HEKİM SAHİPLENME İLE HASTALIK YÖNETİMİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 3, 933 - 945, 21.10.2024

Ramazan Kıraç

https://doi.org/10.33715/inonusaglik.1446146

Öz

Bu araştırmada bireylerin hekim sahiplenme durumunun hastalık yönetimine etkisi incelenmiştir. Araştırmanın evrenini Kahramanmaraş merkezde ikamet eden yetişkin bireylerden oluşmaktadır. Araştırmanın veri toplama tekniği olarak anket yöntemi kullanılmıştır. Kolayda örneklem yöntemi kullanılarak 410 kişiye ulaşılmıştır. Araştırmanın veri toplama araçları için Hekim Sahiplenme Ölçeği (HSÖ) ve Hastalık Yönetimi Ölçeği (HYÖ) kullanılmıştır. Araştırma verileri önce excel programında kontrol edilmiş ve daha sonra SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) ve AMOS (Analysis of Moment Structures) paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Ölçeklerin güvenilirliklerine bakmak için Cronbach Alpha değerleri verilmiştir. Ölçeklerin sırasıyla Cronbach Alpha değerleri 0.935 ve 0.855’tir. Yapılan analiz sonucunda ölçekler güvenilir ve normal dağılıma uygun olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmada Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılarak ölçeklerin bu örneklem için uygun olup olmadığı kontrol edilmiştir. DFA analizi sonra hekim sahiplenmenin hastalık yönetimine etkisini gösteren PATH analizi yapılmıştır. Araştırmaya dâhil olanların % 55.9’u kadın ve % 57.6’sı evlidir. Katılımcıların % 92’si 54 yaş ve altında ve % 66.1’i lise mezunudur. Araştırmaya dâhil olanların %52.9’u çalışmıyor ve %39.8’i bir yıldır hastalıkla mücadele etmektedir. Araştırmanın sonucunda, hekim sahiplenmenin hastalık yönetimini pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Hekimleri sahiplenmek, güvenmek, bağlanmak, uyum sağlamak hastalık yönetimi açısından önemli bir faktör olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hastalar, Hastalık, Hastalık yönetimi, Hekim, Hekim sahiplenme

A Research on Physician Ownership and Disease Management

Öz

In this study, the effect of physician ownership status of individuals on disease management was examined. The population of the study consists of adult individuals residing in the centre of Kahramanmaraş. Questionnaire method was used as the data collection technique of the research. Using convenience sampling method, 410 people were reached. Physician Ownership Scale (PHS) and Disease Management Scale (DMS) were used for the data collection tools of the research. The research data were first checked in excel programme and then analysed using SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) and AMOS (Analysis of Moment Structures) package programmes. Cronbach Alpha values were given to analyse the reliability of the scales. The Cronbach Alpha values of the scales are 0.935 and 0.855. respectively. As a result of the analysis, the scales were found to be reliable and suitable for normal distribution. In addition, Confirmatory Factor Analysis (CFA) was conducted to check whether the scales were appropriate for this sample. After the CFA analysis, PATH analysis showing the effect of physician ownership on disease management was conducted. Of those included in the study, 55.9 per cent were female and 57.6 per cent were married. 92% of the participants are 54 years old and below and 66.1% of them are high school graduates. Of those included in the study, 52.9% were not working and 39.8% had been struggling with the disease for one year. These values show that the scales are between good fit and acceptable values. As a result of the study, physician ownership positively affects disease management.

