 2014; 60(2):9-14.
• Ardıç F. Egzersiz reçetesi, Türk Fiz Tıp Reha Derg, 2014; 60 (2):1-8.
• Assaf RA, Bushmakin GA, Joyce N, Louie JM, Flores M, Moffatt M. The relative burden of menopausal and postmenopausal symptoms versus other majör conditions: A retrospective analysis of the medical expenditure panel survey data, Am Health Drug Benefits, 2017; 10(6): 311-21.
• Atan ÜŞ, Yiğitoğlu S. Menopozda semptom yönetimi ile ilgili kanıta dayalı uygulamalar, Uluslararası Hakemli Kadın Hastalıkları ve Anne Çocuk Sağlığı Dergisi, 2015; 3:35-59.
• Ay AF. Sağlık Uygulamalarında Temel Kavramlar ve Beceriler, 3.Baskı. İstanbul, Nobel Matbaacılık,2011; 15.
• Bahar Z, Açıl D. Sağlığı geliştirme modeli: Kavramsal yapı, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 2014; 7(1):59-67.
• Bailey GT, Cable TN, Aziz N, Atkinson G, Cuthbertson JD, Low AD, Jones H. Exercise training reduces the acute physiological severity of post-menopausal hot flushes, J Physiol, 2016; 594(3): 657–67.
• Başgöl Ş. Pelvik taban disfonksiyonunu önlemede sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını geliştirme: Pender’in Sağlığı Geliştirme Modeli, HSP, 2016; 3(1):57-65.
• Başar F. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği: Kadın sağlığına etkisi, ACU Sağlık Bilimleri Dergisi, 2017; 3:131-7.
• Beckmann RBC, Ling WF, Herbert NPW, Laube WD, Smıth PR, Cazanova R, Chuang A, Geoepfert RA, Hueppchen AN, Weıss MP. Obstetrics and Gynecology. Demir C, Güleç KÜ (çeviri editörleri). Obstetrik ve Jinekoloji, 7.Baskı, Ankara, Akademisyen Tıp Kitabevi, 2015: 363-70.
• Beji KN. Kadın Sağlığı ve Hastalığı, 2.baskı. İstanbul, Nobel Tıp Kitabevi, 2015; 135-6.
• Coşkun MA. Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği El Kitabı, 1.Baskı. İstanbul, Koç Üniversitesi Yayınları, 2012; 444-55.
• Çalık A, Kapucu S. Diyabetli hastalarda sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını geliştirme: Pender’in Sağlığı Geliştirme Modeli, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 2017; 4(2): 62-75. Çelik SA. Pasinlioğlu T. Klimakterik dönemde yaşanan semptomlar ve hemşirenin rolü, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2013; 1(1):48-56.
• Coşkun MA. Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği El Kitabı, 1.Baskı. İstanbul, Koç Üniversitesi Yayınları, 2012; 444-55.
• Demir C, Güleç KÜ. Menopoz. In: Beckmann RBC, Ling WF, Herbert NPW, Laube WD, Smıth PR, Cazanova R, Chuang A, Geoepfert RA, Hueppchen AN, Weıss MP. (Editors). Obstetrics and Gynecology. 7.Baskı. Ankara, Akademisyen Tıp Kitabevi, 2015; 363-70.
• Erci B. Sağlığı Geliştirilmesi ve Sağlıklı Yaşam, Erci B, Halk Sağlığı Hemşireliği, 2.Baskı. Ankara, Sözkesen Matbaacılık,2016; 266-70.
• Ersin F, Bahar Z. Sağlığı Geliştirme Modelleri’nin meme kanseri erken tanı davranışlarına etkisi: Bir literatür derlemesi, DEUHYO ED, 2012; 5 (1): 28-38.
• Erkin Ö, Ardahan M, Kert A. Menopoz döneminin kadınların yaşam kalitesine etkisi, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2014; 3(4); 1095-113.
• Ertem G. Kadınların menopoz sonrası yaşam kalitelerinin incelenmesi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2010; 7(1):469-83.
• Fışkın G, Şahin HN, Kaya İG. Menopozal dönemdeki kadınların bu yaşam dönemine ilişkin bakış açılarının kalitatif analizi, Jaren, 2017; 3(3):122-8.
