YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN AFET YÖNETİMİ HAKKINDAKİ BİLGİ, GÖRÜŞ VE YAKLAŞIMLARI

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 3, 527 - 546, 30.11.2020

Sibel Şentürk , Gönül Büyükdavraz , Alev Yıldırım Keskin

https://doi.org/10.33715/inonusaglik.753643

Cited By: 6

Öz

Bu çalışma, yoğun bakım (YB) hemşirelerinin afet yönetimi hakkındaki bilgi, görüş ve yaklaşımlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı tipteki araştırmanın evrenini Şubat - Haziran 2019 tarihleri arasında bir Şehir Hastanesi’nin YB’larında çalışan 226 hemşire, örneklemini ise çalışmaya katılmayı kabul eden 204 hemşire oluşturmuştur. Araştırmanın verileri "Hemşire Bilgi Formu" ve "Afet Yönetimi Tanılama Formu" kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde sayı, yüzde, ortalama ve korelasyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda YB hemşirelerinin yaş ortalamasının 33,71±7,76, %68,1’inin kadın, %57,4’ünün eğitim durumunun lisans/yüksek lisans ve %57,8’inin YB’da çalışma süresinin 1-5 yıl arasında değiştiği saptanmıştır. Hemşirelerin %69,1’inin afet yönetimi ile ilgili eğitime ihtiyaç duyduğu, %49,0’ının ise afete kısmen hazır olduğu tespit edilmiştir. YB hemşirelerinin afet sırasında yapılacaklara ilişkin bilgi ve görüşlerinin %54-98 arasında, afet sonrasında yapılacaklara ilişkin bilgi ve görüşlerinin ise %62-93 arasında değiştiği saptanmıştır. YB hemşirelerinin eğitim durumu ile afet öncesi, sırası ve sonrasında yapılacaklara yönelik bilgiler arasında anlamlı pozitif bir ilişki saptanmıştır (p<0,05). YB hemşirelerinin afet yönetimi konusunda eğitime ihtiyaçlarının olduğu belirlenmiş olup afet yönetimi konusunda bilgi ve becerilerini geliştirecek hizmet içi eğitimlerin ve sertifika programlarının düzenlenmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Afet yönetimi, bilgi, görüş, yaklaşım, Yoğun Bakım Hemşireliği

Knowledge, Opinion and Approaches of Intensive Care Nurses About Disaster Management

Öz

This study has been conducted to determine the information, opinion and approaches of intensive care (IC) nurses on disaster management. The population of the descriptive study consisted of 226 nurses working in intensive care units (ICU) of a City Hospital between February - June 2019, while the sample of the study comprised 204 nurses who agreed to take part in the study. The data of the study have been collected using the "Nurses Information Form" and "Disaster Management Identification Form". In the analysis of the data; number, percentage, mean and correlation analysis have been used. As the result of the study it has been determined that mean age of the IC nurses was 33,71±7,76 years, 68,1% were female, 57,4% had educational status of license/master’s degree and 57,8% had been working in the ICU for 1-5 year(s). It has been detected that 69,1% of the nurses needed training on disaster management and 49,0% were partially prepared for a disaster. It has been determined that information and opinion of the IC nurses on what to do during a disaster varied between 54-98%, while their information and opinion about what to do after a disaster varied between 62-93%. A significant positive correlation has been determined between educational background of the IC nurses and their information on what to do before, during and after a disaster (p<0,05). It has been determined that the IC nurses needed training on disaster management and thus, in-service trainings and certificate programs can be suggested to be organised to develop their information and skills on disaster management. 

