Üniversite Öğrencilerinin Probiyotik ve Prebiyotiklere İlişkin Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 2, 449 - 464, 20.06.2024

Emre Adıgüzel , Havva Bertan , Merve Nur Akgün , Doğanay Kaya , Rabia Durdane Oprukçu , Edanur Fidan

https://doi.org/10.33715/inonusaglik.1386237

Öz

Bu çalışma üniversite öğrencileri özelinde probiyotik/prebiyotik kaynakları ve takviyelerine ilişkin tutum ve davranışların kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi amacıyla planlanıp yürütülmüştür. Katılımcıların demografik özelliklerinin ve probiyotik ve prebiyotikler ile ilgili tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi için üç bölümlü genel bir anket formu geliştirilmiştir. Katılımcıların %36.9’u peynir türlerini, %18.4’ü yoğurdu, %5.9’u ise ayranı son bir ay içinde her gün tükettiğini bildirmiştir. Buna karşın, katılımcıların %95.2’si bozayı ve %61.6’sı kefiri hiç tüketmemiştir. Prebiyotik kaynakları incelendiğinde ise katılımcıların %15.2’si kepekli/tam tahıl ekmeğini, %7.9’u kuru meyveleri, %5.8’i muzu her gün tüketmiştir. Çoğunlukla hiç tüketilmeyen prebiyotik kaynakları ise kuşkonmaz, soya fasulyesi ve enginardır. Probiyotik ve prebiyotik kaynaklarının spesifik bir nedenle tüketim oranları sırasıyla %18.3 ve %16.2 olarak saptanmıştır. Söz konusu katılımcılara probiyotik/prebiyotik kaynaklarını tüketmelerinin spesifik nedenleri sorulduğunda immüniteyi güçlendirmek en yaygın verilen yanıt olmuştur. Katılımcıların %4.5’i probiyotik takviyesi kullandığını, buna karşın hiçbir katılımcı prebiyotik takviyesi kullanmadığını belirtmiştir. Probiyotik takviyesi kullanım nedeni olarak çoğunlukla immünitenin güçlendirilmesi öne sürülmüştür. Probiyotik ve prebiyotiklere ilişkin yazılı ve görsel medyada sunulan kısa bilgilendirmeler yeterli olmayabilir. Söz konusu kaynakların ve takviyelerin bilinçli tercih edilmesi hususunda ilgili otoritelerce bilgilendirme ve farkındalık çalışmalarının planlanması önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Probiyotik, Prebiyotik, Takviye, Üniversite öğrencileri

EVALUATION OF UNIVERSITY STUDENTS' ATTITUDES AND BEHAVIORS REGARDING PROBIOTICS AND PREBIOTICS

Öz

This study was planned and conducted to comprehensively evaluate the attitudes and behaviors of university students regarding probiotic/prebiotic sources and supplements. A three-part questionnaire form was developed to assess the attitudes and behaviors of participants regarding probiotics/prebiotics. The probiotic sources mostly consumed every day were cheese types, yogurt, and buttermilk. In contrast, 95.2% of the participants had never consumed boza and 61.6% had never consumed kefir. As for the consumed prebiotic sources were analyzed, 15.2% of the participants consumed whole-grain/whole-wheat bread, 7.9% dried fruits, and 5.8% banana every day. The prebiotic sources that consumed rarely were asparagus, soybean, and artichoke. The rates of probiotic and prebiotic consumption for a specific reason were 18.3% and 16.2%, respectively. When asked about the specific reasons for consuming probiotic/prebiotic sources, the most common response was to strengthen immunity. The rate of participants who used probiotic supplements was 4.5%, whereas none of the participants reported using prebiotic supplements. The reason for using probiotic supplements was mostly to strengthen immunity. Brief information on probiotics and prebiotics provided in written and visual media may not be sufficient. It is important that information and awareness-raising activities are planned by the relevant authorities for the conscious choice of these sources and supplements.

