BİR AİLE SAĞLIĞI MERKEZİNE BAŞVURAN ERİŞKİN BİREYLERİN KARDİYOVASKÜLER HASTALIK RİSKİ FARKINDALIĞININ BELİRLENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 3, 921 - 932, 21.10.2024

Demet Ünlü , Nermin Olgun , Ayla Yava , Yasemin Sazak , Nuran Tosun , Aynur Koyuncu

https://doi.org/10.33715/inonusaglik.1429555

Öz

Bu Araştırma bir aile sağlığı merkezine başvuru yapan 18 yaş üstü bireylerin kardiyovasküler hastalıklara sebep olan risk faktörleri hakkındaki bilgi ve farkındalık düzeylerini ölçmeyi amaçlamaktadır. Tanımlayıcı ve kesitsel nitelikteki araştırmanın evrenini 1 Nisan-30 Haziran 2023 tarih aralıklarında aile sağlığı merkezine herhangi bir sebep nedeniyle başvuran 18 yaş ve üzeri tüm bireyler, örneklemini ise çalışmaya katılmayı kabul eden 265 gönüllü birey oluşturdu. Araştırmanın verileri “Tanıtıcı Bilgiler Formu” ve “Kardiyovasküler Hastalıklar Risk Faktörleri Bilgi Düzeyi (KARRİF-BD)” ölçeği kullanılarak yüz yüze görüşme yöntemiyle toplandı. Ayrıca çalışma kapsamında katılımcıların tansiyonları ölçülerek sonuçlar kaydedildi. Katılımcıların %45.3’ü 26-35 yaş aralığında, %60’ı kadın, %24.5’i üniversite ve üzeri mezunu, %68.7’si evli ve %75.8’i ilçede yaşamaktadır. Araştırmaya katılan bireylerin KARRİF-BD toplam puan ortalamalarının; 19-25 yaş grubunda olanlarda diğer gruplara oranla daha düşük olduğu, üniversite ve üzeri mezun olanların KARRİF-BD toplam puan ortalamalarının okuryazar olmayanlara, ortaokul ve lise mezununa göre daha yüksek olduğu ve bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptandı (p<0.05). Bireylerin kardiyovasküler hastalık riski farkındalık düzeyleri hastalıklara yakalanma oranını doğrudan etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilgi düzeyi, Erişkin birey, Farkındalık, Hastalık riski, Kardiyovasküler hastalık

Determination of Cardiovascular Disease Risk Awareness of Adult Individuals Applying to a Family Health Center

Öz

ABSTRACT
This research aims to measure the knowledge and awareness levels of individuals over the age of 18 about cardiovascular risk factors who apply to a family health center. The population of the descriptive and cross-sectional study consisted of all individuals aged 18 and over who applied to the family health center for any reason between April 1 and June 30, 2023, and the sample consisted of 265 volunteer individuals who agreed to participate in the study. The data of the study were collected by face-to-face interview method using the "Introductory Information Form" and the "Cardiovascular Diseases Risk Factors Knowledge Level (CARRF-KL)" scale. In addition, within the scope of the study, the blood pressure of the participants was measured and the results were recorded. 45.3% of the participants are between the ages of 26-35, 60% are women, 24.5% are university graduates or above, 68.7% are married and 75.8% live in the district. It was observed that the (CARRF-KL) mean total scores of the individuals participating in the study were lower in the 19-25 age group compared to the other groups, and the (CARRF-KL) mean total scores of those who graduated from university and above were higher than those who were illiterate, middle school and high school graduates, and this difference was significant. (p<0.05). Individuals' cardiovascular disease risk awareness levels directly affect the rate of contracting diseases.

Anahtar Kelimeler

Adult individual, Awareness, Cardiovascular disease, Knowledge Level, Risk of disease