Anahtar Kelimeler

Approach, Disaster Management, information, Opinion, İntensive Care Nursing

Kaynakça

• Abd, H., Adam, S., Mohamed, G. (2011). Awareness of hospital internal disaster management plan among health team members in a university hospital. Life Science Journal, 8(2), 42-52.
• Afaya, A., Azongo Bavo, T., Yakong, N. V. (2017). Perceptions and knowledge on triage of nurses working in emergency departments of hospitals in the tamale metropolis, Ghana. IOSR Journal of Nursing and Health Science, 6(3), 59-65.
• Akdağ, R., Tosun, N., Cinal, A. (2011). Türkiye'de özellikli planlama gerektiren sağlık hizmetleri 2011-2023. (Sağlık Bakanlığı Yayın No:836). Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Al-Ali, N. M., Ibaid Abu, A. H. (2015). Health-care providers’ perception of knowledge, skills and preparedness for disaster management in primary health-care centres in Jordan. Eastern Mediterranean Health Journal, 21(10), 713-721.
• Ali S., Taverner, C. B. B., Ghani, M., Kussor, Z., Naz, S. (2013). Knowledge of triage among nurses in emergency units. Biomedica, 29, 240-243.
• Al-Khalaileh, B. E., Bond, E., Alasad, J. A. (2012). Jordanian nurses’ perceptions of their preparedness for disaster management. International Emergency Nursing, 20 (1), 14-23.
• Aytekin, T. (2003). İstanbul Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde yer alan hastanelerde afet yönetimine ilişkin mevcut durumun değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Kurumları Yöneticiliği, İstanbul.
• Baack, S., Alfred D. (2013). Nurses’ preparedness and perceived competence in managing disasters. Journal of Nursing Scholarship, 45(3), 281-287.
• Balçık, Y. P., Demir, B. İ., Ürek, D. (2014). Ankara’da seçilen bazı hastanelerde afet yönetimine ilişkin mevcut durum değerlendirmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 17(1), 45-58.
• Balık, T., Öztürk, H. (2016). Yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin hemşirelik personelinin güçlendirilmesine ilişkin görüşleri. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 3(3), 140-151.
• Bayraktar, N. (2013). Afetlerde hemşirelik hizmetlerinin organizasyonu. Altıntaş, H. (Ed.). Acil ve Afet Durumlarında Sağlık Yönetimi (ss. 195-218). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayını.
• Bulut, M., Fedakar, R, Akkose, S., Akgoz, S., Ozguc, H., Tokyay, R. (2005). Medical experience of a university hospital in Turkey after the 1999 Marmara earthquake. Emergency Medicine Journal, 22(7), 494-8.
• Cotanda, P. C., Martinez, R. M., De La Maza, S. T. V., Cubells, L. C. (2016). Impact of disaster preparedness training programme on health staff. Anales de Pediatria, 85(3), 143-154.
• Demirbaş, H., Sezer, A., Ergun, A. (2013). Afet yönetiminde halk sağlığı hemşiresinin rol ve sorumlulukları. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 21(2), 122-128.
• Duko, B., Geja, E., Oltaye, Z., Belayneh, F., Kedir, A., Gebire, M. (2019). Triage knowledge and skills among nurses in emergency units of specialized hospital in Hawassa, Ethiopia: cross sectional study. BMC Research Notes, 12-21.
• Ersel, M., Aksay, E., Kıyan, S., (2009). Türkiye’deki acil tıp anabilim dallarının afetlere hazırlık ve eğitim düzeyleri. Türkiye Acil Tıp Dergisi, 9, 115-121. Fathoni, M., Sangchan, H., Songwathana, P. (2013). Relationships between triage knowledge, training, working experiences and triage skills among emergency nurses in East Java, Indonesia. Nurse Media Journal of Nursing, 3(1), 511- 525.
• Fountain, R., Chilton, J., Deal, B., Connor, D., Hensarling, J., Klotz, L., Alfred, D. (2014). Preparing for disasters: education and management strategies explored. Nurse Education in Practice, 8(1), 1-8.