Anahtar Kelimeler

Probiotic, Prebiotic, Supplement, University students

Kaynakça

• Altundiş, E. (2018). Anamur Devlet Hastanesi’nde görev yapan sağlık personelinin probiyotik ürünler hakkındaki bilgi düzeylerinin saptanması ve bu ürünleri tüketme durumları. (Master's thesis). Haliç University, İstanbul.
• Arpa-Zemzemoğlu, T. E., Uludağ, E. & Uzun, S. (2019). Üniversite öğrencilerinin probiyotik bilgi düzeyi ve tüketim durumlarının belirlenmesi. Gıda, 44(1), 118-130.
• Aydın, İ. (2022). İstanbul’da özel bir tıp merkezinin beslenme ve diyet polikliniğine başvuran yetişkin bireylerin probiyotik besinler hakkında bilgi düzeyleri ve tüketim durumlarının belirlenmesi. (Master's thesis). İstanbul Aydın University, İstanbul.
• Aydın, M., Açıkgöz, İ. & Şimşek, B. (2010). Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencilerinin probiyotik ürün tüketimlerinin ve probiyotik kavramının bilinme düzeyinin belirlenmesi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 5(2), 1-6.
• Baboota, R. K., Bishnoi, M., Ambalam, P., Kondepudi, K. K., Sarma, S. M., Boparai R. K. & Podili, K. (2013). Functional food ingredients for the management of obesity and associated co-morbidities–A review. Journal of Functional Foods, 5(3), 997-1012.
• Boschloo, A., Quwehand, C., Dekker, S., Lee, N., de Groot, R. H. M., Krabbendam, L. & Jolles, J. (2012). The relation between breakfast skipping and school performance in adolescents. Mind, Brain, and Education, 6(2), 81-88.
• Burrows, T., Goldman, S., Pursey, K. & Lim, R. (2017). Is there an association between dietary intake and academic achievement: a systematic review. Journal of Human Nutrition and Dietetics, 30(2), 117-1140.
• Cardoso, B. B., Amorim, C., Silverio, S. C. & Rodrigues, L. R. (2021). Novel and emerging prebiotics: advances and opportunities. F. Toldra (Ed.). Advances in Food and Nutrition Research, 95, 41-95). Academic Press.
• Carlson, J. L., Erickson, J. M., Lloyd, B. B. & Slavin, J. L. (2018). Health effects and sources of prebiotic dietary fiber. Current Developments in Nutrition, 2(3), nzy005.
• Cenit, M. C., Sanz, Y. & Codoñer-Franch, P. (2017). Influence of gut microbiota on neuropsychiatric disorders. World Journal of Gastroenterology, 23(30), 5486.
• Cevahir, Z. (2020). Diyetisyenlerin probiyotik takviyeleri konusunda bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. (Master's thesis). Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar University, İstanbul.
• Çelik, A. D., Sarıoğlu, T. & Dağıstan, E. (2022). Tüketicilerin probiyotik ürünlere yönelik tutum ve davranışlarının belirlenmesi: TR63 Bölgesi-Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye illeri örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 27(2), 278-287.
• Çomak-Göçer, E. M., Ergin, F. & Küçükçetin, A. (2016). Sindirim sistemi modellerinde probiyotik mikroorganizmaların canlılığı. Akademik Gıda, 14(2), 158-165.
• Dietary Supplement Health and Education Act of 1994. (1994). Public Law 103-417, 103rd United States Congress.
• Esteban-Cornejo, I., Izquierdo-Gomez, R., Gomez-Martinez, S., Padilla-Moledo, C., Castro-Pinero, J., Marcos, A. & Veiga, O. L. (2016). Adherence to the Mediterranean diet and academic performance in youth: the UP&DOWN study. European Journal of Nutrition, 55(3), 1133-1140.
• Gasbarrini, G., Bonvicini, F. & Gramenzi, A. (2016). Probiotics history. Journal of Clinical Gastroenterology, 50, 116-119.
• Hacıoğlu, G. & Kurt, G. (2012). Tüketicilerin fonksiyonel gıdalara yönelik farkındalığı, kabulü ve tutumları: İzmir ili örneği. Business and Economics Research Journal, 3(1), 161-171.
• Horasan, B., Sevinç, Ö. & Çelikyürek, N. A. (2021). Üniversite öğrencilerinin probiyotik bilgi düzeyi ve tüketim durumlarının belirlenmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 31(Supp1), 446-453.
• ISAPP, International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (2021a). Prebiotics. https://isappscience.org/for-consumers/learn/prebiotics/ Accessed April 14, 2023.
