HEMŞİRELERDE OTONOMİ DÜZEYİNİN MESLEKİ BENLİK SAYGISINA ETKİSİ

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 3, 826 - 838, 30.11.2020

Birgül Cerit Nevin Çıtak Bilgin Gülseren Çıtak-tunç

https://doi.org/10.33715/inonusaglik.795392

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmanın amacı, hemşirelerde otonomi düzeyinin mesleki benlik saygısına etkisinin incelenmesidir. Araştırma ilişkisel tarama modeli kullanılarak tanımlayıcı tipte yapılmıştır. Araştırma verileri bir il merkezinde yer alan dört kamu hastanesinde görev yapan ve çalışmaya katılmaya gönüllü olan 265 hemşireden elde edilmiştir. Verilerin toplanmasında, “Kişisel Bilgi Formu”, “Dempster Uygulama Davranışı Ölçeği (DUDÖ)” ve “Mesleki Benlik Saygısı Ölçeği (MBSÖ)” kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesi tanımlayıcı istatistikler, pearson korelasyon analizi ve regresyon analizi kullanılarak yapılmıştır. Çalışmada hemşirelerin otonomisine ilişkin toplam puan ortalaması 45.91±8.234 ve mesleki benlik saygısı toplam puan ortalaması 97.00±20.097 olarak hesaplanmıştır. Hemşirelerde otonomiye ilişkin bağımsız davranış (t= 2.718, p= .007) alt boyutunun mesleki benlik saygısını anlamlı şekilde yordadığı, profesyonel davranış (t= 1.292, p= .198) ve karar verme (t= -.045, p= .964) alt boyutlarının ise yordamadığı belirlenmiştir. Araştırma sonucunda, hemşirelerin otonomisi ve mesleki benlik saygısı orta düzeyde belirlenmiştir. Hemşirelerde bağımsız davranışın mesleki benlik saygısını anlamlı şekilde yordadığı ortaya çıkmıştır. Bu sonuca göre, hemşirelerin mesleki benlik saygısını artırmak için mesleki otonomilerinin desteklenmesi ve uygulamalarında yeterli özerkliğin tanınması önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Hemşire,, Mesleki benlik saygısı,, Otonomi

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Impact of Autonomy Level on Professional Self-Esteem in Nurses

Öz

The aim of this study is to examine the effect of autonomy level on professional self-esteem in nurses. The research has been conducted in descriptive type by using relational screening model. The research data have been obtained from 265 nurses working in four public hospitals in a city center and volunteered to participate in the study. In the collection of the data, "Personal Information Form", "Dempster Practice Behaviors Scale (DPBS)”, and "Professional Self-Esteem Scale (PSES)" have been used. The evaluation of data have been made by using descriptive statistics, pearson correlation analysis and regression analysis. In the study, the total score average of the nurses' autonomy level has been calculated as 45.91 ± 8.234 and the total score average of professional self-esteem has been calculated as 97.00 ± 20.097. It was determined that the independent behavior (t= 2.718, p= .007) sub-dimension related to autonomy in nurses significantly predicted professional self-esteem, and the sub-dimensions of professional behavior (t= 1.292, p= .198) and decision-making (t= -.045, p= .964) did not. As the result of the research, the autonomy and professional self-esteem of the nurses were determined at medium level. It was revealed that independent behavior in nurses significantly predicted professional self-esteem. According to this result, it is important to support nurses professional autonomy and to recognize adequate autonomy in their practice in order to increase the professional self-esteem of nurses. 