• Fung, O. W. M., Loke, A. Y., Lai, C. K. (2008). Disaster preparedness among Hong Kong nurses. Journal of Advanced Nursing, 62, 698-703.
• Garbutt, S., Peltıer, J., Fitzpatrick, J. (2008). Evaluation of an instrument to measure nurses’ familiarity with emergency preparedness. Military Medicine, 173, 1073-1077.
• Goodhue, C., Burke, R., Ferrer, R., Chokshi, N., Dorey, F., Upperman, J. (2012). Willingness to respond in a disaster: a pediatric nurse practitioner national perspevtive. Journal of Pediatric Health Care, 26(4), 7-20.
• Gökhan, A., Namigar, T., Adem, A. (2012). Büyük afetlerde sağlık hizmetlerinin planlanması organizasyonu ve triaj. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28(Ek sayı 2), 124-134.
• Guerdan, B. R. (2009). Disaster preparedness- and disaster management: the development and piloting of a self- assessment survey to judge the adequacy of community-based physician knowledge. American Journal of Clinical Medicine, 6, 32-40.
• Hammad, K. S., Arbon, P., Gebbie, K. M. (2011). Emergency nurses and disaster response: an exploration of South Australian emergency nurses’ knowledge and perceptions of their roles in disaster response. Australasian Emergency Nursing Journal, 14, 87-94.
• Hisar, K. M., Yurdakul, A. (2015). Bir üniversitenin hemşirelik öğrencilerinin afetlerde sağlık hizmetleri ile ilgili bilgilerinin değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(2), 54-65.
• Hsu, C., Mas, F. S., Jacobson, H., Papenfuss, R., Nkhoma, E. T., Zoretic, J. (2005). Assessing there adiness and training needs of non-urban physicians in public health emergency and response. Disaster Manage Response, 3(4), 106-111.
• International Council of Nurses (ICN) (2006). Position statement: nurses and disaster preparedness. 28 Mayıs 2020 tarihinde, http://www.icn.ch/PS_A11_ NursesDisaster-Prep.pdf adresinden erişildi.
• İbrahim Abdelghany, A. F. (2014). Nurses knowledge, attitudes, practices and familiarity regarding disaster and emergency preparedness – Saudi Arabia. American Journal of Nursing Science, 3(2), 18-25.
• Kalanlar, B., Kubilay, G. (2015a). Afet hemşireliği eğitimi ve afet öncesinde afet hemşiresinin görevleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 8(2), 77-85.
• Kalanlar, B., Kubilay, G. (2015b). Afetlerde toplum sağlığının korunmasında önemli bir kavram: afet hemşireliği. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 23(1), 57-65.
• Khan, S., Kausar, S., Ghani, M. (2017). Knowledge of disaster preparedness among nurses at two tertiary care hospitals in lahore. Biomedica, 33(1), 29-38.
• Labrague, L. J., Yboa, B. C., McEnroe–Petitte, D. M., Lobrino, L. R., Brennan, M. G. B. (2016). Disaster preparedness in Philippine nurses. Journal of Nursing Scholarship, 48(1), 98-105.
• Lök, U., Yıldırım, C., Al, B., Zengin, S., Çavdar, M. (2009). Şahinbey araştırma ve uygulama hastanesi hastane afet planı. Akademik Acil Tıp Dergisi, 8, 38-46.
• Naser, W. N., Saleem, H. B. (2018). Emergency and disaster management training; knowledge and attitude of Yemeni health professionals: a cross-sectional study. BMC Emergency Medicine, 18(23), 1-12. Nofal, A., Alfayyad, I., Khan, A., Aseri Al, Z. (2018). Knowledge, attitudes, and practices of emergency department staff towards disaster and emergency preparedness at tertiary health care hospital in central Saudi Arabia. Saudi Medicine Journal, 39(11), 1123-1129.
• Olchin, L., Krutz, A. (2012). Nurses as first responders in a masscasualty. Journal of Trauma Nursing, 19(2), 122-129.
• Özmen, B., Özden, T. A. (2013). Türkiye’nin afet yönetim sistemine ilişkin eleştirel bir değerlendirme. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 49, 1-28.