• Gönenç Mİ, Koç G. Menopoz dönemine yönelik uygulanan eğitim programının kadınların menopoza yönelik tutumlarına etkisi, Sdü Sağlık Bilimleri Dergisi, 2019; 10(1): 29-33.
• Gözüyeşil E, Başer M. Menopozal dönemde yaşanan vazomotor yakınmaların günlük yaşam aktiviteleri üzerine etkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2016; 19(4): 261-68.
• Kızılırmak A, Seviğ Ü. Bir sağlık ocağına kayıtlı 40-59 yaş grubu kadınların menopoz yakınmaları ve sağlık kuruluşlarından yararlanma durumları, Sted 2011, 20(4): 149-54.
• Koçak DY, Kaya İG, Aslan E. Klimakterik dönemindeki kadınların algıladıkları sosyal destek düzeyi ve etkileyen faktörler, Jaren 2017; 3(2): 66-72.
• Kolu P, Raitanen J, Nygard C, Tomas E, Luoto R. Cost-Effectiveness of physical activity among women with menopause symptoms: Findings from a randomised controlled trial, Plos One,2015; 10(8): 1-14.
• Lui-Filho JF, Pedro OA, Baccaro LF, Costa-Paiva L. Risk factors associated with intensity of climacteric symptoms in Brazilian middle-aged women: A population-based house hold survey, Menopause, 2018; 25(4): 415-22.
• Ocakçı FA, Alpar ŞE. Hemşirelikte Kavram Kuram ve Model Örnekleri, 1.Baskı. İstanbul, Medikal Yayıncılık, 2013;201-11. Özgür G, Yıldırım S, Komutan A. Menopoz sonrası kadınların öz bakım gücü ve etki eden faktörler, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2010; 13(1): 35-43.
• Santos L, Elliot-Sale JK, Sale C. Exercise and bone health across the life span, Bıogerontology, 2017; 18(6): 931–46.
• Sharma S, Arora D. Menopausal symptoms: A comparative study in rural and urban women, JK Science, 2011; 13(1): 23-6.
• Skrzypulec V, Dąbrowska J, Drosdzol A. The influence of physical activity level on climacteric symptoms menopa¬usal women, Climacteric, 2010; 13(4): 355-61.
• Sevinç S.Miyokart infarktüsü geçirmiş bireylerde yaşam şekli değişikliği: Pender’ in Sağlığı Geliştirme Modeli, J Cardiovasc Nurs, 2016; 7(14): 147-52.
• Sternfeld B, Guthrie AK, Ensrud EK, La Croix ZA, Larson CJ, Dunn LA, Anderson LG, Seguin AR, Carpenter SJ, Newton MK, Reed DS, Freeman SL, Cohen SL, Joffe H, Roberts M, Caan JB. Efficacy of exercise for menopausal symptoms: A randomized controlled trial, Menopause. 2014, 21(4): 330-8.
• Şen E, Saruhan A. Menopoz ve hormon replasman tedavisi ile ilgili kanıta dayalı çalışmalar, Aile ve Toplum, 2010; 5(20): 45-51.
• Şimşek Z. Sağlığı geliştirmenin tarihsel gelişimi ve örneklerle sağlığı geliştirme stratejileri, TAF Prev Med Bull, 2013; 12(3):343-58.
• Taşkın L.Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği, 13.Baskı. Ankara, Özyurt matbaacılık, 2016; 678.
• Tuygar FŞ, Arslan M. Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi, SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2015; 6(2): 59-66.
• Tümer A, Kartal A. Kadınların menopoza ilişkin tutumları ile menopozal yakınmaları arasındaki ilişki, Pam Tıp Derg, 2018; 11(3): 337-346. Uludağ A,Güngör ANÇ, Gencer M, Şahin EM, Coşar E. Kadınların hayatındaki başka bir dönem: Menopoz ve menopozun yaşam kalitesine etkisi, Türk Aile Hekimliği Dergisi, 2014; 18(1):25-30.
• Vural TZE, Gönenç I.Birinci basamakta menopoza yaklaşım, Türkiye Klinikleri J FamMed-Special Topics, 2013; 4(6):75-9.
• Vural IP, Yangın BH. Menopoz algısı: Türk ve Alman kadınların karşılaştırılması,Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2016; 5(3): 7-15.
• Yanıkerem E, Koltan OS, Tamay AG, Dikayak Ş. Relationship between women's attitude towards menopause and quality of life, Climacteric, 2012; 6:552-62.