Türk-İslam Düşünürlerinin Medreseden Mektebe Geçiş Sürecine Dair Görüşleri

Yıl 2022, Cilt: 2022 Sayı: 1, 35 - 45, 20.01.2022

Pasha Guluzade

Öz

Türk-Müslüman coğrafyasında eğitimli bir toplumun oluşturulması sürecinde ilk olarak akla medreseler ve okullar gelmektedir. Uzun yıllar bu coğrafyada eğitimli ve kalifiye eleman yetiştirmede medreselerin etkisi inkar edilmez bir gerçekliktir. Bir süre sonra her kurumda olduğu gibi medreselerde de sıkıntılar yaşanmaya başladı. Eğitim sisteminin temel direği olan medrese artık günün ihtiyaçlarını karşılayamaz hale gelmişti. Bu nedenle dönemin düşünürleri medreselerin modern bir şekilde değiştirilmesi gerektiğini görüşünü benimsemeye başladılar. Bu yüzden dönemin düşünürleri Batı okullarını örnek alma konusunu gündeme getirme ihtiyacı hissettiler.
Okullarda dönüşüme nasıl başlanılmalı?
Batılı okul ve eğitim sistemini olduğu gibi mi almalı yoksa sentez mi yapmalıyız?
Düşünürlerin görevi, yukarıda örnek olarak gösterilen bir dizi soruya yanıt bulmaktı. Sonuç olarak, mevcut eğitimli sınıfın çoğu medreselerden mezun olmuştu. Yeni kurumların oluşturulması ve eldekilerin reformu ile Türk-Müslüman dünyasında modernleşme süreci hızlanmıştır. Söz konusu süreçte yeni kurumlar için gerekli personelin yetiştirilmesi önemli bir konu haline geldi. Bu çalışmada, modern düşünürlerin medreseden mektebe geçiş sürecinde karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüşleri ve bu sorunların çözümü için önerilen fikirler, tarihsel ve felsefi bir bakış açısıyla temellendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

eğitim, okul, dönüşüm, sorun

Kaynakça

• Ağaoğlu, A. (2013). Mütareke ve Sürgün Hatıraları. (Haz.E.Ertan-U.Özcan). İstanbul:Doğu kitabevi.
• Ağaoğlu, A. (2014). Serbest İnsanlar Ülkesinde. (Haz.A.Akan) İstanbul:Gram yayınları.
• Ahmet Midhat. (2004). Üss-i İnkılap(2): II Abdülhamid Han`ın Cülusundan Birinci Seneye Kadar. (Haz.T.G.Seratlı). İstanbul:Selis yayınları.
• Ahmet Midhat. (2015). Avrupa`da Bir Cevelan. (Haz.N.A.Pala). İstanbul:Dergah yayınları.
• Akçura, Y. (2012). Aydınlara Düşen Vazife. (Sad.K.Güran). İstanbul:Kaynak yayınları.
• Akçura, Y. (2016-a). Suriye ve Filistin Mektupları. (Haz.İ.Türkoğlu). İstanbul:Ötüken yayınları.
• Akçura, Y. (2016-b). Şark Meselesine Dair. (Haz.E.Kılınç). İstanbul:Ötüken yayınları.
• Azər, T. (2014). Əli Bəy Hüseynzadə:həyatı, mübarizəsi, yaradıcılığı, şəcərəsi. Bakı:Letterpress.
• Cevdet, A. (2008). İçtihad`ın İçtihadı. (Haz.M.Gündüz). Ankara:Lotus yayınları.
• Çəmənzəminli, Y.V. (2005). Əsərləri III. (Haz.T.Hüseynoğlu). Bakı:Avrasiya Press.
• Ergan, G.N. (2015). Prens Sabahaddin. Tanzimat`tan Günümüze Türk Düşünürleri:Tanzimat`tan Cumhuriyet`e Siyasi, İdari ve Sosyal Düşünce Temsilcileri Cilt 1. (Haz.Bolay H. Süleyman). Ankara:Nobel yayınları.
• Erişilgil, E.M. (2007). Bir Fikir Adamının Romanı Ziya Gökalp. (Haz.A.Kazancıgil-C.Alpar). Ankara:Nobel yayınları.
• Erkul, A. (2012). Prens Sabahattin. Türk Toplumbilimcileri. (Haz.K.Emre). İstanbul:Remzi kitabevi.
• Ersoy Mehmet Akif. (2011). Süleymaniye Kürsüsünde. Türkiye`de İslamcılık Düşüncesi:Kişiler ve Metinler I. (Haz.İ.Kara). İstanbul:Dergah yayınları.
• Ələkbərov, F. (2012). Milli İdeologiya Probleminə Tarixi-Fəlsəfi Baxış I. Bakı:YYSQ.
• Gökalp, Z. (2009). Küçük Mecmua-I. (Çeviriyazı.Ş.Filiz). Antalya:YARHM yayınları.
• Gökalp, Z. (2014) Türkçülüğün Esasları. (Haz.M.Kartal). İstanbul:Anonim yayınları.
• Məmmədquluzadə, C. (2004). Əsərləri:Felyetonlar ve Məqalələr III. (Haz.İ.Həbibbəyli). Bakı:Öndər nəşriyat.
• Namık Kemal. (2012). Maarife Dair Bir Makale. (Çev.N.Yılmaz). Din ile Modernleşme Arasında Çağdaş Türk Düşüncesinin Meseleleri. (Haz.İ.Kara). İstanbul:Dergah yayınları.
• Okay, O. (2008). Batı Medeniyeti Karşısında Ahmed Midhat Efendi. İstanbul:Dergah yayınları.
• Şehbenderzade Ahmed Hilmi. (2011). Islahat ve İstikbal. Türkiye`de İslamcılık Düşüncesi:Kişiler ve Metinler I. (Haz.İ.Kara). İstanbul:Dergah yayınları.
• Şemseddin Sami. (2012). Semerat`ı İlim. (Çev.Z.Süslü). Din ile Modernleşme Arasında Çağdaş Türk Düşüncesinin Meseleleri. (Haz.İ.Kara). İstanbul:Dergah yayınları.
• Şeyhülislam Musa Kazım. (2011). Kuvvet Hazırlamak:İlim ve Mektepler. Türkiye`de İslamcılık Düşüncesi:Kişiler ve Metinler I. (Haz.İ.Kara). İstanbul:Dergah yayınları.
• Uçar, U. (2009). Şehbenderade Filibeli Ahmed Hilmi`de Türklük Tasavvuru. İstanbul:Ötüken yayınları.