Anahtar Kelimeler

Disease, Disease management, Physician ownership, Physician, Patients

Kaynakça

• Akkoç, N. & Güldal, D. (2001). Kliniğe giriş: kavram ve uygulamalar. DEÜ Tıp Fak Dergisi 1(1), 75-8.
• Asatryan, V. S. & Oh, H. (2008). Psychologıcal ownershıp theory: An exploratory application in the restaurant industry. Journal of Hospitality & Tourism Research, 32(3), 363-386.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231– 274.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Casalino, L, Gillies R, Shortell S, et al. (2003). External incentives, information technology, and organized processes to improve health care quality for patients with chronic diseases. Jama, 289(4), 434-441.
• Crabtree, B. F. and Miller, W. L. (1999). Doing qualitative research. sage publications.
• Erdoğan, S., Nahcivan N. & Esin N. (2015) Hemşirelikte Araştırma (2. Baskı). Nobel Kitabevi, Ankara.
• Filiz, M. & Karagöz, Y. (2023). Bireylerin estetik iletişim algısının hekim sahiplenme düzeyine etkisi. Tıp Eğitimi Dünyası, 22(68), 5-17.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: (5. Bask)ı, Seçkin Yayıncılık.
• Hooper, D., Coughlan, J., Mullen, M.R. (2008). Structural equation modelling: guidelines for determining model fit. Electronic Journal Of Business Research Methods 6(1), 53-60.
• İncirkuş, K. & Özkan Nahcivan, N. (2020). Validity and reliability study of the Turkish version of the self-efficacy for managing chronic disease 6-item scale. Turkish journal of medical sciences, 50(5), 1254-1261.
• Kalmaz, M. & Tozkoparan, G. (2020). Psikolojik sahiplenmenin çalışanların ekstra rol davranışı üzerine etkisi: özel sektörde bir araştırma. İzmir İktisat Dergisi, 35(2), 255-270. Doi: 10.24988/ije.202035204
• Kıraç, R. (2019). Sağlık arama davranışını etkileyen faktörler: Yapısal eşitlik modellemesine dayalı bir araştırma”. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Macit, M, Kıraç, R. 2(022). Öğrenen örgüt ölçeği: Türkçe geçerlik ve güvenilirlik çalışması Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3), 1603-1615.
• Maly, R. C., Liu, Y., Liang, L. J. & Ganz, P. A. (2015). Quality of life over 5 years after a breast cancer diagnosis among low‐income women: effects of race/ethnicity and patient‐physician communication. Cancer, 121(6), 916-926.
• Mechanic, D. (1996). Changing medical organization and the erosion of trust. The Milbank Quarterly, 74(2), 171-189. https://doi.org/10.2307/3350245
• Mutlu, H. (2021). Hastalık yönetimi politikaları: Diyabet örneği, Doktora Tezi, Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. (Tez No: 699555).
• Özcan, K. & Balyer, A. (2013) Liderlik Oryantasyon Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 9(1), 136-150.
• Özyıldız, K. H. & Alkan, A. (2022). Hekim sahiplenme: Bir ölçek geliştirme çalışması. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 25(1), 209-232
• Pierce, J. L., Kostova, T. & Dirks, K. T. (2001). Toward a theory of psychological ownership in organizations. Academy of Management Review, 26(2), 298-310.
• Pierce, J. L., Kostova, T. & Dirks, K. T. (2003). The state of psychological ownership: Integrating and extending a century of research. Review of General Psychology, 7(1), 84-107.
• Schrijvers, G. (2009). Disease management: a proposal for a new definition. International Journal of Integrated Care, 9.
• Sönmez, V. & Alacapınar F. G. (2016) Sosyal bilimlerde ölçme aracı hazırlama. Anı Yayıncılık: Ankara.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (Vol. 6. pp. 497-516). Boston, MA: pearson
• Tanlı, S. (2008). Hastalık yönetimi programlarının yararları ve sağlık sistemi içinde kullanılabilirliği, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. (Tez No: 236779).
• Tavakol, M. & Dennick, R. (2011). Making sense of Cronbach's Alpha. International journal of medical education, 2, 53.
• Torres, E, A.Z. Vasquez-Parraga ve C. Barra (2009). The Path of Patient Loyalty and the Role of Doctor Reputation. Health Marketing Quarterly. 26.3, 183-197.
• Toygar, Ş. & Kırlıoğlu, M. (2020). Doğrulayıcı faktör analizi ile mesleki doyum ölçeği'nin yapı geçerliliğin sağlık ve sosyal hizmet çalışanları örnekleminde incelenmesi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 120-133.
• Tümkaya, S. (2001). Hastalık Yönetimi Ve Sosyal Çalışmacılar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 12(3), 59-63.
• Uçar, Z., (2017). Psikolojik sahiplenme: örgütsel alana ilişkin bir model önerisi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 167-200.
• Wallace, P. J. (2005). Physician involvement in disease management as part of the CCM. Health care financing review, 27(1), 19.
• Yaşlıoğlu, M.M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Yazıcıoğlu, Y. & Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Detay Yayıncılık: Ankara.