Türkiye’de Akdeniz Bölgesi Limon Üretici Fiyatları İle Başlıca Tüketim Merkezleri Tüketici Fiyatları Arasındaki İlişki: Tek Fiyat Kanunu- Var Model Analizi

Yıl 2019, Cilt: 2019 Sayı: 2, 81 - 96, 29.07.2019

Erkan Aktaş Aynur Karaçoban Kübra Makça

Öz

Türkiye’de
bilenen en ekşi narenciyemiz olan limonda önemli üretici iller olan Adana, Mersin,
Antalya ve önemli tüketici iller olan İstanbul ve Ankara illerinde limon
fiyatları arasındaki ilişkiler incelenerek söz konusu fiyatlar arasındaki
etki-tepki olup olmadığı Vektör Oto Regresyon (VAR) analiziyle test
edilmektedir. Ek olarak kriz bağımsız değişkenin ve ihracat bağımsız değişkenin
bu illerde hangisi için anlamlı olup olmadığı incelenmektedir. Bu çalışmada
kullanılan veriler, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’ten sağlanan 2005-2016 dönemine ait limon üretici illeri olan Adana,
Mersin, Antalya ve tüketici illeri olan İstanbul ve Ankara limon fiyat
serilerinden oluşmaktadır. Analizde 4’er aylık limon reel fiyatları (Kasım, Aralık,
Ocak, Şubat) baz alınmaktadır. Sonuç olarak, limon piyasasında VAR model üretici
il olan Mersin’in lider durumunda olduğunu ve tüketici illerden de İstanbul
ilinin fiyatlarda belirleyici olduğu belirlenmektedir. Tüketici il olan
Ankara’nın sadece Adana fiyatları üzerindeki etkisi bulunmaktadır. Diğer
illerin fiyatlardaki etkisi bulunmamaktadır. Ek olarak incelenen kriz bağımsız
değişkeni İstanbul ili için anlamlı, ihracat bağımsız değişkeni ise Adana için
anlamlı bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

VAR model, Limon, Tek fiyat kanunu, Türkiye

Kaynakça

• Abak, K., Erkan, O., Eser, B., Halloran, N., Yanmaz, R., Sarı, N., Ekiz, H. (2002). Sebze Tarımında 2000'lerde Üretim Hedefleri, Teknik Kongre.
• Barışık, S. & Kesikoğlu, F. (2006). Türkiye’de Bütçe Açıklarının Temel Makroekonomik Değişkenler Üzerine Etkisi, 1981-2003 VAR, Etki-Tepki Analizi, Varyans Ayrıştırması, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(4), 69.
• Çakır, A. (2012). Arbitraj Fiyatlama Teorisi ve IMKB Sektör Endeksleri Üzerine Uygulanması, Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
• Engel, C. & Rogers J.H. (1996). How Wide Is the Border? American Economic Review, 86(5), 1112-25.
• Engel, C. V & Rogers, J. H. (2001). Violating the Law of One Price: Should We Make a Federal Case of It? Journal of Money, Credit and Banking, 33, 1–15.Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). (2017). (http://faostat.fao.org)
• Gözgör, G. (2015a). Tek Fiyat Kanunu ve Satın Alma Gücü Paritesi Hipotezine İlişkin Ampirik Bulgular: Bir Literatür Taraması. Sosyoekonomi, 23(24),24.
• Gözgör, G. (2015b). Tek Fiyat Kanunu ve Satın Alma Gücü Paritesi Hipotezine İlişkin Ampirik Bulgular: Bir Literatür Taraması. Sosyoekonomi, 23(24),25.
• Isard, P. (1977). How Far Can We Push the “Law of One Price? American Economic Review, 67(5), 942-48.
• Karahocagil, P., Tunalıoğlu, R., Taşkaya, B. & Anaç, H. (2003). Turunçgiller Durum ve Tahmin: 2003/2004. Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü, 111, 74, Ankara.MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). (2008). Bahçecilik, Limon Yetiştiriciliği, 3.
• Mutlu S.,Aktaş E. & Karahan,Ö. (2004a). The Relation among retail price main of consumption center of fruit and vegetables and Region of Mediterranean (Turkey): Test of Market Integration, Munich Personal RePEc Archive, Online at http://mpra.ub.uni-muenchen.de/8656/, 2.
• Mutlu, S., Aktaş E. & Karahan,Ö. (2004b). The Relation among retail price main of consumption center of fruit and vegetables and Region of Mediterranean (Turkey): Test of Market Integration, Munich Personal RePEc Archive, Online at http://mpra.ub.uni-muenchen.de/8656/, 3.
• Öztürk, E. (2013). Türkiye Ekonomisi Temelinde Balassa-Samuelson Hipotezinin Geçerliliği.
• Parsley, D.C. & S-J Wei (1996). Convergence to the Law of One Price without Trade Barriers or Currency Fluctuations, Quarterly Journal of Economics, 111(4), 1211-36.
• Sims, C. (1980). Macroeconomics and Reality. Econometrica 48, 1-49.
• Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM). (2017). İhracat Rakamları. (http://tim.org.tr )
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2017). Bitkisel Üretim İstatistikleri. (http://tuikapp.tuik.gov.tr/ bitkiselapp/bitkisel.zul)
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Limon Fiyatları.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Limon İhracat Miktarı.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi.
• Uysal, O. & Polatöz, S. (2017). Dünyada ve Türkiye’de Turunçgil Üretimi ve Dış Ticareti, 6.