Anahtar Kelimeler

Nurse,, Professional Self-Esteem,, Autonomy

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Aghamohammadi, D., Dadkhah, B., Aghamohammadi, M. (2019). Nurse–physician collaboration and the professional autonomy of Intensive Care Units Nurses, Indian Journal of Critical Care Medicine, 23(4), 178-181.
• Akçay Didişen, N., Özalp Gerçeker, Ö., Bolışık, Z. B., Başbakkal D. Z., Gürkan, A. (2015). Pediyatri hemşirelerinin sosyotropik-otonomik kişilik özellikleri ve depresyon düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hast. Dergisi, 5(1), 14-21.
• Akgül, A. (2005). Tıbbi araştırmalarda istatistiksel analiz teknikleri “SPSS uygulamaları”. Ankara: Emek Ofset Ltd.
• Amini, K., Negarandeh, R., Ramezani-Badr, F., Moosaeifard, M., Fallah, R. (2015). Nurses’ autonomy level in teaching hospitals and its relationship with the underlying factors. International Journal of Nursing Practice, 21, 52–59.
• Arıcak, T. (1999). Grupla psikolojik danışma yoluyla benlik ve mesleki benlik saygısının geliştirilmesi. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bahadori, A., Fitzpatrick, J. J. (2009). Level of autonomy of primary care nurse practitioners. Journal of The American Academy of Nurse Practitioners, 21, 513-19.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cajulis, C. B., Fitzpatrick, J. J. (2007). Levels of autonomy of nurse practitioners in an acute care setting. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners, 19, 1-8.
• Camadan, F., Baştopçu, S., Tosun, G., Yangın, N., Kılıç, Z. (2018). Öğretmen lerin mesleki benlik saygıları ile psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik tutumları arasındaki ilişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 115-136.
• Cerit, B. (2010). Hemşirelerin profesyonellik davranışları ile etik karar verebilme düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Cerit, B., Dinç, L. (2012). Ethical decision-making and professional behaviour among nurses: A correlational study. Nursing Ethics. 20(2), 200–212.
• Çetinkaya Uslusoy, E., Paslı Gürdoğan, E., Kurt, D. (2016). Hemşirelerde mesleki benlik saygısı ve meslektaş dayanışması. SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(1), 29-35.
• Demir, V., Gürsoy, F., Ada, Ş. (2011). Okulöncesi Öğretmen adaylarının mesleki benlik saygılarının incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 597-614.
• Dikmen, Y., Kara Yılmaz, D. K., Yıldırım Usta, Y. (2016). Hemşirelerin otonomi düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Hakemli Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 8, 72-87.
• Dilmaç, B., Ekşi, H. (2012). Öğretmenlerin sahip oldukları değerlerin ve özgeci davranışların mesleki benlik saygısı açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 10(23), 65-82.
• Erikmen, E., Vatan, F. (2019). Hemşirelerin bireysel ve mesleki otonomilerinin incelenmesi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 2(6), 141-152.
• Fırat Kılıç, H. (2018). Hemşirelik öğrencilerinin eğitim stresi ve mesleki benlik saygısı arasındaki ilişki. HUHEMFAD-JOHUFON, 5(1), 49-59.
• Göçmen Baykara, Z., Şahinoğlu, S. (2014). An evaluation of nurses’ professional autonomy in Turkey. Nursing Ethics. 21(4), 447–460.
• Iliopoulou, K. K., While, A. E. (2010). Professional autonomy and job satisfaction: survey of critical care nurses is mainland Greece. JAN, 66(11), 2520-31.
• İnce, S., Khorshid, L. (2015). Hemşirelik öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimler i Dergisi, 18(3), 163-171.
• Kahraman, İ. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin mesleki benlik saygısı ve etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Doğu Akdeniz Üniversitesi, Gazimağusa.
• Karagözoğlu, Ş., Kangallı, P. (2009). Autonomy levels among nurses: professional-ınstitutional factors that affect autonomy. Türkiye Klinikleri J Med Sci, 29(5), 1085-1097.