Kaynakça

• Afshin, A,, Forouzanfar, M. H., Reitsma, M. B, Sur., P, Estep, K. ve Lee., A. (2017). Health effects of overweight and obesity in 195 countries over 25 years. NEJM, 377(1), 13-27.
• Akgül-Gündoğdu, N., Gündüz, E. S. ve Temel-Mert, Z. (2021). Kardiyovasküler hastalık risk faktörlerini ne kadar biliyoruz?. Hastane Öncesi Dergisi, 6(1), 99-116.
• Arıkan, İ, Metintaş, S., Kalyoncu, C. ve Yıldız, Z. (2009). Kardiyovasküler hastalıklar risk faktörleri bilgi düzeyi (KARRİF-BD) ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Türk Kardiyoloji Derneği Arş., 37, 35-40.
• Arslan, D. E. ve Akça, N. K. (2020). Akademik personelin Kardiyovasküler risk farkındalıkları. Kocaeli Tıp Dergisi, 9(2), 31-38.
• Balcı, A. S., Kolaç, N., Şahinkaya, D., Yılmaz, E. ve Nirgiz, C. (2018). Ofis çalışanlarında kardiyovasküler hastalık riski ve bilgi düzeyi. Turk J Cardiovasc Nurs, 9(18), 1-6.
• Berra, K. ve Jennings, C. S. (2011). Nurse-based models for cardiovascular disease prevention from research to clinical practice. Journal of Cardiovascular Nursing, 26(4), 46-55.
• Cin, A., Doğan, E. S. ve Demirağ, H. (2018). Paramedik öğrencilerinin kardiyovasküler hastalıklar risk faktörleri bilgi düzeylerinin belirlenmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 6(2), 36-43.
• Civek S. ve Akman M. (2022) Dünyada ve Türkiye’de kardiyovasküler hastalıkların sıklığı ve riskin değerlendirilmesi. Jour Turk Fam Phy,13(1), 21-28. doi: 10.15511/tjtfp.22.00121.
• Dağıstan, A. D. ve Gözüm, S. (2016). Determination and management of cardiovascular disease risk on primary health care centers. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(6), 575-582.
• Doğan, U., Ovayolu, N., Ovayolu, Ö, Aytaç, S. ve Gülpak, M. (2022). Knowledge level of ındividuals applying cardiology outpatient clinic about risk factors for cardiovascular diseases: A cross-sectional study. Turk J Card Nur. 2022, 13(30), 22-27.
• Hipertansiyon Tanı Ve Tedavi Kılavuzu (2022). Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://file.temd.org.tr/Uploads/publications/guides/documents/Hipertansiyon-Kilavuzu-2022.pdf adresinden 02.01.2023 tarihinde erişildi.
• Institute for Health Metrics and Evaluation. (2017). Global Burden of Disease 2017. https://www.healthdata.org/turkey. adresinden 02.01.2023 tarihinde erişildi.
• Jahromi, M. K., Hojat, M., Koshkaki, S. R., Nazari, F. ve Ragibnejad, M. (2017). Risk factors of heart disease in nurses. Iran J Nurs Midwifery Res., 22(4), 332-337. doi: 10.4103/17359066.212986.
• Karakoç-Kumsar A. ve Taşkın-Yılmaz F. (2017). Kardiyovasküler hastalıklar risk faktörlerinden korunmada hemşirenin rolü. OTSBD, 2(4), 18-27.
• Karatay, G., Yeşltepe, A., Aktaş, H. (2021). 40 yaş üstü bireylerin kardiyovasküler hastalıklar risk faktörleri bilgi düzeyleri ve bazı değişkenlerle ilişkisi. Acta Med Nicomedia, 4(2), 49-55.
• Krupp, K., Wilcox, M. L., Srinivas, A., Srinivas, V., Madhivanan, P. ve Bastida, E. (2020). Cardiovascular risk factor knowledge and behaviors among low-ıncome urban women in mysore, India. Journal of Cardiovascular Nursing, 35(6), 588-598. doi: 10.1097/JCN.00 00000000000657
• Onat A. (2017). Toplumumuzda kan basıncı ve hipertansiyon. Onat, A. (Ed.). TEKHARF Tıp Dünyasının Kronik Hastalıklara Yaklaşımına Öncülük içinde 104-119. İstanbul: Logos Yayıncılık. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://file.tkd.org.tr/PDFs/TEKHARF-2017.pdf adresinden 02.01.2023 tarihinde erişildi.
• Örs, S. H. ve Tümer, A. (2020). Yetişkin kadınların kardiyovasküler hastalıklara ilişkin risk faktörleri bilgi düzeyi ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 2(2), 81-88.
• Sağlık Bakanlığı (2017). Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Çok Paydaşlı Eylem Planı (2017-2025). Sağlık Bakanlığı Yayın No:1056, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı (2021). Türkiye Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Risk Faktörleri Kohort Çalışması. Sağlık Bakanlığı Yayın No:1206, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı (2022). Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Hastalık Yönetimi Platformu Projesi Kullanım Kılavuzu. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/hastalik-yonetim-platformu.html adresinden 30.04.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Sarıhan, K. ve Kul, A. (2022). The evaluation of cardiovascular disease risk factors knowledge levels of patients with ankylosing spondylitis. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Bilimleri Dergisi, 25, 307-314.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics, 6th ed. Boston. Ma: Pearson.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2019). Ölüm nedeni istatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-ve-Olum-Nedeni-Istatistikleri-2019-33710 adresinden 02.01.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Uçar, A. ve Arslan, S. (2017). Bir aile sağlığı merkezi bölgesinde yaşayan yetişkin bireylerin kardiyovasküler hastalıklar risk faktörleri bilgi düzeyi. Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi, 8(17), 121-130.
• Visseren, F. L., Mach, F., Smulders, Y. M., Carballo, D., Koskinas, K. C., Bäck, M., ...Williams, B. (2022). 2021 ESC Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice: Developed by the Task Force for cardiovascular disease prevention in clinical practice with representatives of the European Society of Cardiology and 12 medical societies With the special contribution of the European Association of Preventive Cardiology (EAPC). European Journal of Preventive Cardiology, 29(1), 5-115.
• Yavuz, R., Yavuz, D. ve Tontuş, H. (2013). Artan mortalite ve morbidite nedeni olarak kardiyovasküler risk faktörlerine sistematik yaklaşım. Journal of Experimental and Clinical Medicine, 30(1s), 47-53.
• World Health Organization (WHO) (2020). Global action plan for the prevention and control of NCDs 2013–2020. https://www.who.int/publications/i/item/9789241506236 adresinden 02.01.2023 tarihinde erişilmiştir.
• World Health Organization (WHO). (2021). Cardiovascular diseases. https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/cardiovascular-diseases-(cvds) adresinden 02.01.2023 tarihinde erişilmiştir.