• Özyer, Y, Dinçer, S. (2020). Afetlerde hemşirelerin psikolojik ilk yardım rolleri. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (7), 198-206.
• Phukubye, A., Mbombi, O. M., Mothiba, M. T. (2019). Knowledge and practices of triage amongst nurses working in the emergency departments of rural hospitals in Limpopo province, 12, 439-448.
• Polivka, B. J., Stanley, S. A. R., Gordon, D., Taulbee, K., Kieffer, G., McCorkle, S. M. (2008). Public health nursing competencies for public health surge events. Public Health Nursing, 25(2), 159-165.
• Saidam, N. M., Eljedi, Y. A. (2020). Palestinian emergency nurses’ knowledge and role perception about disaster management: a need for immediate actions. International Journal of Community Medicine and Public Health, 7(3), 831-836.
• Sezen, A., Tapan, B., Yılmaz, S., Sezen, E. (2015). Özel bir hemodiyaliz merkezinde afet deneyimi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 2(3), 171-173.
• Shabbir, R., Afzal, M., Sarwer, H., Gilani, A. S., Waqas, A. (2017). Nurses knowledge and practices regarding disasters management and emergency preparedness. Saudi Journal of Medical and Pharmaceutical Sciences, 3(6), 464-476.
• Shammah, A. A. (2018). Preparedness assessment for disaster management among Dhahran Al Janoub general hospital staff during hazm storm support global. Journal of Health Science, 10(7), 87-95.
• Singhal, Y. K., Bhatnagar, R., Lal, B., Paliwal, B. (2016). Knowledge, attitudes and practices of medical internship students regarding disaster preparedness at a tertiary-care hospital of Udaipur, Rajastthan, India. International Journal of Medical Science and Publich Health, 5(8), 1613-1616.
• Şen, G., Ersoy, G. (2017). Hastane afet ekibinin afete hazırlık konusundaki bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 122-30.
• Şensoy, F., Nahcivan, N. (2012). Türk Kızılay’ında çalışan hemşirelerin afetlere hazırlık durumları. HASUDER. 28 Mayıs 2020 tarihinde http://kongre.hasuder.org.tr/index.php/uhsk15/uhsk15/paper/view/759 adresinden erişildi.
• Taşkıran, G., Baykal, Ü. (2017). Afetler ve Türkiye’de hemşirelerin afetlere hazır olma durumları: literatür inceleme. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 2(4), 79-88.
• Tel, H. (2016). Olağanüstü durumlar ve hemşirelik. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 19(4), 278-282.
• Tichy, M., Bond, A. E., Beckstrand, R. L., Heise, B. (2009). Nurse practitioners’ perception of disaster preparedness education. American Journal of Nurse Practitioners, 13(1), 10-22.
• Turgut, N., Adaş, G., Akçakaya, A., Mıngır, T., Topuz, C., Ay, A. (2012). Deprem; travma, ezilme (crush) sendromu ve kardiyopulmoner resüsitasyon. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28(Ek sayı 2), 135-147.
• Türk Hemşireler Derneği (THD) (2011). Hemşirelik yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. 28 Mayıs 2020 tarihinde http://www.turkhemsirelerdernegi.org.tr/tr/yasa-ve-yonetmelikler/yonetmelikler/19-nisan-2011-hemsirelik-yonetmeliginde-degisiklik-yapilmasina-dair-yonetmelik.aspx. adresinden erişildi.
• Ulusoy, F. (1998). Türkiye’de hemşirelik eğitiminin tarihsel süreci. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 2(1), 1-8.
• Usher, K., Mayner, L. (2011). Disaster nursing: a descriptive survey of Australian undergraduate nursing curricula. Australian Emergency Nursing Journal, 14(2), 75-80.
• Vatan, F., Salur, D. (2010). Yönetici hemşirelerin hastanelerdeki deprem afet planları konusundaki görüşlerinin incelenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3(1), 32-44.
• Zarea, K., Beiranvand S., Sheini-Jaberi P., Nikbakht-Nasrabadi A. (2014). Disaster nursing in Iran: challenges and opportunities. Australasian Emergency Nursing Journal, 17(4), 190-196.