• Karagözoğlu, Ş., Türk, G., Özden, D. (2015). Autonomy levels of final year baccalaureate nursing students attending different curricula: Cross-sectional survey. Cumhuriyet Medical Journal, 37(2), 87-101.
• Konuk Şener, D., Karaca, A., Açıkgöz, F., Süzer, F. (2011). Hemşirelik eğitimi mesleki benlik saygısını değiştirir mi? Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi,1(3), 12-16.
• Korkmaz, F. (2011). Meslekleşme ve ülkemizde hemşirelik. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi,18(2), 59-67.
• Kutlu, M., Soğukpınar, E. (2015). Rehber öğretmenlerin benlik saygısı ile mesleki benlik saygısı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. e-International Journal of Educational Research, 6(1), 84-101.
• Labrague, L. J., McEnroe‐Petitte, D. M., Tsaras, K. (2019). Predictors and outcomes of nurse professional autonomy: a cross-sectional study. Int J Nurs Pract, 25, e12711.
• Lee, H. K., Yang, H. J. (2015). Effect of professional self-concept and professional autonomy on nursing performance. Advanced Science and Technology Letters, 88, 141-144.
• Lelli, V., Hickman, R., Savrin, C., Peterson, R. (2015). Retail clinics versus traditional primary care: Employee satisfaction guaranteed? Journal of the American Association of Nurse Practitioners, 27, 514–520.
• Maylone, M. M., Ranieri, L. A., Griffin, M. T. Q., McNulty, R., Fitzpatrick, J. J. (2011). Collaboration and autonomy: Perceptions among nurse practitioners. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners, 23, 51-57.
• Mi-Hae, S., Yoon-Ah, K., Myung-Jin, H. (2011). The relationships of professional self-concept, professional autonomy and self-esteem to job satisfaction of clinical nurses. Journal of Korean Academy of Fundamentals of Nursing, 18(4), 547-555.
• Özen Bekar, E., Konuk Şener, D., Yılmaz, Ç., Cangür, Ş. (2017). Hemşire ve sosyal çalışmacıların mezuniyet öncesi ve sonrası mesleki benlik saygılarının değerlendirilmesi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 2(4), 50-55.
• Petersen, P. A., Keller, T., Way, S. M., Borges, W. J. (2015). Autonomy and empowerment in advanced practice registered nurses: Lessons from New Mexico. Journal of the American Association of Nurse Practitioners, 27, 363-370.
• Petersen, P. A., Way, S. M. (2017). The role of physician oversight on advanced practice nurses’ professional autonomy and empowerment. J Am Assoc Nurse Pract, 29(5), 1-10.
• Sarıkoç, G., Kaplan, M. (2017). Examining the relationship between the social and emotional learning skills, professional self-esteem and academic major satisfactions of the nursing students. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 25(3), 201-208.
• Schwalbe, M. L. (1985). Autonomy in work and self-esteem. The Sociological Quarterly. 26(4), 519-535.
• Seren, Ş. (2001). Hemşirelikte otonomi. Hemşirelik Forumu, 4(2-3), 21-23.
• Shohani, M., Rasouli, M., Sahebi, A. (2018). The level of professional autonomy in Iranian Nurses. Journal of Clinical and Diagnostic Research, 12(5), LC01-LC04.
• Skar, R. (2009). The meaning of autonomy in nursing practice. Journal of Clinical Nursing. 19, 2226–2234.
• Sönmez, B., Eşkin Bacaksız, F., Yıldırım, A. (2016). Otonomiyle ilişkili davranışları ölçen Dempster Uygulama Davranışı Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. F.N. Hem. Derg, 24(2), 80-89.
• Ulusoy, M.F., Görgülü, R.S. (2000). Hemşirelik esasları-temel kuram, kavram, ilke ve yöntemler. Ankara: 72 TDFO Ltd. Şti.
• Ural, A., Kılıç, İ. (2013). Bilimsel araştırma süreci ve spss ile veri analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yetim, S., Beydağ., K. D. (2015). Nazilli devlet hastanesinde çalışan hemşirelerin mesleki otonomileri ve etkileyen faktörler. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 2(2), 63-69.
• Wade, G. H. (2004). A Model of the Attitudinal Component of Professional Nurse Autonomy. Journal of Nursing Education, 43(3), 116-124.