• ISAPP, International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (2021b). Probiotics. https://isappscience.org/for-consumers/learn/probiotics/ Accessed April 14, 2023.
• İnce-Palamutoğlu, M., Bilgi, E., Horzum, M., Kılıç, Z. and Karaca, K. E. (2023). Determination of consumers' knowledge levels and consumption status on probiotic and prebiotic products. Food and Health, 9(3), 193-200.
• Kardeş, Ö. A. (2020). Van il merkezindeki aile sağlığı elemanlarının probiyotik ve prebiyotik besinler hakkındaki bilgi düzeyleri ve tüketim durumlarının irritabl bağırsak sendromu (İBS) ile ilişkisinin değerlendirilmesi. (Master's thesis). Necmettin Erbakan University, Konya.
• Kaya-Cebioğlu, İ. & Önal, A. E. (2019). İstanbul’da bir ilçede erişkinlerde probiyotik ve prebiyotik tüketimi ile obezite arasındaki ilişkinin incelenmesi. Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Dergisi, 2(2), 55-63.
• Kılıç-Kanak, E., Öztürk-Yılmaz, S., Özacar, Z. Z., Uflas, B., Bilek, M. & Yılmaz, B. (2022). Gıda mühendisliği ve kimya bölümü öğrencilerinin probiyotik gıda konusunda bilinç düzeylerinin değerlendirilmesi. Akademik Gıda, 20(1), 71-79.
• KMU in numbers. (2022). In November 23, 2022 retrieved from https://sayilarla.kmu.edu.tr/
• Kobayashi, E., Sato, Y., Umegaki, K. & Chiba, T. (2017). The prevalence of dietary supplement use among college students: a nationwide survey in Japan. Nutrients, 9(11), 1250.
• Kothari, D, Patel, S. & Kim, S. K. (2018). Probiotic supplements might not be universally-effective and safe: a review. Biomedicine & Pharmacotherapy, 111, 537-547.
• Köse, B., Aydın, A., Özdemir, M. & Yeşil, E. (2019). Sağlık çalışanlarının probiyotik, prebiyotik ve sinbiyotikler hakkındaki bilgi düzeyinin ve tüketim durumlarının belirlenmesi. Akademik Gastroenteroloji Dergisi, 18(2), 67-72.
• Kuyumcu, A. & Yıldız, M. (2020). Sağlık Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin psikobiyotik özellik gösteren besinlerin tüketim durumları ile mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki. Namık Kemal Tıp Dergisi, 8(2), 212-218.
• Mack, D. R. (2005). Probiotics: mixed messages. Canadian Family Physician, 51(11), 1455.
• Önay-Derin, D. & Keskin, S. (2013). Gıda mühendisliği öğrencilerinin probiyotik ürün tüketim durumlarının belirlenmesi: Ege Üniversitesi örneği. Gıda, 38(4), 215-222.
• Salvatore, S., Battigaglia, M. S., Murone, E., Dozio, E., Pensabene, L. & Agosti, M. (2023). Dietary fibers in healthy children and in pediatric gastrointestinal disorders: a practical guide. Nutrients, 15(9), 2208.
• Sharma, R., Gupta, S., Gupta, D. & Kushwaha, P. K. (2019). Awareness and knowledge about probiotics among college students. Journal of Pure and Applied Microbiology, 13(4), 2201-2208.
• Turkish Food Codex. (2017). Nutrition and Health Declarations Regulation. Official Gazette dated January 26, 2017 and numbered 29960.
• Türkiye Dietary Guideline. (2022). Republic of Türkiye Ministry of Health, General Directorate of Public Health, Department of Healthy Nutrition and Active Life.
• Vidović, B., Đuričić, B., Odalović, M., Milošević-Georgiev, A. & Tadić, I. (2022). Dietary supplements use among Serbian undergraduate students of different academic fields. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(17), 11036.
• Yalçın-Tercan, D. (2019). Özel bir şirkette çalışan bireylerin fonksiyonel gıdalar, probiyotikler ve prebiyotikler ile ilgili bilgi ve tüketim alışkanlıklarının incelenmesi. (Master's thesis). Selçuk University, Konya.
• Yücel-Şengün, İ., Kırmızıgül, A., Özaydın, İ. & Yarım H. (2019). Tüketicilerin probiyotik ve prebiyotik gıdalara yönelik bilgi düzeyleri ve tüketim durumlarının belirlenmesi: İzmir/Bornova örneği. Gıda, 45(1), 103-114.
• Zheng, M., Zhang, R., Tian, X., Zhou, X., Pan, X. & Wong, A. (2017). Assessing the risk of probiotic dietary supplements in the context of antibiotic resistance. Frontiers in Microbiology, 8, 1-8